ir.L.J.OostlanderHWZ, Heemstede Geluid achter de schermenOntwerpeisen voor geluidschermen, met specialeaandacht voor de mogelijkheden van beton1Rolgeluid bij verschillendewegdekconstructies (uit: lit. 3)Bild2.32: Rollger?usche bei verschiedenen Fahrbahnbel?gen introckenem Zustand (mit profillosen Reifen gemessen), nachLledl------ Granitpflaster,mittlerer Sch?rfegrad, oerensennut-Stelnqr??e 100 x 80 mm,?ber 20 Jahre alt_ Beton.prone Makrorauhigkeit, Korngr?Be max. 30 mm,Ober 15 Janre alt_.-.-._.- Asphaltb?ton, groBe Makrorauhigkeit, hcher Sch?rfe-grad, Korngr?Bemax. amm,wenig befahrenAsphaltbeton, geringe Makrorauhigkeit, mittlererSch?rfegrad, Karngr?Be max.8mm,?ber 5 Jahre alt- - Asphalt, sehr glatt, neu................... Asphaltbeton, groBe Makrcrauhtqkeit, hoher Sch?rfe-grad, Korngr?Be max. 8mtn- - Asphattbeton. groBe Makrorauhlqkelt.hoher Sch?rf?-grad- - - _. Asphaltbeton, mittlere Makrorauhigkeit, hetterSch?rfegrad, Korngr?Be max. 5mm..._ ...__ Asphaltbeton, m?ttlererSch?rfegrad,Korngr?Be max.5mmVerkeerslawaaiDe uitdrukking verkeerslawaai is een verza-melnaam voor het lawaai dat door voertuigenop verkeers- en spoorwegen wordtgeprodu-ceerd. Voornaamste componenten zijn:- motorgeluid;- rolgeluid ten gevolge van contact wiel metwegdek;Degrootte van deze componenten wordt o.a.bepaald door:- intensiteit verkeer;- type motorvoertuig;- rijgedrag;- snelheid;- uitlaat (kwaliteit, lokatie uitstroomope-ning);- banden (soort, slijtagegraad);- ophanging motor;- wegdekconstructie;- weersomstandigheden (regen, wind);- ligging wegdek (ophoging, viaduct, maai-veld, ingraving);In figuur 1 is aangegeven de geluiddruk voordiverse wegconstructies en snelheden [3].Zeer duidelijk zichtbaar is de invloed van derijsnelheid en de kwaliteit van het wegdek...........................10060Fahrgeschwindigkeilin kmlh407090indB(A)60InleidingVolgens schattingen wordt ??n op de tweeNederlanders gehinderd door een of anderevorm van geluid. Hierbij is verkeerslawaaieen grote geluidsbron, met schadelijke ef-fecten op langere termijn. De NederlandseStichting Geluidhinder te Delft heeft vastge-steld dat 35% van de bevolking er regelmatighinder van heeft, naar schatting 1O%in zeerernstige mate [1]. Dit heeft geleid tot het in-stellen van de Wet Geluidhinder, waardoorhet mogelijk is om de lawaai-overlast aan tepakken.Naast bouwkundige voorzieningen, zoalsgevelisolatie, kan als geluidwerende con-structie toegepast worden: in principe een'schutting' die voldoet aan bepaalde eisenen aangepast kan worden aan de omgeving.De meningen over het nut en de noodzake-lijkheid van deze voorzieningen zijn sterkverdeeld. Ter illustratie: in Virginia (USA) isde mening gevraagd van chauffeurs [2]. Hier-aan ontlenen we de volgende citaten:'Why spend so rnuch on so few?Why do I pay for someone else's comfort?Barriers are eyesores.They make driving monotonous.They block the scenery.They make the highway ride noisier'.Verkeerslawaai587SamenvattingVerkeerslawaai heeft een negatief effect opde gezondheid en het welzijn van mensen.De Wet Geluidhinder maakt het mogelijk ver-keerslawaai aan te pakken, hetzij bij de bron(verkeer en rijweg), danwel door woongebie-den af te schermen van het lawaai, bijvoor-beeld door plaatsing van geluidschermen.Er is behoefte aan eenduidige ontwerpeisenvoor geluidschermen, zowel inzake akoesti-sche als constructieve aspecten. Het nietbe-schikbaar zijn van de eisen draagt het risicoin zich, dat materialen worden toegepast enconstructies verrijzen die niet of niet langdu-rig aan de functionele eisen voldoen.Deervaringen die inmiddels in ons eigen landen het buitenland zijn opgedaan, tonen aandat beton in veel gevallen een geschikt mate-riaal is om een akoestisch goed functione-rend geluidscherm te realiseren dat tevenseconomisch en esthetisch een verantwoordeoplossing biedt.Cement XXXVII (1985)nr. 8Red.Betonwegendag - 3 september 1985Op dinsdag september a.s, zal detweede Nederlandse Betonwegendagworden gehouden in de Forumzaal van hetRAl-Congrescentrum te Amsterdam. Dedag wordt georganiseerd door deBetonvereniging, in samenwerking met deVereniging Nederlandse Cementindustrie(VNC) en de Vereniging CementbetonWegenbouwers (VCW).Naar aanleiding van deze activiteit zijn indit nummer van Cement twee artikelenopgenomen die verband houden met debetontoepassing in de wegenbouw, nl. ??nartikel over geluidwanden van beton en??n artikel over de aanleg van (eengedeelte van) Rijksweg 1 in beton.Op de Betonwegendag komen devolgende onderwerpen aan de orde:- overwegingen bij de keuze vanwegverhardingen;- kwaliteitszorg;-aanleg van Rijksweg 28 in beton;- geluidwanden in de Bondsrepubliek;- relatie stroefheid - rolgeluid;- plattelandswegen;- elementenverhardingen;- overlagingen.Het lezingenprogramma wordt afgeslotenmet de premiere van de film over deaanleg van de A1 'De Lutte - De Poppe'.Tijdens deze dag is er een expositie vanbedrijven en instellingen betrokken bij debetonwegenbouw.Kosten voor deelname: f 100,- perpersoon (voor studenten f 35,-).Aanmelding bij het secretariaat van deBetonvereniging te Zoetermeer, tel.079-2193 13.,IiIVoorschriften/richtlijnenDe akoestische werking van een geluid-scherm wordt vaak aangeduid volgens on-derstaande indeling, die ontleend is aan deZTV-Lsw 81, de Duitse voorschriften voorverkeerslawaai.FrankrijkDe overheid heeft een uitgebreide handlei-ding uitgegeven, bestaande uit 6 delen en isverkrijgbaar bij CETUR, D?partement Envi-ronnement et Nuisances, te weten:- stand scherm, bijv. verticaal of onder eenhoek;- type scherm, reflecterend of absorberend(indien absorberend, de absorbtiegraad voorde diverse frequenties vermelden).Verenigde StatenIn het rapport Highway Noise Barriers, uitqa-ve nr. 87 van het National Cooperative High-way Research Programm, synthesis of high-way practice, dec. 1981, vermeldt de auteurL.G.Cohn in de bijlagen de ontwerpeisen vanCaliforni? en Minnesota.ProblemenVergelijking van de diverse richtlijnen en er-varingen bij aanbestedingen leren dat deproblemen zich voordoen bij onderstaandecriteria.WindbelastingDe grootte van de aan te houden windbelas-ting is afhankelijk van welk voorschrift menvan toepassing verklaart, bijv. Nederland:A. Geluidscherm = bouwwerk; dus TGB Al-gemeen toepassen:qwind = 1,2 . qoVoor m volgt hieruit:qwind = 0,85 kN/m2?B. Geluidscherm = kunstwerk; dus VOSBtoepassen:qwind = 1,50kN/mm2?C. Publikatie commissie 'Padmos' [5]. Uit-gaande van de TGB Algemeen zijn in dezepublikatie formules toegepast die geldenvoor trillingsgevoelige constructies:qwind = 1,6 . qo ?De factor is onder andere afhankelijk vande stijfheid van het scherm.Toepassing van de laatste rekenmethodegeeft een windbelasting de orde van qwind= 1,25 kN/m2?Opgemerkt wordt dat voor de stijfheid vande fundering wordt aangehouden dat dezeoneindig stijf is. Uit ervaring is bekend datdeze aanname in bepaalde omstandighedente gunstig is. In Nederland, waar de grond-omstandigheden meestal zeer slecht zijn,kan de vorm van funderen en de methodevan bevestigen van de bovenbouw op de fun-dering het dynamisch gedrag van het geluid-scherm aanzienlijk be?nvloeden.1. Pr?sentation g?n?rale(sept. 1976);2. Catalogue de cas (sept. 1976);3. Aspects de la g?ne due au bruit de la clr-culation routi?re (f?v. 1976);4. Recommandations techniques pour lesouvrages de protection contre Ie bruit (mai1978);5. Utilisation du verre dans la constructiondes ?crans acoustiques (sept. 1980);6. Pr?vision des niveaux sonores (nov.1980).BelgieEen commissie is bezig met het opstellen vanrichtlijnen. In bestekken van de overheidworden nauwkeurig de akoestische eisenomschreven.ZwitserlandNa uitgebreid beraad en zorgvuldige over-weging van de diverse aspecten heeft menbesloten geen specifieke richtlijnen voor ge-luidschermen op te stellen [7]. De reden hier-voor is dat er reeds voldoende voorschriftenbestaan aan de hand waarvan ook een ver-antwoord ontwerp te maken is voor een ge-luidwerende constructie.< 4dB;;.: 4dBen < 8dB;;.: 8dBabsorbtiegraadtype schermreflecterendabsorberendhoog-absorberendRaillawaaiDe NV Nederlandse Spoorwegen, Dienst vanInfrastructuur, heeft gepubliceerd: 'Richtlij-nen voor geluidbeperkende voorzieningenlangs de spoorbaan', uitgave januari 1985,code: NS/IS 115.Bondsrepubliek DuitslandVerkeerslawaaiDoor het Duitse Ministerie van Verkeer, afde-ling Wegenbouw, is opgesteld 'Zus?tszlicheTechnische Vorschriften und Richtlinien f?rdie Ausf?hrung von L?rmschutzw?nden anStrassen', uitgave 1981 (ZTV-Lsw 81).RaillawaaiDe Deutsche Bundesbahn gebruikt de'Hichtlinien f?r bauliche L?rmschutzanlagenan Eisenbahnstrecken', uitgave 1984 (RLE).Tevens bestaat in de Bondsrepubliek eenuitstekend handboek [6] van Prof.Dr.-lng.K.Krell, een van de pioniers op dit vakgebied.Aangezien op korte termijn geen resultatente verwachten zijn en het noodzakelijk is dateenduidigheid bij de ontwerpeisen bestaat,heeft de commissie een artikelceerd, op basis waarvan de maatgevendewindbelasting op een geluidwerende con-structie kan worden bepaald.NederlandVerkeerslawaaiIn 1983 is een ambtelijke commissie inge-steld voor het opstellen van concept-richtlij-nen. Deze commissie, onder leiding vanir.C.J.Padmos, RWS Dienst Weg- en Water-bouwkunde, hoofd onderafdeling MIAB, be-staat uit vertegenwoordigers van ProvincialeWaterstaten Noord- en Zuid-Holland en vanRijkswaterstaat (Dienst Verkeerskunde, Di-rectie Bruggen, Directie Sluizen en Stuwen,Regionale Directies Utrecht en Noord-Hol-land).De projecten, die aangemeld zijn voor sane-ring zijn vermeld in het Indicatief MeerjarenProgramma Geluid [4]. Tevens is vermeld deurgentie, in welk stadium het project verkeerten wat de plannen zijn voor de toekomst.Wanneer sprake is van nieuwbouw van wo-ningen langs een bestaande verkeersweg,moet de bouwvergunning worden getoetstaan de Wet Geluidhinder en eventueel ge-luidwerende voorzieningen worden voorge-schreven.Wanneer een bestaande weg gerenoveerdwordt of een nieuwe verkeersweg aangelegdwordt, dient de wegbeheerder hiervan zorgte dragen dat in de nieuwe situatie voldaanwordt aan de wettelijke eisen.Akoestische eisen en globale indelingOf een situatie voldoet aan de wettelijke ei-sen, moet vastgesteld worden via een akoes-tisch onderzoek. De eisen hiervoor en de tegebruiken rekenmethode zijn beschreven inde Wet Geluidhinder. Wanneer blijkt dataan-vullende voorzieningen in de vorm van eengeluidafscherming noodzakelijk zijn, dienthet akoestisch onderzoek onderstaande in-formatie te geven:- plaats afscherming;bovenkant scherm ten opzichte van kant-streep weg;Bewoners die hinder ondervinden van hetverkeerslawaai kunnen aan de lokale over-heid, de gemeente, vragen of deze de aan-wezige situatie wil toetsen aan de eisen vande Wet Geluidhinder. Wanneer blijkt dat dewettelijke normen worden overschreden,kan de gemeente subsidie aanvragen voorgeluidsanering bij het Ministerie van Volks-huisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu-beheer. Afhankelijk van het tijdstip van aan-vraag en de urgentie wordt een subsidie ver-strekt tot een normbedrag van f 400,- perm2geluidwerende constructies. Dit bedragis incl. ontwerpkosten en BTW. Bij exceptio-nele omstandigheden is een hogere bijdragemogelijk.MaatregelenIn de Wet Geluidhinder zijn de eisen vermeldten aanzien van lawaaiproduktie. Verleeers-lawaai treedt in de praktijk op bij rijdendevoertuigen, waarbij bij toenemende snelheidde invloed van het rolgeluid steeds groterwordt ten opzichte van het motorgeluid.Maatregelen die degeluidhindervan een ver-keersweg reduceren zijn:- vermindering aantal passerende voertui-gen, bijv. ??nrichtingsverkeer door ver-keerscirculatieplan;- geleidelijke, continue doorstromingen, datwil zeggen minimale opstoppingen door bijv.verkeerslichten die op elkaar afgestemd zijn;- beperking verkeersnelheid, alleen zinvolindien controle wordt uitgeoefend zoals bijM?nchen met heltcepters. gevolgd door zeerforse boetes;- aanpassing wegdekconstructie;achterstallig onderhoud voorkomen, bijv.spoorvorming met aquaplaning en ribbelvor-ming bij stopstrepen;- afscherming verkeerslawaai door middelvan geluidschermen.Cement XXXVII (1985)nr. 8 588FunderingMaatgevend voor de dimensionering van defundering van een geluidscherm is de hori-zontale belasting. Voor het opnemen hiervanwordt vaak een paalfundering toegepast,waarbij uit het oogpunt van kosten de voor-keur wordt gegeven aaneen enkele verticalepaal.Toegepast wordt bijvoorbeeld de methodeBlum, zoals voor het geluidscherm Gaasper-dammerweg [8]. Deze methode is ontwikkeldvoor het berekenen van ducdalven. Niet inbeschouwing wordt genomen de maximaleelastische verplaatsing van de ondergrond.Wanneer een paal in een talud staat, is dezemethode ook te gebruiken door de invloedenvan de hellingshoek in beschouwing te ne-men voor hetbepalen van met bijvoor-beeld formules van M?ller-breslauw, zoalsgepubliceerd in diverse handboeken.Deze rekenmethode is niet altijd toepasbaar.Voorbeeld: In het bestek is vermeld dat detalud-helling 1:1,5 isen dat het zandlichaameen inwendige wrijvingshoek bezit van =30?C (zie figuur 2).De hellingshoek van het aanwezige talud isgroter dan de inwendige wrijvingshoek vanhet materiaal. Rekenkundig betekent dit dathettalud labiel is en fundatie op ??n paal niettoelaatbaar is. Een oplossing voor dit pro-bleem is een paaljuk of een diep gefundeerdepaal met voldoende stijfheid, bijvoorbeeldeen schroefmortelpaal.Onlangs is van Dipl.-lng.H.G.Kempfert eenpublikatie verschenen [9] waarin de dim en-sioneringen van palen in taluds praktisch isbeschreven. Het artikel beschrijft de achter-grond van de eisen voor paalfunderingen uitde voorschriften voor geluidschermen vande Deutsche Bundesbahn (RLE) en is ge-toetst aan proefresultaten.Een publikatie met deze toepassingsmoge-lijkheden, uitgaande van de Nederlandsegrondomstandigheden, is helaas niet be-schikbaar. Veel discussies en eventuele pro-blemen kunnen worden voorkomen indieneen dergelijk artikel of richtlijn voor Neder-landse situaties zou bestaan.2Talud-helling( zand 30? )hun produkten ook bruikbaar zijn voor ge-luidschermen. Hiervoor is een wensenpak-ket, opgesteld dat een beknopt overzichtgeeft van de eisen te stellen aan een reflec-terend scherm (tabel 1).Tabel 1Eisenpakket voor een reflecterendgeluidscherm1. massa 8 kg/m22. windbelasting 1,45 kN/m23. zelfreinigend door gesloten oppervlak4. niet-spiegelend oppervlak5. onderhoudsvrij (-arm)6. 10 jaar 100% garantie7. 10 jaar naleveringsplicht8. kleurbaar, lichtecht9. riastelbaar10. brandveilig11. niet-demonteerbaar voor onbevoegden12. milieu-vriendelijk13. betaalbaar14. doelmatig en soberIndien een scherm tevens absorberend is,moet het minimaal voldoen aan de eisen ver-meid in de ZTV-Lsw 81. Een nauwkeurigerdefinitie van de absorbtiegraad is het be-schrijven van het absorbtiespectrum (tabel2, die ontleend is aan de RLE).MaterialenIn principe is elk materiaal geschikt dat vol-doet aan de eisen vermeld in tabel 1. Enkelematerialen worden hierna besproken, waar-bij de nadruk ligt op de eigenschappen, dieextra zorg vereisen bij het toepassen als ge-luidscherm.Tabel 2Absorbtiespectrum (uit: Richtlinie f?rbauliche L?rmschutzentsqen anEisenbahnstrecken, RLE)GrondEen klassiek en betrouwbaar materiaal omeen grondwal te maken. Rekening houdenmet zettingen van de grondwal en naburigeondergrond en eventuele bebouwing.StaalElementen afkomstig uit degevelbekledingkunnen zeer goed bruikbaar zijn, indien con-structie en bevestigingssysteem voldoendebeschermd zijn tegen corrosie. Met namemet het duplexsysteem, waarbij de zinklaagdoor een coating is afgedekt, bestaan goedeervaringen. Essentieel is de hechting van decoating, terwijl de laagdikte minder door-slaggevend is. De verflaag mag niet poreuszijn, om het doordringen van ongewenstestoffen naar de ondergrond te voorkomen.Het voorschrijven van een dikke coating methet argument dat het beter bestand is tegenmechanische beschadiging, is in ieder gevalgunstig voor de verffabrikant, maar behoeftgeen lange levensduur te garanderen.De bevestiging van de elementen moet zorg-vuldig gedetailleerd en uitgevoerd wordenomdat de corrosiebescherming juist op dezeplaats essentieel is.AluminiumDe chemische samenstelling van het mate-riaal kan zo worden gekozen dat geen extrabescherming tegen corrosie noodzakelijk is.In de praktijk betekent dit dat kan wordenvolstaan met het coaten van die zijden waarvisueel gezien een kleur wenselijk is.Indien aluminium elementen in contact ko-men metandere metalen en/of beton, dienenmaatregelen te worden genomen om con-tactcorrosie te voorkomen.HoutHout is een natuurlijk materiaal, waardooreen geluidscherm kan harmoni?ren met zijnomgeving, bijvoorbeeld een bosrand. Er iseen zeer grote mate in vrijheid van vormge-ving, waarbij rekening moet worden gehou-den met de eigenschappen van het soorthout en de zaagwijze.MetselwerkIn gebouwen, bijvoorbeeld zwembaden,worden wanden vaak bekleed met een po-reus type metselwerk om de nagalm te be-perken. Deze materialen zijn ook bruikbaarals geluidscherm indien ze voldoende be-stand zijn tegen weersinvloeden.BetonHet materiaal beton leent zich uitstekendvoor het maken van geluidwerende voorzie-ningen. De kwaliteit ervan is sterk afhankelijkvan de wijze van uitvoering. Daarom zijn el-ders in dit artikel aanvullende eisen vermeld.GlasEen bros materiaal dat alleen geschikt is in-dien bij beschadiging geen gevaarlijke sltua-Materialen en ontwerpSamenvatting ontwerpeisenRegelmatig wordt HWZ benaderd doorfabri-kanten met het verzoek te onderzoeken ofCement XXXVII(1985) nr. 8freq uentie f (Hz)absorbtiegraad5891000,301250,362500,535000,7010000,8030000,80materiaal lengte kosten(m) (indollars prijspeil 1980)beton 141 572 48600000combinatie 70945 33500000hout 48081 16600000aarden wal 39231 5900000metaal 4358 2000000andere 754 500000totaal 304941 107100000tie kan ontstaan. In de praktijk betekent dithet toepassen van gehard glas, dat bij be-schadiging uiteenvalt in grove korrels of hetgebruik van gelamineerd glas. Bij gelami-neerd glas geeft de tussenlaag, polyvinylbu-tyral, een zodanlqe samenhang dat bij be-schadiging van het glas geen scherven vrij-komen en het geluidscherm intact en dusfunctioneel blijft.Niet-transparante kunststoffenEen veel toegepast materiaal is gewapendpolyester dat bijvoorbeeld ook wordt toege-past voor autobumpers. Bij de detailleringmoet rekening worden gehouden met ver-vormingen ten gevolge van opgelegde span-ningen zoals temperatuurwisselingen.De eis van zelfdovendheid en het beperkenvan het vrijkomen van giftige dampen bijbrand mag niet verwaarloosd worden.Transparante kunststoffenPolycarbonaat en acrylaat van een bepaaldesamenstelling (die voldoet aan de eis vanzelfdovendheid) zijn zeer goed bruikbaar in-dien de bevestiging geschiedt op de wijzezoals omschreven door de fabrikant.Nadeel is dat de doorzichtigheid afneemt inde loop van de tijd. Het oppervlak trekt vuilaan ten gevolge van statische elektriciteit enis niet krasvast. Bij het verwijderen van pla-katen of graffiti ontstaan beschadigingenwaardoor het esthetisch uiterlijk wordt be-dorven.Geluidschermen van betonVoordelen van betonHet materiaal beton heeft een flink aantalpluspunten voor toepassing in geluidscher-men:- vrijheid van vormgeving zeer groot;- stijlen en wandelementen zijn te integre-ren;- vormgeving wegzijde onafhankelijk van deachterzijde;- geluidscherm indien gewenst te combine-ren met voertuigkering;gunstig gedrag bij brand:onbrandbaar,goede brandwerendheid,geen vrijkomen van gassen;- veiligheid:opvangen van vuurgolf bij explosie, insluitenvan brandhaard;- vloeistofkering:bijv. in geval van overstroming of hoog water;- betrouwbare terreinafscheiding;- zeer lange levensduur;vandalisme onvriendelijk:beschadigen vereist veel energie om zicht-baar resultaat te verkrijgen;- graffitti:de plaag van deze tijd wordt ontmoedigd alshet betonoppervlak is voorzien van een zo-genaamde anti-vandaalcoating of anti-klad-systeem. Graffiti, aanplakbiljetten e.d, hech-ten slechts zeer oppervlakkig aan deze laagen kunnen zonder zichtbare beschadigingworden verwijderd;- beschadigde oppervlakken (bijv. als ge-volg van ongevallen) zijn lokaal en eenvoudigte herstellen.Cement XXXVII (1985)nr. 8Tabe.l3Inventarisatie (tot 1980) vanmateriaaltoepassing voor geluidschermenin de VS (uit: /it. 2)Tabel 3 geefteen overzicht van de toegepas-te materialen voor geluidschermen in de Ver-enigde Staten [2], waaruit blijkt dat betondaar meer wordt toegepast dan enig andermateriaal.Aanvullende eisen voor betonBetonelementen voldoen aan de algemeneeisen voor geluidschermen zoals vermeld intabel 1. Daarnaast verdient het aanbevelingom aan onderstaande eisen te voldoen omverzekerd te zijn van voldoende duurzaam-heid:1. betonkwaliteit B 35 of hoger;2. water-cementfactor 0,50 of lager;3. verhoging vorst- en dooizoutbestandheiddoor vorstbestendige toeslagstoffen en eenluchtgehalte volgens DIN 1045.4. betondekking::;330 mm voor geprefabriceerde elementen;mm indien ter plaatse gestort;verhoging dekking met 5 mm indien het be-tonoppervlak in contact komt met de onder-grond.5. Voor onderdelen, die binnen 4 maandenna vervaardiging blootgesteld worden aandooizouten kan impregnering van het beton-oppervlak worden overwogen.Opmerking: het milieu aan de rand van eendruk bereden verkeersweg is zeer agressieften gevolge van uitlaatgassen en dooizouten(chloriden) die bij de gladheidsbestrijdingworden toegepast.Combinatie met voertuigkeringIn Nederland wordt langs veel wegen eenvoertuigkering toegepast bestaande uit eenflexibele geleidingsconstructie van staal, diede botsingsenergie opneemt. Deze is een-malig instaat voertuigen te geleiden tot eenmassa van circa 10 ton. In andere landen,bijv. de Verenigde Staten en Belgi?, wordenbetonnen voertuigkeringen toegepast, die integenstelling tot de Nederlandse construc-tie, het botsende voertuig weerstaan zonderte deformeren, waardoor de voertuigkeringna een botsing zijn functie behoudt [10].Tijdens overleg met SWOV, Stichting Weten-schappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid,is vernomen dat in onderstaande situatieseenbetonnen kering kan worden toegepast:- inrijhoek kleiner dan 12 graden; echter bijeen maximum snelheid 80 km/uur is de ma-ximale inrijhoek 30 graden;590- beperkt beschikbare ruimte, zoals in tun-nels en op viaducten.De vormgeving is bij voorkeur conform hetmodel New Jersey, type F (fig. 3). Dit is eenvariant op het model General Motors en be-nadert, voor zover bekend, de ideale vormvan een voertuigkering.In tegenstelling tot een flexibele voertuiqke-ring is een betonnen kering in staat ook voer-tuigen met een massa groter dan 10 ton teweerstaan. Afhankelijk van snelheid en inrij-hoek kan het voertuig kantelen op z'n oor-spronkelijk rijbaan, maar in ieder geval nietop de rijbaan aan de andere zijde van de ke-ring terecht komen.Betonnen voertuigkeringen kunnen ter plaat-se worden vervaardigd met eenzogenaamdeslipferm paver (foto 4). Eventueel kan dezekering dienen als een onderbouw voor eenlater aan te brengen geluidscherm. Anders-om kunnen geprefabriceerde elementenvoor een geluidscherm worden voorzien vaneen voet met het New Jersey-profiel; een in-tegratie dus van geluidscherm en voertuig-kering.5812484?3New Jersey profiel voor voertuiggeleiding4Slipform paver voor het uitvoeren van eenbetonnen voertuigkering5Gaasperdammerweg, Amsterdam;reflecterend scherm van prefab-betonpanelen in combinatie met glas, onder eenhoek geplaatstVormgevingDe vormgeving is een bijzonder belangrijkontwerpaspect van geluidschermen, zowelvoor weggebruikers als omwonenden [14].De weggebruiker kan de aanwezigheid vaneen geluidwerende constructie ervaren alsprikkel waardoor zijn rijgedrag positief of ne-gatief wordt be?nvloed. Zo zullen ook omwo-nenden een geluidscherrn op prijs stellen ofervaren als een brok ergernis, ergernis diezich niet zelden uit in vandalisme, gericht opde kwetsbare delen van de constructie.De keuze van het materiaal waarmee de ge-luidwering zal worden gerealiseerd mag danook niet alleen worden gemaakt op grondvan decibels en kosten per m2, maar de mo-gelijkheden tot een verantwoorde vormge-ving dienen zeker mee te tellen.Aan de hand van een aantal voorbeelden vangerealiseerde projecten in eigen land en hetbuitenland, worden de mogelijkheden vanhet materiaal beton in dit opzicht ge?llu-streerd (foto's 5 tlm 12).6Geluidscherm bij Essen (BRD); glastussen betonstijlen7Bewonerszijde van een geluidscherm bijEssen (BRD). De vormgeving is bedoeldom de hoogte-indruk van de wand teverminderen8Geluidscherm Zwolle, opgebouwd uitkeetwendelementen, voorzien van eengestructureerd oppervlakCement XXXVII (1985)nr. 8 5919Oosterhout; gestapelde betonelementenmet een grondvulling maken begroeiingmogelijk (zgn. groen scherm)10Geluidscherm te Maastricht; ter plaatsegestort beton, in combinatie met glas11Luifelconstructie langs de nieuwe A28 teZeist; uitgekiend ontwerp in prefab betonCement XXXVII (1985) nr. 8 592mortelfietspadszijde spoorzijde(geluidabsorberende zijdeI400015 r\3965I1 bewoner(structubeton)\1\\1\\r i.v.m.elvatecafvoer \ I IhemI iaanzicht scherm spoorzijdestalen bUIspaalhorizontale doorsnede scherm13Nieuwste ontwikkeling in Nederland:wandelementen met ge?ntegreerdepanelen van absorberend beton(aangeboden voor een geluidscherm langseen spoorlijn in Eindhoven)12a-cHalf-open tunnel (trog) bij K?nigswinter(BRD) waar geluidabsorberend beton istoegepast. Zowel de wanden van de trogals de roosterbalken van het half-opengedeelte zijn bekleed metgeluidabsorberende betonelementen (meteen geribd, poreus oppervlak en lichtetoeslagmaterialen)Literatuur1. Over geluidhinder van wegverkeer; Bro-chure Nederlandse Stichting Geluidhinder,Delft2. L.F.Cohn, Highway Noise Barrier; Natio-nal Cooperative Highway Research Pro-gramm, Synthesis of Highway Practice 87,Washington D.C., dec. 19813. E.Beyer, Konstruktiver L?rmscnutz, Be-ton-Verlag, D?sseldorf, 19824. Indicatief Meerjaren Programma Geluid1985-1989, Tweede Kamer der Staten-Ge-neraal, zitting 1984-1985, hoofdstuk XVII,nr. 20C.J.Padmos, Windbelasting op geluid-werende schermen; Civiele & Bouwkundigetechniek, nr. 11 (lunl 1984) blz. 11-136. G.K.Krell, Handbuch L?rmschutz anStrassen und Schienenwegen, Otto ElsnerVerlag, Darmstadt, 19807. D.Suteren D.Traub, Strasse und Verkehr;februari 19848. H.Hermans, Ontwerp en uitvoering vangeluidschermen langs de Gaasperdammer-weg; PT Civiele Techniek 38 (1983)nr. 3,blz.15-229. H.G.Kempfert, L?rmschutzw?nde aufPf?hle; TIS 2/85, blz. 82-8810. H.E. van der Most, Groeiende belang-stelling voor voertuigkeringen van beton,Land + Water nu nr. 2, 1985; blz. 30-3211. D.Bausch, W.Dietsch, L?rmschutz anStrassen, Beton-Verlag, D?sseldorf 198312. Guide du Bruit des Transports Terre-stres, Utalisation du verre dans la construc-tions d'ecrans acoustiques, Paris, septem-bre 198013. G.Stora, Histoire des glissi?re en b?tonen France et ? I'exportation; Traveaux d?-cembre 1984, blz. 39-4514. H. de Vrede en H.Otto, De visueleanaly-se in het ontwerpproces; Land + Water nu,nr. 5 1984, blz 24 e.v.Cement XXXVII (1985)nr. 8 593