I IMATERIALEN I IHSB, BOUWMATERIAAL VANDE TOEKOMSTEen kleinschalig demonstratieproject met hoge-sterktebeton heeft onlangsverrassend veel publiciteit geoogst. Het was de combinatie van ingredi?nten die totsucces leidde: beton in sterkteklasse B 120 voor een kolom in het Kantoor van deToekomst en een enthousiaste minister Andriessen die op 16 september 1992 de'sterkste kolom van Nederland' monteerde. In dit artikel wordt toegelicht hoe hetontwerp tot stand is gekomen en met welke betontechnolog?sche maatregelen betonB 120 kon worden vervaardigd.ONTWERPEN IN STERKTEKLASSE B 120ir.J.Buijs en ir.R.H.Wiltjer, adviesbureau D3BN Civiel Ingenieurs, RotterdamIDen Haaggevoerd in sterkteklasse B 120 met eendoorsnede van 400 x 400 mm2? Om hetverschil in kolomdoorsnede te bena-drukkenis ervoor gekozen omde kolomslechts plaatselijk te verjongen (fig. 1,j?to 2).Hetis voorhet eerstinNederland datoppraktijkschaal zo'n hoge sterkteklasse istoegepast; vandaar de naam 'sterkste ko-lom van Nederland'.Op 16 september jl. heeft minister An-driessen dekolom op z'nplaats gezet (j?-to 3). Hij mocht daartoe even een mam-moetkraan bedienen. In zijn toespraakbetoonde hij zich enthousiast over dezetechnologische ontwikkeling in debouwwereld.Sterkste kolom van NederlandDe gebouwen zijn geheel opgetrokkenin prefab beton. De kolommen van de /-~~~~~~~~~~~~~~torens hebben een doorsnede van 2 De plaatselijke verjonging geeft700 x 700 mm2 en zijn ontworpen in een visueel krachtige indruksterkteklasse B 60. E?n kolom is nu uit- ~::~:~slanker met HSB gebouwd kanKantoor van de ToekomstHet Kantoor van de Toekomst is eenproject van Chriet Titulaer. Doelstel-ling van het projectis een continue pre-sentatie teverschaffenvan innovaties ophet gebied van kantoorinrichting, -au-tomatisering en communicatie alsook 1 Vorm van de B 120 kolom Eigenschappen van HSBtechnisch gebouwbeheer. Het Kantoor /-~~~~~~~~~~~~~~-'1In Noord-Amerika, Japan en Hong-van de Toekomst is I januari 1992 van Kong zijn al heel wat hoogbouwpro-start gegaan in een etage van het eerste jecten uitgevoerd in HSB, zo ook inbouwdeel van kantorencomplex Bol~ Duitsland en Frankrijk. In Nederland isduc te 's-Hertogenbosch. Het architec- het nog niet tot een praktische toepas~tonisch ontwerp van dit complex is zeer sing gekomen. De specifieke voordelenvooruitstrevend te noemen (zie de re- vanHSB zijn duidelijk. Voorop staan ui~portage in Cement 1991 nr. 11). Inmid- teraard de kleinere constructie-afme-dels is de tweede fase van het complex tingen, waardoor meer vrije ruimte be-bijna gereed, namelijk twee spiegel- schikbaar komt in gebouwen. In hoog-beeldige torens vanelkcirca 50 m hoog- bouwprojecten leidt dit tot wezenlijkete. De begane grond van ??n van de to- verbetering van de rentabiliteit.rens zal bij het Kantoor van de Toe- Een anderbelangrijkvoordeelis de snel-komst worden betrokken. De verbin- Ie sterkteontwikkeling. Dit kan deding met de bestaande huisvesting bouwsnelheid van het totale project tenwordt gerealiseerd doormiddel van een goede komen. Hierbij kan men denkenluchtbrug. aaninhetwerktestortenbetonvoor ho~ge gebouwen en voorgespannen con-structies. De kolom voor het Kantoorvan de Toekomst had bijvoorbeeld al na??n dag een kubusdruksterkte van 60Nlmm2?Bovendien heeft het beton een zeerdichte structuur en is het dus beter be-Adviesbureau D3BN is uitgeno-digd door de Vereniging Ne-derlandse Cementindustrie(VNG) om voor het Kantoor van deToekomst een kolom te ontwerpen ineenmateriaalvande toekomst, namelijkin hoge-sterktebeton, verder kortwegHSB genoemd. Gedachtwerd aan sterk-teklasse B 100. Gedurende het projectbleekB 120 albinnende technische mo-gelijkheden te liggen.16 Cement 1993 nr. 1865855845835l:70DDmm8120400E--~~-I-t-'---~--E3,5 [0/00]39726 Dwarsdoorsnede van de wapeningRekenregelsHSB is nog geen alledaags artikel ge-Kantoor van de Toekomst is onderwerpvan een uitvoerige discussie geweest. Ineen uitgebreide berekening is aange-toond dat zelfs in een extreme brandsi-tl~atiewaarbij de gehele betondekkingisafgesprongen en de werking van de wa-pening is uitgevallen, geen bezwijkenoptreedt. De verminderde vloerbe-lasting tijdens brand geeft voldoendeovercapaciteit aan de kolom.De kolom is geschematiseerd met be-hulp van het computerprogrammaDIANA. De benodigde stijfheden zijnverkregen uit M-N-18 Gradatie van het mengsel toeslagmaterialen 9 Verloop van de sterkte-ontwikkelingCement 1993 nt. 1 19