Gewapend-betonwerken op een diepte van 540 m (II)door ir C. W. J. GroothoffOnder bovenstaande titel verscheen in 'Cement' nr 3-4, 1949 - dusca 5 jaar geleden - een beschrijving van gewapend-beton-constructies,toendertijd in uitvoering voor de nieuwe verdieping op 540 m dieptevan de mijn 'Julia' te Eijgelshoven.Na bespreking van uitvoering, berekening en constructie, aangevuldmet wapeningsdetails voor normale profielen van 3,00 m, 4,00 m en5,60 m wijd, kwam aan het slot de belofte, ook de constructie van eensplitsingspunt te beschrijven. De inlossing van deze belofte volgthierbij, terwijl tevens nog enkele andere onderdelen nader zullenworden beschouwd.Allereerst moge dan Worden verwezen naar fig. 15, een fotogenomen vanuit de laadplaats gezien in de richting, waarin dit5,60 m wijde profiel zich splitst in twee gangen, resp. wijd 3,00 m(links) en 4,00 m (rechts).Tek. 16 geeft een plattegrond en een langsdoorsnede. De ge-welven hebben alle dezelfde straal van 2,40 m. In het overgangs-gedeelte tussen het wijde en de beide smallere profielen dragendeze gewelven in een zware rib met 0,80 m breed ondervlakwaarvan de constructie volgt uit tek. 17. Enerzijds draagt dezerib in een zware peiler tussen de 3,00 m en 4,00 m wijde profielen,anderzijds in een zwaar raamwerk, waarvan de constructie intek. 18 is aangegeven. De 0,80 m brede onderzijde van de ribvindt voortzetting in het 0,80 m brede vlakke gedeelte, dat zichin het gewelf van het 5,60 m wijde profiel bevindt.Tek. 19 geeft de constructie van het raamwerk ter plaatse waar de3 00 m en 4,00 wijde profielen beginnen. De middenstijl van ditraamwerk is de peiler, waarin ook de rib van tek. 17 draagt.Tek. 20 geeft nog doorsneden over het overgangsgedeelte, waarde gewelven in de rib van tek. 17 dragen en waar plaatselijk de teoverspannen ruimte meer dan 8,00 m wijd wordt.Uit de details blijkt, dat voor een dergelijk splitsingspunt bij devroeger reeds beschreven belastingaannemingen zware construc-ties ontstaan. Dit is begrijpelijk, als men bedenkt, dat hoe groterde ruimte is, die men uit het gesteente breekt, hoe hoger ook desteenklomp, die op het gewelf zal dragen. Men zal globaal mogenzeggen, dat de noodzakelijke sterkte van dergelijke constructiesevenredig zal zijn met de 3de macht van de overspanning. Eenfoto 15. splitsingspunt nabij de schachtEen 5,60 m wijd profiel splitst zich in 2 profielen, wijd 3,00 resp. 4,00 m.Cement 6 (1954) Nr 23-24 413tek. 16. plattegrond en langsdoorsnede splitsingtek. 17. langsrib in overgangsgedeelte414 Cement6(1954)Nr23-24overspanning van 8,00 m zal dus 8 X zo zware constructies ver-eisen als een van 4,00 m.Er moest ook een kruising worden gemaakt van gangen met3,00 m en 4,00 m wijd profiel. Daar de kruisingshoek dezelfde isals bij het splitsingspunt, kon de gehele constructie wordenuitgevoerd als twee tegen elkaar geplaatste splitsingspunten, dusgeheel met gebruikmaking van de reeds gemaakte constructie-tekeningen.Foto 21 geeft een blik in deze kruising. In de 4,00 m wijde gangrechts is een wand met een deur gebouwd als begin van eenluchtsluis. De 0,80 m brede onderzijde van de ribben is goed teonderkennen. Alle bogen, die men ziet, hebben weer een straalvan 2,40 m.Fig. 22 geeft een foto van een gang met het normale 3,00 m wijdeprofiel, waarin een gedeelte is ingericht als schakelruimte enfig. 23 een gang met het normale 4,00 m wijde profiel. Daar destraal van het gewelf in beide profielen dezelfde is, evenals detotale hoogte, zijn de vertikale wanden van het 3,00 m profielhoger dan die van het 4,00 m profiel.tek. 20. doorsneden over overgangsgedeeltemet plaatselijke overspanning van 8,00 mMet een halfcirkelvormig gewelf van 2,40 m straal verkrijgt meneen profiel, wijd 4,80 m als in foto 24. Aansluitend aan de boog zijnnog ca 0,60 m hoge vertikale wandjes aanwezig. Dit profiel biedtruimte voor 4 smalsporen naast elkaar met 2 looppaden daar-tussen. De constructie volgt uit tek. 25. Hetzelfde profiel, dochmet 0,75 m hogere wanden volgens tek. 26 is over enige lengteuitgevoerd ter verkrijging van een grotere doorsnede voor hetdoorlaten van een grotere hoeveelheid lucht. Vergelijking vande tek. 25 en 26 wijst uit, dat bij hogere wanden de constructiedadelijk zwaarder moet worden, niet alleen van de wanden, dochook van het gewelf.Behalve de genoemde normale profielen zijn nog heel wat af-wijkende constructies toegepast, die alleen afzonderlijk gede-tailleerd werden.Ten behoeve van een magazijn werd een 4,50 m wijd profielgewenst, doch met hoge vertikale wanden om daar rekken tegen teplaatsen. Gekozen is een profiel volgens tek. 27, dat eigenlijkeen 3,00 m profiel is, waarvan de helften 1,50 m uit elkaar zijngeschoven met tussenvoeging van een 1,50 m brede horizontalefoto 21. kruising van twee gangenresp. 3,00 en 4,00 m wijdCement6(1954)Nr23-24 415foto 22, normaalprofiel, wijd 3,00 m foto 23. normaalprofiel, wijd 4,00 mtek. 26. hetzelfde doch iets hogere profiel als tek. 25tek. 25. constructie van foto 24tek. 27. 4,50 m breed magazijn met hoge wandenfoto 24. profiel wijd 4,80 m (halfcirkelvormigeboog met lage vertikale wanden)416 Cement 6 (1954) Nr 23-24foto 28. magazijn, wijd 4,50 m metlinks aansluiting van 3,00 m profieloto 30. luchtsluisprofiel 2x2,00 m met 0,20 m dikke tussenwandstrook in het gewelf. Vergelijking met de fig. 25 en 26 wijst uit,dat een dergelijke vrij vlakke afdekking leidt tot belangrijkzwaardere constructies dan een meer boogvormige afdekking.Fig. 28 geeft een foto van dit magazijn. De zijgang links, met een3,00 m profiel kan vanzelf gemakkelijk aangesloten worden, daarde hoogte van de wanden dezelfde is.De luchtsluis, die aansluit aan het kruispunt (zie fig. 21) met eenprofiel, wijd 2x2,00 m, is gedeeltelijk met een gesloten grond-plaat uitgevoerd met het oog op minder goed gesteente (omdezelfde reden zijn andere profielen plaatselijk van contragewel-ven in de bodem voorzien).Tek. 29 geeft details van deze luchtsluis. Door de kleine over-spanningen, ten gevolge van de dragende middenwand, is deconstructie van dit profiel zeer licht.Foto 30 geeft een blik in deze luchtsluis vanuit de aansluitendesteengang, welke op de traditionele, minder permanente wijzemet stalen Jukken is uitgebouwd.De voor de locomotiefherstelplaats toegepaste constructie is welgeheel afwijkend. De eigenlijke herstelplaats moest 3,00 m breedworden, doch 4,20 m Hoog. Er moesten een loopkraan en werk-kuilen in komen, terwijl in de wand langs ??n zijde gereedschaps-kasten moesten worden ingebouwd. Langs de andere zijde moesteen locomotief om kunnen rijden door een ruimte, die overigensniet tot de herstelplaats behoefde te behoren en uiteraard niethoog behoefde te zijn.Gekozen is een oplossing met een rij vrijstaande 8-hoekigekolommen van 0,40 m diameter. De ruimte van het omrijspoortek. 31. doorsnede lovomotiefloodstek. 29. profiel met (links) resp. zonder (rechts) doorgaandegrondplaatfoto 32. locomotiefloodsachter de kolommen een omloopspoorCement 6 (1954) Nr 21-22 417heeft het profiel van een gedeelte van het normale 4,00 m'profiel,waaraan de locomotiefherstelplaats ook aansluit. De eigenlijkeherstelruimte is een verhoogd 3,00 m profiel. De gereedschaps-kasten zijn als nissen in de hoge 0,80 m dikke wand gespaard.Ook bij dit vrij onregelmatige profiel is toch gezorgd, dat debuitenkant van de afdekking (dus ook het dak van de in hetgesteente te breken ruimte) een boogvorm heeft zoals blijkt uittek. 31; fig. 32 geeft een foto van deze ruimte.Deze ondergrondse werken zijn voortreffelijk uitgevoerd, beterdan menig werk bovengronds. Zij verkeren nog in uitstekendestaat.Daar nergens enige aanwijzing is te vinden, dat de aannemingenvoor de berekening, als beschreven in nr 3-4 te licht zouden zijngeweest, mag geconcludeerd worden, dat deze nog aan de veiligekant waren. Of het verantwoord zou zijn nog lichter te con-strueren, is hiermee natuurlijk nog niet uitgemaakt.Men heeft in de 5 jaar, verlopen sedert de uitvoering van de eerstewerken van de 540 m-verdieping op de mijn Julia nog heel watpogingen gedaan, het vraagstuk van de gebergtedruk theoretischte benaderen; er zijn zelfs congressen aan gewijd. Over hetalgemeen heeft men echter alleen gezocht naar de spanningenin het gesteente, terwijl men voor de berekening van een bekle-dingsconstructie de belastingen op die constructie nodig heeft teweten. En daarmee is men nog niet veel verder gekomen.Teneinde de inzichten hieromtrent te verbeteren, zou het ge-wenst zijn, de constructies van alle ondergrondse betonwerken,die aan de hand van een statische berekening zijn ontworpen,met de belastingaannemingen en de verkregen ervaringen tepubliceren, zoals dat hier voor de 540 m verdieping van de mijnJulia is geschied.Travaux en b?ton arm? a une profondeur de540 m (II)par C. W. J. Groothoff, ing?nieurCet article constitue la suite et la fin de la descrip-tion, donn?e sous ie m?me titre dans les num?ros3-4 de 'Cement' I (1949). Dans ce premier articlefurent d?crits l'ex?cution, les calculs, la construc-tion et les d?tails des armatures de la nouvellegalerie, a 540 m de profondeur de la mine 'Julia' ?Eygelshoven. Cette fois-ci la construction de diversembranchements de la galerie est trait?e.La figure 20 montre une construction tres lourdepour une portee de 8 m.Des rev?tements-rdalles n?cessitent une cohstruc-tion beaucoup plus lourde que les vo?tes.Les bases du calcul, d'll y a cinq ans, semblent avoirconduit a une s?curit? suffisante.On se demande cependant s'il eut ?t? justifiablede construire plus l?g?rement. Pendant les der-ni?res ann?es beaucoup de contributions ont ?t?faites a l'?tude de la pression approximative danstes massifs, o? l'on se pr?occupaitsurtout des con-traintes dans la roche elle-m?me.Le probl?me de la pression directe exerc?e par lerocher sur la construction elle-m?me, n'a cepen-dant pas encore ?t? r?solu. II serait utile de publierles calculs portant sur toutes les construct?onssouterraines en b?ton arm?, comprenant les sup-positions faites pour les surcharges ainsi que lesexp?riences acquises.Digest of p. 412New service-station at the Hemweg nearAmsterdamby F. van Klingeren, arch.A satisfactory solution consisting of a T-branchingmeets the traffic requirements. Part of the oldfactory has been demolished and a shading wall ofbasalt resting on a retaining wall of reinforcedconcrete hides the profile of the roof construction.Against this walt the pump-station, the greasing-shop and the administration-office have beenbuilt. Various solutions for the cantilever-roof ofthe pumpstation(65?x351) have been consideredbut the prestressed structure given in fig. 3 hasfinally been adopted. In the cavities tubes havebeen placed for illumtnation. The concrete con-struction prevents sunrays from penetrating intothe greasing-hole under the cars.418Sommaire de p. 412Une nouvelle station de service pour lesautomobilistes au Hemweg a Amsterdampar M. F. van Klingeren, arch.Une solution satisfaisante, pour la circulat?on,consistant en un branchement en T, a ?t? mise aupoint, Une partie de l'ancienne usine a ?t? d?molieet la silhouette peu esth?tique de la toiture a ?t?camoufl?e par une paroi en basalte trouvant appuisur u n m u r de sout?nement en b?ton arm?.Devant ce mur se trouvent la station de service'avec les pompes a essence, la fosse a graissage etles bureaux de l'administration.Apr?s avoir ?tudi? plusieurs alternatives pour leporte-a-faux (20X 10,5 m2) on a ?t? conduit ? unesolution en b?ton pr?contraint (voir fig. 3). Dansles cavit?s des tubes d'?clairage ont ?t? am?nag?s.Des constructions sp?ciales en b?ton arm? em-p?chent tes rayons de soteil de p?n?trer dan's lafosse de graissage.Zusammenfassung von S.412Eine neue Bedienungsstelle f?r Kraftwagenbei dem Hemweg in Amsterdamvon F. van Klingeren, Arch.Die zur Ausf?hrung gelangte T-f?rmige Weg-kreuzung kann alsverkehrstechnisch befriedigendeL?sung angesehen werden.Ein Teil der alten Fabrik wurde abgetragen; dasunregelmassige Dachprofil ist von einer Schirm-wand aus S?ulenbasalt verdeckt, die auf einerSt?tzmauer aus Stahlbeton errichtet ist. Gegendiese Mauer sind angebaut: die Tankstelle, derSchmierraum mit Schmiergrube und der Verwal-tungsraum.Aus verschiedenen Entw?rfen f?r das Kragdachder Tankstelle (20 m X 10,5 m2) wurde eine L?-sung in Spannbeton gewahlt, bestehend aus mitNut und Feder ineinander gefugten Rinnen(Zeichnung 3). In den Hohlraumen sind TL-R?hrenf?r die Beleuchtung angebracht.Dte Garage hat breite Sonnenbalken aus Stahl-beton, welene direkte Sonnenbestrahlung derGrube untendurch die Kraftwagen verhindert.Cement 6 (1954) Nr 23-24foto 33. aansluiting laadplaats aan schacht IIStahlbetonkonstruktionen in einer Tiefe von540 mvon Dipi.-lng. C. W. J. GroothoffDieser Artikel ist der Schluss einer Reihe vondrei, deren erster in 'Cement' l (1949) Nr 3-4 er-schienen ist. Die beiden ersten Artikel behandel-ten Entwurf und Ausf?hrung eines neuen Stollensder Zeche 'Julia' in Eijgelshoven, 540 m unter derErdoberfl?che.Die vorliegende dritte Abhandlung umfasst dieKonstruktion verschiedener Stollen. Aus Abbil-dung 20 geht hervor, dass eine Spannweite van8 m sehr schwere Konstruktionen zur Folge hat.Auch erfordern flaclW Decken viel schwerereKonstrukti?nen als Gew?ibe.Auf Grund der statischen Berechnung, die vorf?nf jahren aufgestellt wurde, kommt man zumErgebnis, dass damals mit, grosser Vorsicht kon-struiert worden ist. Es ware aber auch heute nichtso etnfach, die Verantwortung f?r leichtere Kon-struktionen zu ?bernehmen.In den letzten Jahren sind viele Abhandlungen?ber den Gebirgsdruck erschienen. Die tats?ch-lich auf den Einbau wirkenden Kr?fte sind aberbis jetzt noch nicht bekannt.Es ware sicher der M?he wert, wenn auch andereihre Berechnungen ?ber unterirdische Konstruk-tionen aus Stahlbeton ver?ffentlichen w?rden,um zu Vergleichen zu gelangen und Schl?sseziehen zu k?nnen.Concrete structures at an elevation of 1650 ftbelow levelby C. W. J. Groothoff, civil engineerThis article concludes a series of which the firstissues we re published uhder the same title in'Cement' I (1949) no 3-4.These first two articles dealt with the design andexecution of the new gallery at 1650 ft below levelof the coal-mine 'Julia' at Eygelshoven.This article describes the constructioh of variousbranchings. Fig. 20 shows that spans of over 24 ftnecessitate very heavy structures. Flat roofings callas a rule for far more heavy construct?ons thanarches. The design made five years ago seems tohave been on the safe side.However, it is very difficult to decide whetherlighter construct?ons would be justified. Duringthe last years, much has been contributed to thetheory of the internal rock pressures.The direct charges on the roof construction how-ever remain unknown.In this respect the publication of the assumptionsmade for the computation and the experienceacquired with ail underground structures wouldbe very useful.