Het lboco-woningbouwsysteem in het licht van de analysedoor ir. H. J. WolbeerHet lboco-systeem komt in het kort hierop neer, dat grote be-tonnen binnenwandplaten, gevelplaten en vloerplaten in de fa-briek vervaardigd en in het werk door middel van aanstortingen,inkrozingen en voegen tot een stabiel geheel verenigd worden.Alle kozijnen, leidingen, elektradozen en dergelijke worden in deelementen ingebetonneerd.De in het gezicht komende oppervlakken zijn zodanig, dat hieropdirekt kan worden geschilderd of behangen.Op de vloerplaten wordt in het werk een afwerklaag en op dedakplaten de isolatie en dakbedekking aangebracht.Afhankelijk van de specifieke eisen worden verschillende soortenbeton toegepast, waarvan het volume-gewicht varieert van 1,3 tot2,5.Om dat meer uitgebreide beschrijvingen reeds eerder in de vak-pers zijn verschenen, moge hiermee worden volstaan.De werkzaamheden bestaan dus in hoofdzaak uit:A. de fabriekmatige produktie van de elementen,B. de montage op de bouwplaats.A. De produktieEen analyse van de produktie wijst uit, dat het schema in principeovereenkomt met het door professor Zweers gegeven voor-beeld II. Aan het hoofdkenmerk wordt voldaan:het produkt beweegt en de handelingen zijn plaotsvast.Een aantal fasen uit de bedrijfsgang bestaat uit het inbrengen vanProdukten, zoals kozijnen en leidingen (zie schema). Deze wordenin andere fabrieken vervaardigd, terwijl de in te brengen wape-ningskooien in het bedrijf zelf worden gemaakt.Typisch is, dat de op de zijlijnen geproduceerde onderdelen nieteenvoudig worden gemonteerd en afgewerkt, maar dat tegelijker-tijd een proces plaats vindt, waarbij grondstoffen door opeenvol-gende handelingen tot een betonelement worden veredeld.Aan alle voorwaarden wordt voldaan om een vergaande mechani-satie mogelijk te maken en een zeer maatvast produkt te leveren.B. De montageWanneer we de werkzaamheden op de bouwplaats bekijken, blijktdat het ideaal nog niet is bereikt, maar dat we een heel eind op degoede weg zijn.De elementen zijn groot en maatvast en behoeven niet te wordenafgewerkt.De redenen, waarom nog verschillende werkzaamheden, zoalsdakbedekking, glas zetten, schilcer- en behangwerk, op de bouw-plaats worden uitgevoerd, zijn alle terug te voeren op de angstvoor beschadigingen tijdens trarsport en montage.Wanneer na enige jaren de arbeiders aan deze bouwwijze gewendzijn en praktische beschermingsmaatregelen tijdens transport enmontage nog verder zijn uitgedacht en beproefd, zullen ongetwij-feld de laatste handelingen op de bouwplaats tot een minimumzijn beperkt.De eigenlijke montage-handelingen, welke onvermijdelijk zijn,zijn al ver gemechaniseerd,Het elimineren van overige werkzaamheden vergt tijd voor hetopdoen van ervaring en het ontwikkelen van een nieuwe mentaleinstelling.Op een gegeven moment moet men de moed opbrengen iets teproberen tegen het --op traditionele bouwpraktijk gebaseerde--oordeel in. Wij denken hierbij aan van tevoren afgehangen deuren,schilderwerk in de fabriek en zelfs het transport van betonele-menten met de beglazing erin.Het theoretische ideaal is echter in de praktijk soms (nog) niet teverwezenlijken en vele praktische, bedrijfspolitieke, commer-ci?le en financi?le faktoren zullen een --sorrs beslissende-- rolspelen.Op den duur zullen echter die bouwsystemen het meest succesvolzijn, welke de, op theoretische grondslag gebaseerde, ideale werk-wijze als richtlijn steeds voor ogen houden.Tot slot willen wij nog enkele woorden wijden aan het esthetischaspekt. Bij de ontwikkeling var het lboco-systeem is steeds ge-tracht de architekt een grote vrijheid in de esthetische vorm-geving te doen behouden.De economie, hoewel zeer belangrijk, mag in deze niet alles-beheersend zijn.Zo is bijvoorbeeld de architekt vrij in de plaatsing van de ramenin het grote vlak der gevelelementen.De vele mogelijkheden, welke in structuur en kleur van het opper-vlak zijn te bereiken, bieden aan architekt en stedebouwkundigeongekende kansen tot het verkrijgen van een afwisselend en aan-trekkelijk straatbeeld.Wij zijn er dan ook van overtuigd, dat in esthetisch opzicht nietsaan de verdere uitbreiding van de gemechaniseerde woningbouwin het algemeen en het lboco-systeem in het bizonder in de wegbehoeft te staan.The lboco housing construction systemanalysedby H. J. Wo/beer, Civ. Eng.The lboco housing construction system devel-oped in the Netherlands, manufactures largeconcrete inside wall-, frontage- and floorelementswhich are assembled at the building site into astable entity. According to the analysis made byProf. Zweers in the preceding article, the produc-tion is carried out in a 'completely' mechanisedfactory with a combined cycle of operations. Thearticle gives a description in outline of the produc-tion in the factory as well as of the assembly at thebuilding site.Cement 9 (1957) Nr. 5-6La construction d'habitations selon le sy-st?me lboco, vue ? la lumi?re d'une analysed?crite ci-dessouspar l'ing?nieur H. J. WoibeerLa construction d'habitations selon le syst?melboco, ?labor? aux Pays Bas. pr?voit la productionen usine de larges dalles pour sols, fa?ades et murint?rieurs, recevant leur stabilit? d'ensemble parle montage sur le chantier. Selon l'analyse pr?i it?edu professeur Zweers, cette production se d?rouledans une entreprise 'enti?rement m?chanis?c ?proc?d? multiple'. L'article d?crit en grandes lignesla production en usine et le montage sur lechantier.Das iboco-Wohnungsbausystem im Lichteder Analysevon Dipl.-lng. H. ). WolbeerBei dem in den Niederlanden entwickelten Iboco-Wohnungsbausystem verfertigt man in der Fabrikreichlich bemessene Innen- und Aussenw?ndesowie Flurplatten aus Beton, die an Ort und Stellezu einem stabilen Ganzen verbunden werden. Lautder im vorhergehenden Artikel behandeltenAnalyse von Professor Zweers vollzieht sich dieProduktion in einem vollst?ndig mechanisiertenBetrieb mit zusammengestelltem Arbeitsgang. DerVerfasser beschreibt in allgemeinen Umrissen dieErzeugung der Fabrik und die Montage auf derBaustelle.187