Planontwikkeling voor het bouw-rijp makenIn 1985 verwierf een projectontwikke-laar (Atho Duuwest) het 4 ha grote ter-rein van de firma Laming, gelegen tus-sen de houthandel en de bestaande wo-I IMATERIALEN IFUNDERINGENEVALUATIE SCHUIMBETON-PROJECT BALKENGATir.O.Schaaf, .Bouw en Woning Toezicht, gemeente Rotterdaming.A.H.Verhagen, lid CDR-commissie B34 'Schuimbeton'ir.A.F.van Weele, Infracrete BY; Goudair.S.van Dijk, C.F.Hoogeveen, P.A.van Opmeer, Voorbij Groep WilnisIn 1986 is in Rotterdam een ongewoon schuimbetonproject uitgevoerd. Hetschuimbeton is toegepast als lichtgewicht ophoogmateriaal in plaats van zand, bij dedemping van een oude houthaven. Dit verslag omschrijft de oude houthaven en hetomliggende gebied, de mogelijkheden voor het bouwrijp maken van het terrein ende uitvoering met behulp van schuimbeton. Aan de hand van materiaalonderzoeken zettingsmetingen wordt tenslotte een evaluatie gemaakt.Schuimbeton is een produkt, sa-mengesteld uit cement, vulstof-fen, water en lucht, in de vormvanschuim. Door eenjuisteverhouding vande hoeveelheid schuim ende overigematerialen, kan schuimbeton gemaaktworden met een volumieke massa van,naar keuze, 300 tot 1600 kg/m3? Hetschuim zelfwordt vervaardigd door hetverschuimen van een in water opgelostschuimmiddel (surfactant).Voorgeschiedenis van het Balken-gatHet Balkengat, gelegen in Oud IJssel-monde, is een in de jaren '30 gegravenvlothaven voor het wateren van balkenvan houtindustrieLaming. De mondingvan de haven staat in verbinding met deNieuwe Maas. Het oorspronkelijk ter-reinlagop eenhoogtevanO,5 m +NAP. '--~---'---------~~--....,--------~--------1De bodem van de haven lag op een ningen. Het eerste stedebouwkundig 1 Situatie van de woningbouw op enhoogte van 2,0 m - NAP. Voor de functie plan voorzag in de bouwvan vier woon- om de voormalige houthaven, hetBalkengat, nabij de Nieuwe Maasdie een vlothaven heeft, is deze geringe torens. De bewoners van 'Klein Zomer-diepte voldoende. De lengte van de ha- land' tekenden bezwaar aan tegen dit Tabel 2geefteenoverzichtvan de eigen~ven bedraagt240 m met een breedte van plan. Dit leidde tot een tweede stede- schappen van de grondlagen. Doordat35 m tot 60 m; het oppervlak is 1 ha bouwkundig plan, dat voorzag in de hetBalkengatinverbinding staatmet de(fig. 1). Ten zuiden van het Balkengat is bouw van 200 premie-huur en -koop- Nieuwe Maas, heeft zich hier in de loopindejaren '30 het gebied 'KleinZomer- woningen. Voor de realisering van dit derjaren slib kunnen afzetten op de bo-land' opgespoten met zand, tot een plan was echter een groter grondopper- demo Uitproevenis geblekendathetslibhoogte van 4,0 m +NAP. Op dit terrein vlak nodig dan voor het eerste plan. Dit redelijk geconsolideerd is (hoek van in-zijnwoningen gebouwd meteenfunde- oppervlak kon alleen wordenverkregen wendige wrijving 19?; cohesie c ~ 6ring op staal. Belangrijk om te weten is, door het dempen van het Balkengat. kPa). Verder heeft een chemische analy-dat het hier om een buitendijks gebied Van de 200 woningen zijn er 108 (geheel se aangetoond, dat het slib verontrei-gaat, zodat de waterstand van de Nieu- of gedeeltelijk) op het gedempte Bal- nigd is met o.a. arseen en zink {tabel 3).we Maas de grondwaterstand van het kengat gesitueerd. Daarom was de vraag relevant of hetgebied sterk be?nvloedt. grondwater hierdoor verontreinigd zouGrondonderzoek kunnen worden. Dit is bekeken doorIn en rond het Balkengat zijn sonderin- middel van analyse van het poriewatergen, boringen en in-situ proeven uitge- vanhethavenslib. Uit deze analysehlijktvoerd. Aan de hand van deze meetgege- dat hiervoor geen gevaar bestaat, omdatvens is het mogelijk een beschrijving te de concentratie van elke verontreini-geven van de bodemopbouw van het gende stofkleiner is dan de betreffendeBalkengat {tabel 1). 'A'-waarde (zie tabel 3). Hierdoor is hetCement 1989 nr. 5 61~~~~~~~~~~--,-IMP{TE_RlALE__~_N_~~~~~~IFUNDERINGENTabeltBodemopbouwBalkengatTabel 2Enkele karakteristieken van de grondlagendiepte(m-NAP)van tot0,5 2,02,0 15,015,0 26,0karakteriseringsliblaagklei, met zand~ enveensporen;zand;vastdiepte volume- consolidatie~ consolidatie~ grens-(m-NAP) ge~cht constante v??r constante na spanningvan tot In grensspanrung grensspanning (kPa)kN/m30,5 2,0 12,5 20,1 9,6 9,02,0 5,0 15,5 11,5 '7,5 46,05,5 11 15,0 15,0 8,5 67,011 15 16,0 18,9 8,0 89,0diepte volume belasting belasting(m t.O.V. NAP) gewicht (kPa) totaalvan tot (kN/m3) (kPa)+3,90 +2,10 zand 18,5 +33,3+2,10 -1,05 schuimbeton 6,0 +18,9 +31,7+1,00 grondwaterstand 10,0 -20,5soort stof gemiddelde waarde grenswaarde(mg per kg droge sto~ (mg per kg droge sto~A B Carseen 86 20 30 50cadmium 8,3 1 5 20koper 275 50 100 520lood 162 50 150 600zink 1855 200 500 3000minerale olie 2515 100 1000 5000fenol index 0,77 0,02 1 10extraheerbaarorganische chloor 9,7 0,1 8 80polycyclischearomaten totaal 16,5 1 20 200niet noodzakelijk het havenslib te ver-wijderen.Verder bleek dat het gebied 'Klein Zo-merland' nu op een hoogtevan 3,25 m +NAP ligt,watbetekentdathet terreinende zicherop bevindende (op staalgefun-deerde) bebouwing, een zetting hebbenondergaan van gemiddeld 0,75 m. De:zetting is plaatselijk wisselend; de be-bouwing heeft hierdoor zichtbare scha-de opgelopen.Alternatieven voor het bouwrijp makenVoor het bouwrijp maken van het Bal-kengat heeft de projectontwikkelaar insamenwerking met een ingenieursbu-reau (De KosterenBraadbaart), eenaan-tal alternatieven bekeken. Deze alterna-tieven zijn:1. verwijderen van het havenslib uit hetBalkengat en dit vervolgens ophogenmet zand (cunetten methode);2. dempen van hetBalkengat met zand,zonder het havenslib te verwijderen;3. dempen van het Balkengat met eenlichtgewicht ophoogmateriaal, zon-der het havenslib te verwijderen.Keuze voorschuimbetonBij alternatief 1 zijn de te verwachtenzettingen beperkt. Het weg-baggerenen stortenvan het havenslib is zeer kost-baar, mede doordat een depot voor hette storten slib nietvoorhandenis inRot-terdam en omgeving.Alternatief 2 is een gebruikelijke met~hode voor het ophogen van een terrein.De te verwachten zettingen bedragencirca 2 m. Tevens kan pas 1,5jaar na hetophogen gestart worden met bouwen,omdat dan de restzettingen aanvaard-baar zijn. Dit brengt tijdige benuttingvan het contingent premiewoningen ingevaar.De bewoners van 'Klein Zomerland'hadden hiertegen grote bezwaren, inverband met mogelijke schade aan debestaande woningen door ongelijkma-tige zettingen in het gebied.Voor alternatief 3 komen als toegepastmateriaal in aanmerking ge?xpandeer-de klei, Flugsand, polystyreen hard-schuim en schuimbeton. Echter, de le-verancier van het materiaal diende instaat te zijn, om in ongeveer 2 maanden62Tabel 3Chemische analyse van de slibmonsterswaarde ~ A : met verontreinigde grondwaarde;;' B : nader onderzoek nodigwaarde;;' C : saneringsonderzoek overwegenaantal genomen slibmonsters : 13gehalte droge stofslib gemiddeld : 56,5%Tabel 4Berekende belasting op de havenbodemtijd een groot volume (19.500 m3) vanhet materiaal aan te brengen, zodat noggebruik kon worden gemaakt van hettoegewezen contingent woningen voor1986.Daarbij moet de kostprijs van dit alter-natief concurrerend zijn ten opzichtevan de andere alternatieven. Tenslottemoetwordenbedachtdatvan eenaantalmaterialenhet gedrag in de tijd nietvol-ledig bekend is (sterkte, wateropname).Na afweging van de voor- en nadelen, isgekozen voor alternatief3 met schuim-beton als ophoogmateriaal.Voorwaardewas, dat het schuimbetonpakket gedu-rende de levensduur van de constructieeen maximale volumieke massa bereiktvan 600 kg/m3? Alle partijen kondenzich, financieel en technisch, in deze op-lossing vinden.Bouwrijp maken van het Balken-gatIn maart 1986 is de havenmond van hetBalkengat afgesloten met een zanddam.Eind mei is gestart methet leegpompen,wat twee maanden duurde.Het toe te passen schuimbeton is lichterdan water en zal dus willen opdrijven.Gemeente Rotterdam eiste daarom, datde zettingen beoordeeld zouden wor-den bij een grondwaterstand van 1,0 m+ NAP; er moest rekening gehoudenworden met een extreme waterstandvan de Nieuwe Maas van 4,0 m +NAP.Door het opdrijvend vermogen bij deextreme waterstand, is het nodig hetschuimbetonpakket te ballasten metzand. Aangenomen wordt, dat hetgrondwater zonder vertraging de bui-tenwaterstand volgt. Voor de zettings-berekeningen wordt aangenomen datCement 1989 nr. 5UitvoeringVoordat is begonnen met het aanbren-gen van het schuimbeton, is de houtha-ven eerstopgeschoond om beschadigingvan de folie te voorkomen. Onder hetaan te brengen pakketis een drainage enbemaling aangelegd, waarmee degrondwaterstand is verlaagd tot 1,0 m -NAP. Vervolgens is de havenbodem af-gedekt met een dichtgelaste plastic folie,die na het aanbrengen van het schuim-beton, teruggevouwen is over hetschuimbetonpakket heen. Op de topfo-lie is nog een dunne laag schuimbetonaangebracht en vervolgens een zand-pakket als ballast (fig. 2). Op de onderfo-lie zijn drie zakbakens aangebracht, omhet zettingsproces van het pakket tekunnen volgen.Het aanbrengen van de folie en hetschuimbeton (in lagen) is eind oktober1986 gestart en heeft in totaal 1,5 maandgeduurd. In ditjaargetijde is de thermi-sche isolatie van het schuimbeton eenen vliegas)factor van 0,47. De verhou-ding cement:vliegas is 1:1.De volumiekemassa van de schnimbetonspecie is 505kg/m3?Door een instituut voor materiaalon-derzoek (INTRON) is in dezelfde pe-riode een rekenmodel opgezet, voor hetbepalen van de 'wateropname van hetschuimbetonpakket. Met het model isde wateropname berekend van zowelhet schuimbetonpakket ingepakt in eenfolie met daarin een lek als van hetschuimbetonpakket zonder folie.Bij dit model is gebruik gemaakt vanwaarden uitde literatuurvoor deWater-opname van schuimbeton. De met ditmodel berekende waarden zijn daaromniet representatief voor de werkelijk-heid. Vanwege de onzekerheid op langetermijn met betrekking tot de waterop-namevanhetschuimbetonpakket,is ge-kozenvoorhet toepassenvan een kunst-stof folie om het gehele schuimbeton-pakket.ProifmengselsGegeven de eisen en randvoorwaardenzijn er proefmengsels gemaakt vanschuimbeton met volumieke massa'stussen 490 en 530 kg/m3? Het gehaltecement plus vliegas varieerde hierbijvan 310 tot 340 kg per m3schuimbeton.Het percentage vliegas hierin varieerdevan 0 tot 60%. Door de beperkte tijd vanvooronderzoek is de keuze gevallen opeen samenstelling die ruimschoots vol-doet aan de gestelde sterkte-eis. De ge-kozen samenstelling heeft een gehaltevan 320 kg cement plus vliegas per m3r---~-------:------=--""'"7----jschuimbeton, met een water-(cement 2 Uitvoeringsstadia van de ophogingvan de houthavenslak en vliegas, zal de kristalgroei in debelwandjes zeer lang doorgaan, waar-door de sterkte toeneemt en de bel-wandjes een dichtere structuur krijgen.Bij gebruik van portlandcement zal ditin mindere mate plaatsvinden.Vliegas zal voor toepassing in schuim-beton moeten voldoen aan een aantalvoorwaarden. Deze voorwaarden be-treffen de zuurgraad (PH) en het kool~stofgehalte van de vliegas. Zo dient hetkoolstofgehalte bij voorkeur kleiner tezijn dan 5%, omdat bij hogere gehaltesde waterbehoefte sterk toeneemt en erinstabiliteit van het schuimbeton kanoptreden. De pHdientbij voorkeurgro~ter dan 10 te zijn, omdat er bij een lagerepH grote kans op instabiliteit van hetschuimbeton ontstaat.De gebruikte vliegas is afkomstig vanmet poederkool gestookte elektrici-teitscentrales in Nederland. De onder-zochte vliegas voldeed aan DIN 1045.Uit een onderzoek naar het uitloogge-drag van (gebroken) beton met en zon-der toevoeging van vliegas blijkt, dattoevoeging van vliegas geen invloedheeftop het uitlooggedrag. Deze bevin-ding was voor de betrokken partijen bijhet project voldoende om vliegas inschuimbeton te accepteren.Het gebruikteschuimmiddel is op pro-te?ne-basis, vanwege de hydrofobe (wa-terafstotende) eigenschap van het hier-mee vervaardigde schuimbeton.De randvoorwaardenvoor het mengsel-ontwerp zijn:- minimale kostprijs materiaal;- vaststellen van materiaalsamenstel-ling binnen 1 maand;- minimale druksterkte na 28 dagen 0,6N/mm2;- volumieke massa schuimbetonspecietussen 450 en 550 kg/m3;- maximale wateropname 15% (massa/massa);- het materiaal mag het milieu niet be-lasten met schadelijke stoffen;- gemiddelde druksterkte bij 91 dagenten minste 0,8 N/mm2?Eisen en randvoorwaardenBij het ontwerp van het schuimbeton-mengsel moest met de volgende materi-aaleisen rekening worden gehouden:- lichtgewichtmateriaal, meteen maxi-male volumieke massa van 600 kg/m3gedurende de levensduur van de con-structie;- het materiaal dient zich te gedragenals een spanning-spreidend medium,en wel zodanig dat zettingen gevolgdkunnen worden, zonder dat er draag~kracht-verminderende scheuren ont-staan.Ontwerp van het schuimbeton-mengselDe schuimbetonproducent (VoorbijBeton) heeft diverse proefmengsels ge-maakt. Als toe te passen mengsel is ge-kozen voor een vliegas~schuimbeton,met een volumieke massa van 505kg/m3(schuimbetonspecie).Een m3vandit schuimbeton bestaat uit 160 kghoogovencement, 160 kg vliegas, 150 li-ter water en 35 kg schuim (vervaardigdmet een in water opgeloste schuimstofop prote?ne basis).het schuimbeton een volumieke massaheeft van 600 kg/m3, als gevolg van wa-teropname. Uit tabel 4 volgt, dat de be-lasting op het havenslib 31,7 kPa be-draagt. Na 1,5jaar zal de zetting 0,25 mbedragen. De totale zetting na 10.000dagen zal gemiddeld 0,85 m bedragen.GeschiktheidsonderzoekOp basis van de randvoorwaarden is eenkeuze gemaakt voor de grondstoffen.Zand is slecht te gebruiken voorschuimbeton met een geringe volumie-ke massa; de korrelafmeting zal de af-meting van een wandje tussen tweeschuimbellen gemakkelijk overtreffen.Door gebruik te maken van f~nere ma-terialen dan zand wordt een beter kor-relskelet opgebouwd. In het geschikt-heidsonderzoek is daarom ook gebruikgemaakt van hoogovencement en vlie-gas. Door de combinatie van hoogoven-Cement 1989 nr. 5 63___~ IMATERIALEN IFUNDERINGENcementbetonmortelcentraleingediktebasismortelwaterpomp, waardoor een f~ne poriestruc-tuurverkregenwordt. Figuur 3geefthetstroomschema van dit proces. Met dezeopstelling is een maximale produktie terealiseren van 735 m3per dag. De foto's4, Sa en sb geven een overzicht van hetBalkengat voor en tijdens het aanbren-gen van het in lagen aangebrachteschuimbeton.4 Overzicht van het Balkengat, voor uitvoering van het schuimbetonprojectAfnamecontroleDe afnamecontrole van het aan te bren-gen schuimbeton betreft de volgendekarakteristieken:- controlevan de computer uitdraaivande geleverde basisspecie;- steekproefcontrole van de geleverdebasisspecie op volumieke massa;- normsterkte van de geleverde basis-specie;- visuele controle van de waterdoseer-apparatuur;- temperatuur en relatieve vochtigheidop de bouwplaats;- bemonstering van de schuimbeton-specie met een frequentie van 12monsters per stortdag. Aan deze be-monsteringen worden de volgendehandelingen verricht:* bepalenvande volumieke massavande schuimbetonspecie;* bepalen van de specietemperatuur;* bepalen van de consistentie van despecie;* vervaardigen van twee proefkubus-sen;* per dag vervaardigen van 3 proef-balken (ten behoeve van vierpunts-buigproefj;- meten van temperatuur schuimbe-tonpakket in verband met tempera-tuurspanningen.De keuringscriteria voor het schuimbe-ton zijn als volgt:- volumieke massa schuimbetonspecie* waarschuwingsgrenzen 480 en 530kg/m3;* actiegrenzen (stilleggen produktie)455 en 555 kg/m3;- kubusdruksterkte bij 14 dagen ouder-dom:* X6,gem > 0,45 N/mm2(controle-grens);- kubusdruksterkte bij 91 dagen ouder-dom:* X l2,gem > 0,8 N/mm2(controle-grens);*Pc > 0,6 N/mm2(afkeurgrens;schuimbeton verwijderen).De belangrijkste resultaten van de afna~mecontrole zijn vermeld in tabel 5. Uitdeze tabel blijkt, dat voldaan is aan degestelde keuringscriteria.Tevens zijn er aanvullende proeven ge-daan door de schuimbetonproducentslangenpompwatertrokken van een lokale mortelcentrale.De samenstelling van deze mortel, perm3schuimspecie, bestond uit 160 kg ce-ment, 160 kg vliegas en 115 liter water.Op de bouwplaats is hier nog 35 literwater aan toegevoegd en na mengingmet het schuim verpompt in het werk.Het schuim is hierbij ge?njecteerd na destationairetruckmixerontvangsttrogwater3Stroomschema van het prodnktieproces voor schnimbeton, zoals toegepastvoor het Balkengatgunstige eigenschap. Bij toepassing vangrote laagdikten kan het schuimbetondaardoor ook bij lage omgevingstempe~raturen nog aangebracht worden.De totale stortomvang is 19500 m3?Er isgebruik gemaaktvan een opstelling metstationaire truckmixers, schuimgenera~toren en pompen. De basismortel is be-64 Cement 1989 nr. 55 Enkele beelden van de uitvoeringvan het schuitnbetonproject.november 1986Tabe15Gegevens uit de afnamecontrole van het schuitnbetongemeten grootheid aantal gemiddel- standaard hoogste laagste een-monsters de waarde afwijking waarde waarde heidnormsterkte 42 37,8 4,6 47,1 26,3 N/mm2basisspeciepakketternperatuur - 38 verschil pakket pakket oemax. 8 onder boventemperaruur van 328 19 1 - - oeschuimbetonspeciezermaat schuirn- 328 35 1 - - mmbetonspecievloeimaat schuim~ 328 151 6 - - mmbetonspecievolumieke massa 328 503 13 536 475 kg/m3schuimbetonspeciekubusdruksterkte 161 0,74 0,11 x6~ 0,87 x6~ 0,58 N/mm2na 14 dagenkubusdruksterkte 166 1,11 0,19 - - N/mm2na 28 dagenkubusdruksterkte 326 1,43 0,28 X12 ~ 1,81 X12 ~ 0,97 N/mm2na 91 dagenvolumieke massa 326 451 31 - - kg/m3kubus na 91 dagenbuigtrek;terkte 29 0,21 0,04 - - N/mm2na 115 dagenomde wateropname te bepalen. Hiertoezijn van 3 aselect gekozen balken 9 ku-bussen vervaardigd. Deze kubussen zijngeplaatstineen bak metwater enwel zo,dat van elke kubus de onderste 50 mmzich onder water bevindt. Door tussen-tijdse weging van de kubussen wordt dewateropname bepaald. Degevonden re-gressiefunctie voor de wateropname is:WA ~ -0,02 + 0,0035 . Ifmet t in seconden en de wateropnameWAinkg/m2?Deze functie geeft slechts een indicatievan het gedrag van het schuimbeton-pakket, indien er een lek in de folie ont-staat. In werkelijkheid zal er sprake zijnvan een (grond)waterdruk van0,02 MPa, waardoor de wateropnamewordt be?nvloed.Fundatie van de woningenDe bergingen van de woningen op hetBalkengatzijngefundeerd op staal. Voorde fundering van de woningen is eenspeciaal systeem gebruikt. Om indrin-ging van water in het pakket te voorko-men zijn eerst gaten door het pakketheen geboord, met gebruikmaking vaneen bentonietspoeling. Het aldus losge-boorde schuimbetonvermengtzich metde bentoniet, zodat een dikke visceuzemassa ontstaatin hetboorgat. De heipa-len zijn via het geboorde gat de grondingeheid. Door de boorspoeling is eengoede afdichting tussen het schuimbe-tonpakket en de heipaal gewaarborgd.Gedrag in de tijdZettingenTijdens de uitvoering van de bouw-werkzaamheden is besloten om hetconsolidatieproces te versnellen. Hier-toe hebben de pompen de grondwater-stand gedurende eenjaar (tot november1987) kunstmatig verlaagd tot 1,0 m -NAP. Hierdoor nam de belasting op hethavenslib to.e. Over een periode vanCement 1989 nr. 510.000 dagen zou dit resulteren in eentotale zetting van 1,20 m. Na 1jaar kaneenzettingverwachtwordenvan 0,30 m(in plaats van de oorspronkelijk bere-kende 0.18 m).Uit de meetresultaten van de 3 zakba-kens valt een gemiddelde zetting van0,42 m voor het eerste jaar te bepalen(fig. 6). Deze grotere zetting is veroor-zaakt door uitdroging van de havenbo-dem, voordat het schuimbetonis aange-bracht, waardoor deze gecraqueleerd is.Het dichtdrukken van deze scheurenheeft deze niet-berekende, extra zettingveroorzaakt.Na het stopzettenvan de bemaling, magverwacht worden dat de zetting van hetpakketlangzamerzal verlopen; de totalezetting blijft echter ongewijzigd. Dit isgecontroleerd door het in januari 1989opmeten van de hoogteligging van derioolputten in het pakket.uit deze me-ting blijkt, dat het pakket gedurende 1jaar, een gemiddelde zetting van 0,07 mheeft ondergaan. Op basis Van deze me-ting mag verwachtworden, dat de totalezetting van het pakket na 10.000 dagenbinnen de gestelde eis valt.Kwaliteit schuimbetonpakketTien maanden na het aanbrengen vanhet schuimbeton in het Balkengat, zijner 9 boringen verricht. De boringen zijngedaan op verschillende diepten, ter be-paling van de druksterkte en de vol-umieke massa. De gevonden resultatenkomen overeen met de eerder vermeldeafnamecontrole (tabel 6).Er zijn geen dichtheidsverschillen overde hoogte van het pakketgeconstateerd.Deze dichtheidsverschillen zouden on-der in het pakket hebben kunnen ont-staan, als een gevolgvan het samendruk-ken van het nog jonge schuimbeton65Tabel 6Druksterkte en volumieke massa gemeten aan proefstukken, die 10 maanden naaanbrengen uit het schuimbetonpakket zijn geboordgemeten grootheid gemiddelde standaard hoogstewaarde afwijking waardeGeraadpleegde bronnenl.Intron-rapport 86.234,Wateropnamein een funderingslaag van schuimbeton,augustus 19862. Intron-rapport 87.188, Evaluatie re-sultaten kwaliteitscontrole programmaBalkengatverkregen door Voorbij's Be-ton,juni 19873. Intron-rapport 87.393, Vliegas-schuimbeton; onderzoek schuimbetonafkomstig uit Balkengat te Rotterdam,december 19874. KEMA-rapport WSK/219S1-2 Hetuitlooggedrag van vliegashoudende be-tonsoorten,januari 19865. CUR-rapport 86-3, Literatuurstudieschuimbeton, oktober 19866. CUR-Aanbeveling 7, Schuimbeton,maart 19856 Verloop van de zettingen IConclusies en aanbevelingenHet is nog te vroeg om een definitieveconclusie te trekken omtrent het succesvan schuimbeton als licht ophoogmate-riaal in de nabijheid van grondwater.wel is duidelijk, dat het schuimbeton-pakket in het :Balkengat zich tot nu toeheel goed gedraagt.Het is zeker noodzakelijk om te onder-zoeken wat de wateropname vanschuimbeton 1S, onder invloed van(grond)waterdruk. Ten tijde van de uit-voeringvanhetprojectBalkengatwas ernog geen goede regelgeving op het ge-bied van schuimbeton. Met de ditjaar teverwachten nieuwe CUR-Aanbeveling'Schuimbeton', zal hier zeker verande-ring in komen. Dit zal voor zowel deproducent als de afnemer een goede ba-S1S geven voor toekomstige projectenmet schuimbeton.is hetvolledigweglatenvanhetwater uitde basisspecie, zodat alleen nog drogestoffen worden aangevoerd en het ver-mengen met water en schuim op debouwplaats plaatsvindt. Dit systeem isreeds operationeel. De aanvoer van devoorgemengde droge stoffen vindtplaats via afZetsilo's en/ofbulk-tankwa-gens. Op de bouwplaats worden de dro-ge stoffen in een mobiele mengeenheidgemengd met water en vervolgens ver~pompt en ge?njecteerd met schuim.voordelen van dit systeem zijn:- eenvoudige aanvoerlogistiek;- constante materiaalkwaliteit, doordatdroge stoffen over grote afstanden ge-transporteerd kunnen worden enmen dus niet meer afhankelijk is van(beton)mortelcentrales;- continu produktieproces.een-heid22 okt