Hoogfrequent vibreren bijde vervaardiging vanbetunarenDe oorspronkelijk Amerikaanse werkmethode, waarbij men debetonspecie verdicht met behulp van hoogfrequente trillingen,wordt sinds enige tijd in Nederland toegepast. De gebruiktetrillingen worden opgewekt door kleine, pneumatisch aangedre-ven vibratoren. Een compressor levert, via een drukketel, debenodigde hoeveelheid (tot ca 0,35 m3/min) samengeperste luchtmet een werkdruk van 6--8 ato. Door regeling van de luchttoe-voer kan men elke frequentie tussen 7 000 en 16 000 Hz verkrij-gen, terwijl door verwisseling van het excentrisch trilgewicht deamplitude kan worden gewijzigd, zodat men voor de te vervaar-digen betonproducten steeds de meest effectieve frequentie enamplitude kan instellen.Voor de verwerkbaarheid (consistentie) van de betonspecie isnormaal een aanmerkelijk grotere hoeveelheid water nodig danvoor de binding en de verharding is vereist. Ook bij de gebruike-lijke verdichtingsmethoden met laagfrequente trillingen (tot ca7 000 Hz) is om deze reden nog een overmaat aan water nood-zakelijk.Hoogfrequente (H.F.) trillingen, die dus met deze pneumatisch aan-gedreven vibratoren zijn te verkrijgen, werken in het bijzonderop de kleinere deeltjes van het mengsel.1)Buitenlandse onderzoekingen hebben aangetoond, dat H.F.-trillingen de cementlijm vloeibaar maken, waardoor de co?ffici?ntvan de verwerkbaarh?id groter wordt (een stijf mengsel wordtbijv. plastisch). Daardoor is het mogelijk, dat men de hoeveelheidaanmaakwater tot het minimum beperkt, waardoor tevens eenontmenging wordt voork?men, die door de verminderde viscosi-teit zou kunnen optreden.Door het vloeibaar worden van de cementlijm neemt de wrijvingtussen de deeltjes van het toeslagmateriaal af, waardoor de korrelsde dichtste pakking zullen krijgen, zodat de grootste dichtheidwordt bereikt.De te gebruiken betonspecie is droog en stijf en heeft een zeerlage w.c.f. Bij een continue korrelverdeling kunnen alle voordelenvan het verwerken van een droge betonspecie worden verkregen :sterkte, dichtheid, maatvastheid e.a.Rioolbuizen, die volgens deze methode zijn vervaardigd, be-zitten daardoor opmerkelijke eigenschappen. Reeds tijdens defabricage blijken de voordelen van H.F.-trillingen. Men behoeftde specie niet laagsgewijs in de mal te brengen, doch de vullingwordt in ??n keer gestort (foto I); door de intensiteit van degebruikte vibratoren verkrijgt men toch een gelijkmatige ver-dichting.Gedurende het trillen is de betonspecie plastisch en krijgt het1) Zie 'Het trillen van beton' door ir Robert l'Hermite, Cement 3 (?95I)Nr 3-4, blz. 45/46.foto I. het vullen van de mal, waaraan de vibratorenonwrikbaar bevestigdtoeslagmateriaal de dichtste pakking. Zodra het trillen wordtuitgeschakeld, komen de deeltjes tot rust en is het beton 'glas-hard'.Tijdens het trillen wordt de ingesloten lucht uitgedreven enworden de ruimten gevuld met vloeibare cementlijm. Op deze wijzevervaardigde G.V.-buizen (? 20--180 cm; 25/37,5--150/225 cm)vertonen dan ook aan het oppervlak de typische zgn. trilputjes,die door de ontwijkende lucht zijn gevormd (foto 2). Oorspron-kelijk werden deze 'putjes' bij het afsausen weggewerkt; momen-teel is men hiervan teruggekomen, opdat de afnemer kan consta-teren, dat de buizen door trillingen intensief zijn ontlucht en ver-dicht. Bovendien kunnen door het sausen eventuele gebrekenaan het oog worden onttrokken!Voor de controle van de waterdichtheid van het beton, geeftnormblad N 370 (3e druk, 1954) de volgende proef:Plaats de buis rechtop. Sluit haar aan de onderzijde waterdichtaf. Vul de buis zonder morsen zo snel mogelijk, doch uiterlijkbinnen 10 minuten tot aan de rand met leidingwater. Dek debuis na het vullen af, teneinde verdampingsverlies te voor-komen. Binnen 24 uur mag de waterspiegel niet meer dan 2 cmzakken'.Indien de hoogfrequent getrilde buizen op deze wijze wordenonderzocht, blijkt na 24 uur de waterspiegel niet te zijn gedaald.foto 3; beproevingsinstallatiefoto 2. hoogfrequent getrilde buizen ? 60 cm108 Cement 7 (1955) Nr 5-6foto 4. doorsneden van hoogfrequent getrilde trottoirbanden met gebroken basalt en porfier als toeslagDoor de intensieve verdichting is het beton waterdicht gewordenen neemt ook geen water op. Dit is vooral van belang bij riool-buizen, die in aanraking komen met agressief grond"- of rioolwater.Bij het beproeven (foto 3, blz. 128) van een buis (profiel 60/90,ouderdom 14 dagen) werd een breukbelasting van 13 500 kg ge-meten (volgens N 370 moet min. 7 000 kg kunnen worden aan-gebracht), waaruit blijkt, dat door het H.F.-trillen van drogebetonspecie een vergrote betonsterkte wordt verkregen.Het inbrengen van de proefbuis geschiedt bij de beproevingsinstallatie vanfoto 3, door het inrijden van een lage wagen, waarop de buis is geplaatsten gesteld. Het aanbrengen van de belasting vindt plaats met behulp vaneen vijzelinrichting, die de wagen met de buis opdrukt.In tegenstelling tot de werkwijze bij betonbuizen, waarbij devibratoren aan de mallen zijn bevestigd (foto I), worden trot-toirbanden hoogfrequent getrild in mallen, die in een speciaalgeconstrueerde machine zijn geplaatst, waarin de vibratoren zijngemonteerd. Tijdens het trillen wordt een bovendruk aange-bracht, waardoor een zeer gelijkmatige verdichting wordt ver-kregen (foto 4).Ook trottoirtegels worden met hoogfrequente trillingen ver-vaardigd, waarbij deze werkmethode bijna uitsluitend wordttoegepast voor de afmetingen 50?50 cm2, bij een dikte van min.8 cm.ConclusieBij de vervaardiging van betopwaren met behulp van hoog-frequente trillingen worden bereikt:1. grote dichtheid, waardoor volkomen waterdicht beton, engrote weerstand tegen agressieve en mechanische invloeden;2. grote sterkte en kleine krimp;3. korte verhardingstijd, waardoor snelle aflevering mogelijk.v. d. V.High-frequency vibration used for the manu-facturing of concrete productsVibrations de hautes fr?quences appliqu?es? la fabrication de produits en b?tonVibrieren mit Hochfrequenz bei derHerstellung von BetonwarenLe serrage des m?langes secs obtenu gr?ce ? aesv'brateurs pneumatiques de 7.000 ? 16.000 Hz.donne divers bons r?sultats. L'eau de g?chage?tant r?duit ? un strict minimum, le b?ton esttr?s compacte et r?sistant. Des tuyaux vibres& ces fr?quences ?lev?es sont ?tanches et ont uner?sistance accrue. Des bordures de trottoirs etdes dallages sont ?galement fabriqu?s de cettemani?re.Jubileumboek V.I.V.Zilveren-Jubileumboek van de Kon. Vlaamse Ingenieursvereni-ging; 22?28 cm2, 700 blz., 85 techn. art., 822fig., geb. Bfrs 1000,--De Kon. Vlaamse Ingenieursvereniging (V.I.V.) vierde van 14--19 Juni 1954 haar 25-jarig bestaan door het houden van een Inter-nationaal Technisch-Economisch Congres. De plechtige Academi-sche Openingszitting in de Kon. Vlaamse Opera te Antwerpenwerd door Z.M. de Koning bijgewoond.Het jubileumboek, dat zojuist is verschenen, bevat alle voordrach-ten gehouden tijdens, en studies ingezonden ter gelegenheid vangenoemd congres. Het boekwerk is als volgt ingedeeld :A. Algemeen gedeelteB. Haventechnieka. Havenwerkenb. Havenwerktuigenc. Behandeling en bewaren van aan bederf onderhevige pro-ducten van dierlijke en plantaaardige oorsprongd. Veiligheid in de havense. PetroleumvervoerC. EnergieD. IndustrieE. Documentatie door publiciteitIn het inleidende artikel wordt een kort overzicht gegeven van delustrumviering en van het congres (23 blz.). De overige 675 pagi-na's bevatten 85 studies, artikelen en mededelingen, welke doorAmerikanen, Belgen, Engelsen, Fransen, Italianen en Nederlanderszijn geschreven. Elke studie wordt voorafgegaan door een korteinhoud in het Nederlands en in de 3 moderne talen. De bijdragenzijn gepubliceerd in de oorspronkelijke talen. De documentatievan algemene aard is zeer recent. De artikelen zijn in hoofdzaakbeschrijvend zonder zware berekeningen. Onder de Nederlandsemedewerkers vonden wij: ir B. M. van Wamelen, ir N. Th. Koo-mans e.a.Op betongebied ligt het zwaartepunt niet. De vele interessanteartikelen, vooral op technisch-economisch gebied, kunnen hier,hoe belangrijk ook, niet nader worden genoemd. Voor velen zalhet boekwerk waard zijn er kennis van te nemen.G.J.H.Cement 7 (1955) Nr 5-6Good results have been obtained by compactingthe rather dry concrete mix with pneumatic high-frequency vibrators. (7,000--16,000 Hz) Goodconcrete with excellent properties is obtainedwith a minimum of water. It helps to obtain abetter water-tightness for concrete pipes; curb-stones and pavement stones are fabricated in thesame way.Das Verdichten der trockenen Betonspeisedurch Vibration mit Hochfrequenz (7000-16 000Hz), unter Verwendung von pneumatischenWerkzeugen, ergibt vielfach gute Resultate.Da der Wasserzusatz auf ein Minimum beschr?nktwerden kann, erh?lt man sehr dichten Beton vongrosser Festigkeit. Mit hoher Frequenz vibrierteBetonrohre sind wasserdicht und besitzen grossesTragverm?gen. Auch Trottoirrandsteine und-Fliesen ,,werden auf diese Weise hergestellt.Beschikbaarstelling van beurs voorcursus betontechnologieVan Prof. R. H. Evans van het 'Department of CivilEngineering' te Leeds werd bericht ontvangen, dat ookdit jaar weer een beurs groot ? 350, beschikbaar wordtgesteld voor een ingenieur, die een post-graduate cursusin betontechnologie aan deze univer-siteit wil volgen.Gegadigden dienen zich tevoren in verbinding te stellenmet Prof. dr ir A. M. Haas; adres: Oostplantsoen 25Delft, telefoon K 1730-24082.ErrataApril-nummer van 'Cement', Nr3-4, 1955Er dient gelezen te worden :1. in het artikel 'Ontwerpen en Controleren' van J. C.Cramer,op blz. 74,5e regel van boven : een aparte tabel met defactoren, en nodig is;2. op blz. 76 van hetzelfde artikel, 4e regel van boven : =0,359.45 cm = 16,3 cm3. in de 'Zusammenfassung' van hetzelfde artikel, 5e regel van4. n de litteratuurlijst op blz. 85, als auteur van 'PrestressedConcrete Pavements': W. P. Andrews.109