HERFSTTIJINBETONPaddestoelen en slimme vloerenDe grootste betonnenpaddestoelvan Nederland, het Eindhovense Evo-luon, laat slechts aan de onderzijde zien dat hier sprake is van een beton-constructie. Het dak is bedekt met witte kunststof. De ontwerpendebouwers konden destijds de beherende opdrachtgever niet overtuigenvan de risicoloze schoonheid van onverhuld beton bovenop de hoed vandeze superzwam. De laatste poging, een advies om een verfje aan te bren-gen dat wel waterdamp van binnen naar buitendoor zou laten maar geen regenwater van bui-ten naar binnen, werd gepareerd met de angstdat de schilderzijnkwast mogelijkverkeerd omzou kunnen houden. En met deze demagogi-sche kwinkslag lag het aanzien van het Evoluontot op heden, dertig jaar na dato vast.Ook kleinere betonnen paddestoelen hebbenproblemen met de hoedafdekking. De ANWB,die in 1896 begon met het bewegwijzeren van de Nederlandse wegen -destijds voor wielrijders, koetsen en de eerste automobielen - introdu-ceerde in 1919 de eerste ANWB paddestoelen op recreatieve fietsroutesin bos en hei. Ookhier onderbouwen bovenbouw geheel van beton, zo-als thans, bijna tachtig jaar later nog steeds, maar wel met een metalenhoedbedekking, om de op de hoed aangebrachte informatie over rich-ting en afstand duurzaam te kunnen overbrengen.Buitendeze maxi en mini rukte de paddestoel ook op in de wereld van deharde betonconstructeurs in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Haas,hoogleraar betonconstructies in Delft van 1947 tot 1970, startte zijn car-ri?re met een proefschrift, de introductie van handzame berekeningen ende benodigde regels in de betonvoorschriften, over paddestoelvloeren.Daarmee krijgt de paddestoelvloer, die reeds in het begin van de eeuw inde Verenigde Staten tot ontwikkeling kwam en ookin Nederland ouderevoorbeelden kende, zoals in het modehuis Schunk in Heerlen en in deRotterdamse Van Nelle fabriek, een grote verspreiding. De hiermeevormgegeven voorlopers van de 'vlakke plaatvloer' van vandaag lekentenminste nog op een paddestoel. De ronde en vierkante kolomkoppenen kolomplaten, vaak sierlijk gedetailleerd door kundige architecten insamenwerking met hun constructeurs, modelleerden datgene waar demycoloog in de natuur ook op valt.Langzaam maar zeker sterft de biotoop waarin de lekkerste paddestoe-len gedijen, uit. Luchtverontreiniging, zure regen, veelvuldige beroeringvan de ondergronden massale plukvormen elementenin ditproces. Ookmet de betonnen soortgenoot is er iets mis. De vorm van de betonnenpaddestoel wordt meer en meer beheerst door economie en functionali-teit. Minder constructiehoogte, vrije doorgang voorhet toenemend aan-tal leidingen in gebouwen en goedkope bekistingen doen kolomkop enkolomplaat verdwijnen en leveren de vlakke plaatvloerop. Met het inhetbetonwegfrommelenvan een hoop staal wordt dat alles steeds beter mo-gelijk. 'Slim Slabs' noemen slimme hedendaagse constructeurs dat.Een najaarsfeest van samengestelde constructiesBegin deze herfst vond ereen conferentieplaats in Innsbruck met als the-ma: 'Composite Construction- Conventional and Innovative'. Opmer-kelijk was dat een en ander was georganiseerd door zeven internationaleverenigingen uit het bouwdomein, waarbij niet alleen beton en staal,maar ook bouwmanagement en materiaalonderzoek, aan ??n tafel zaten.Van posters tot Key Note's samen 180 bijdragen, excursies naar stuw-dammen en bruggenin de bergen, de gebruikelijke eet- en drinkgelagenen 750 bezoekers, waaronder 160 Japanners vormden de hoofdelemen-ten van deze manifestatie. Een Nederlandse delegatie van zestien perso-nen met slechts ??n voordracht en ??n poster komt daarbij wat magerover.Naast de voor zo'n congres gebruikelijke thematiek, als veiligheid enbruikbaarheid, analyse en dimensionering, voorschriften kwamen ookmeer specifieke thema's aan de orde. Verbindingen tussen verschillendematerialen, voegen tussen constructiecomponenten van verschillendeCEMENT1997/11materialen, gedrag bij aardbevingen enbrand, fabricage enbouw, onder-houd en reparatie, geavanceerde samengestelde constructies enmodelle-ring van het gedrag vormden thema's die specifieke vragen voor samen-gestelde constructies behandelden.Terugkerend naar de tot vlakke plaatvloer ge?volueerde paddestoelvloerviel te constateren, dat er een groeiend aantal stalen constructie-elemen-ten leverbaar is om niet alleen de traditionele wapeningsconcentraties bijde overgang van de kolom in de vloer te vervan-gen. Ook de gedeeltelijke en gehele prefabrica-ge van vlakke plaatvloeren is mogelijk, waarbij'Slim Floor Beams' de bekistingsondersteu-ning en prefab betonplaten of geprofileerdestalen platen de bekisting vervangen.Dat is allemaal techniek, economie en niet tevergeten duurzaamheid. Juist in het toepassenvan andere materialen en andere componentenworden gebreken in traditionele constructies verholpen of schade her-steld. Het versterken en repareren van betonnen constructie-elementendoorhet er oplijmenvan stalen strippenofvezelsvan aramide ofkoolstofvindt bijvoorbeeld plaats in aardbevingsgebieden. Rotte of versletenhouten vloeren in oude gebouwen worden door beton vervangen, waar-bij de ondersteunende houten balken onderdeelvan een hout-betoncon-structie worden. De zo ontstaneconstructieis bovendien uithet oogpuntvan brandwerendheid en contactgeluid een verbetering.Met de Stradivarius in het bosOppervlakkig kennismakend met deze wereld van de samengesteldeconstructies zou men kunnen denken dat het afgezien van hier en daarwat hoogwaardige kunststoffen, hogesterktebeton en hout, vooral omstaal gaat. Dat is waarschijnlijk ook wel zo. Waar beton vervangen wordtdoor staal, komt dat in het zicht en heeft de architect zich aangesprokengevoeld om eriets van te maken. Ookis de structuurvan de staalwereldinproductie en leverantie veel meer ingesteld op het maken van steedshoogwaardigerproducten, die vervolgens weer op vele manieren kunnenworden samengesteld.En terugkerend naar de paddestoelen, valt er ook een voor beton verve-lend verhaal te vertellen. De rond 25 jaar oude paddestoel-bruggen in deBrenner Autosnelweg, de A 13, worden afgebroken en vervangen doorstaal-betonliggers ! De betonscharnieren tussen de in langs en dwars-richting 15 muitkragende platen desintegreerden en maakten totale ver"vanging van de platen, die op een in de rotsen ingebedde kolom zijn inge-klemd, nodig.De startperiode van het gewapend beton geeft nog zeer diverse vormenvan wapening. De ronde, steeds hoogwaardiger wordende stalen stavenmaakten door de vervaardiging in loonbedrijf een einde aan deze pluri-formiteit. De betonconstructeur en zijn staalcollega groeiden uit elkaaren kregen ieder hun eigen docenten, voorschriften en cultuur. De ge-slaagde samengestelde constructie, vraagt integratie van functionaliteiten materiaalgebruik van de constructeur. Fabricage, montage, onder-houd, aanpassing en hergebruik vormen meer functionele doelstellin-gen, dan die van sterkte en veiligheid alleen. Wat er met de huidige tech-nologische inzichten, kwaliteitsborging en modellering gemaakt kanworden van de steeds hoogwaardiger materialen bestrijkt evenzeer eensteeds groter veld aan mogelijkheden en aandachtspunten.En dat vraagt om steeds betere en breder geori?nteerde constructeurs.Duncan Michael, de baas van het befaamde Engelse IngenieursbureauOve Arup, zei het zo: 'Als men mij eenStradivarius in dehand zou geven,zou ik hooguit bang zijn die te laten vallen. Geeft men die viool aan eenwillekeurige violist in het orkest, dan gebeurt er nog niets. Maar in han-den van een beroemde solist ontstaat pas echt het verschil'. Zo ook in hetbos van hoogwaardige materialen en technologie en een veelheid aandoelstellingen en aandachtspunten. Datvraagt om m??rvan de construc-teur en vormgever.?35