O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eVoor schr if tencement 2002 292W a a r o m e e n E u r o p e s en o r m v o o rb e t o n t e c h n o l o g i e ?Er zijn verschillende motiverin-genachterdetotstandkomingvanEN 206-1.De belangrijkste doelstelling iswel ondersteuning van de Euro-code 2. Bij het ontwerpen in betongaat de constructeur uit van re-kenwaarden en karakteristiekewaarden. De EN 206-1 moet waar-borgen dat deze uitgangspunten,door een verantwoorde vervaardi-ging van beton, worden gereali-seerd. Verder was het realiserenvan ??n norm voor ter plaatse ge-stort beton, geprefabriceerd betonen op de bouwplaats vervaardigdbeton, ook een belangrijk doel.T o e p a s s i n g s g e b i e dNEN-EN 206-1 is van toepassingop bouwwerken in beton voor zo-wel de woningbouw-, de utiliteits-als de civiele sector. Hiervan magworden afgeweken bij specialeproductnormen, bijvoorbeeld denormvoorvoorafvervaardigdebe-tonproducten, zoals betonstraat-stenen, betontegels, rioolputtenof roostervloeren.EN 206-1 betekent ook letterlijkdeel-1. Op termijn volgen meer-dere delen. Momenteel wordt ge-werkt aan bijvoorbeeld een normvoor `wegenbouw'-beton en ??nvoor spuitbeton.S t r u c t u u rBij de ontwikkeling van de Euro-pese betonnorm heeft de toen-malige VBT 1986 model gestaanvoor de ENV 206: 1990. De opzetvan NEN-EN 206-1 wijkt daaromniet veel af van onze huidige VBT1995. Naast algemene zaken alsonderwerp en toepassingsgebied,definities en verwijzingen naarandere normen, behandelt NEN-EN 206-1 de grondstoffen voorbeton, vervaardiging, afleveringen controle van betonspecie ?ncontrole van verhard beton ingrote lijnen op dezelfde wijzezoals wij dat al gewend zijn.De Betoniek-publicatie gaat naderin op de grote of minder grote ver-schillen tussen beide normen. Inbijgaand overzicht is een deel vande veranderingen weergegeven.S a m e n s t e l l i n g v a n b e t o nOm de duurzaamheid van een be-tonconstructie te kunnen waar-borgen, stelt de VBT 1) eisen aande betonsamenstelling (afhanke-lijk van de milieuklasse), aan hetminimumcementgehalte, aan demaximale water-cementfactor enaan eventueel toe te passen extralucht.Aangezien op Europees niveau degeschiktheidsproeven voor hetaantonen van de duurzaamheidnognietbeschikbaarzijn,geeftde206-12)aan dat duurzaamheid viahet voorschrijven van samenstel-lingseisengewaarborgdmoetwor-den. Welke eisen dat zijn en wel-ke waarden hiervoor gehanteerdmoeten worden kan echter doorieder land zelf worden ingevuld.In een informatieve bijlage (dusniet verplicht) van de 206-1 wordtwel een advies gegeven.K e u r i n g e n C o n t r o l eDe 206-1 gaat uitgebreid in opkeuring en controle van beton-specie en van het verharde beton.Uiteraard neemt de keuring opkubusdruksterkte een belangrij-ke plaats in.Wat echter direct opvalt is dat defrequentie van de afnamekeuringaanzienlijk lager is dan de VBTaangeeft. Wanneer de productie-controle wordt gecontroleerd dooreen certificerende instantie enhet beton onder certificaat wordtgeleverd,kunnendegegevensvandie productiecontrole ook als af-name-controlewordenbeschouwd.Deze insteek is ook vergelijkbaarmet de huidige nationale situatie.Helemaal nieuw bij keuring encontrole is de introductie van hetfamily-concept.Het aantonen, dat voldaan wordtaan het keuringscriterium, ge-beurt volgens onze normen persterkteklasse. In geval van kleineproductiehoeveelheden kan hetaantonen wel eens problematischzijn door gebrek aan voldoendewaarnemingen. Het is dan lastighet productieproces aan te sturenen eventueel corrigerende maat-regelen te nemen. Door een fiksetoename van het aantal sterkte-klassen in de 206-1 zal dit pro-bleem alleen maar toenemen.De 206-1 biedt de mogelijkheidOp weg naar een nieuwe VBTbinnenland kuststreekXC4, XS1,XF2,XD1XC4, XF2, XS1, XD3XS3, XF4, XA2, XC4XD3, XF4XC2X0XC1XC3XC4, XF3XF1, XC4XD21) Met VBT wordt bedoeld NEN 5950 `Voorschriften Beton. Technologie (VBT 1995)?Eisen, vervaardiging en keuring';2) Met 206-1 wordt bedoeld NEN-EN 206-1 Beton ? Deel 1: Specificatie, eigenschappen, vervaardiging en conformiteit: 2001.Europese norm voor betontechnologieDe Europese norm voor betontechnologie, de EN 206-1 is vanafmedio 2001 beschikbaar. Ruim twintig jaar is hieraan gewerkt.Een Europese norm, in het Engels, door het NederlandsNormalisatie-instituut als NEN-EN 206-1 gepubliceerd. Aan depublicatie hiervan is in Betoniek 12/10 `Nog twee jaar VBT!' ruimaandacht besteed. Dit artikel is een beknopte weergave van deBetoniek-publicatie met het accent op de onduidelijkheid rondomde intrekking van de VBT 1995 en de status van de NEN-EN 206-1 in relatie tot het Bouwbesluit.Overzicht van demilieuklassenO n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eVoor schr if tencement 2002 2 93MilieuklassenAanduiding Beschrijving van het milieu Voorbeelden van betontoepassing in betreffende milieuklasse1. Geen risico voor corrosie of aantastingX0 Beton zonder wapening of ander ingestort metaal:alle milieuklassen behalve daar waar sprake is vanvorst-dooizoutaantasing of chemische aantasting.Beton met wapening of ander ingestort metaal: Beton in gebouwen met een zeer lage lucht vochtigheidzeer droge omgeving.2. Corrosie ge?nitieerd door carbonatatie Beton met wapening of ander ingestort metaal, blootgesteld aan lucht en vochtXC1 Droog of permanent nat Beton in gebouwen met een lage luchtvochtigheidBeton voortdurend verzadigd met waterXC2 Nat, heel af en toe droog Beton dat langdurig in contact is met water zoals funderingenXC3 Matige vochtigheid Beton in gebouwen met een matige of hoge luchtvochtigheidBeton buiten, afgeschermd van de regenXC4 Wisselend nat en droog Beton buiten in contact met water, niet vallend onder milieu-klasse XC23. Corrosie ge?nitieerd door chloriden, niet afkomstig van zeewater Gewapend beton of beton met ander ingestort metaal,dat wordt blootgesteld aan water dat chloride bevat, inclusief dooizouten, maar die niet afkomstig zijn van zeewaterXD1 Matige vochtigheid Beton blootgesteld aan chloriden in de luchtXD2 Nat, heel af en toe droog ZwembadenBeton blootgesteld aan industrieel (afval)water datchloriden bevatXD3 Wisselend nat en droog Brugdelen blootgesteld aan dooizoutenWegdekkenVloeren in parkeergarages4. Corrosie ge?nitieerd door chloriden afkomstig van zeewater Gewapend beton of beton met ander ingestort metaal, direct incontact staat met chloriden vanuit zeewater of chloriden in de lucht afkomstig van zeewaterXS1 Blootgesteld aan chloriden in de lucht maar niet Betonconstructies in kustgebiedenin direct contact met zeewaterXS2 Permanent onder water Onderdelen van betonconstructies in zeeXS3 Getijde- en spat- en stuif zone Onderdelen van betonconstructies in zee5. Vorst en dooiaantasting met of zonder dooizouten Nat (vochtig) beton blootgesteld aan een aanzienlijke mate vanvorst-dooi cycli.XF1 Niet-volledig verzadigd met water, zonder Verticale betonoppervlakken blootgesteld aan regen en vorstdooizoutenXF2 Niet-volledig verzadigd met water, met dooizouten Verticale betonoppervlakken van wegconstructies,blootgesteld aan vorst en chloriden in de luchtXF3 Verzadigd met water, zonder dooizouten Horizontale betonoppervlakken blootgesteld aan regen en vorstXF4 Verzadigd met water, met dooizouten of zeewater Wegen en brugdekken blootgesteld aan dooizoutenBetonoppervlakken direct blootgesteld aan dooizouten en vorstSpatzones van betonconstructies in zee blootgesteld aan vorst6. Chemische aantasting Beton blootgesteld aan chemische aantasting door bodem of grondwaterXA1 Zwak agressieve omgevingXA2 Matig agressieve omgevingXA3 Sterk agressieve omgevingNEN-EN 206-1 Beton ? Deel 1: Specificaties, eigenschappen, vervaardiging en conformiteitSterkteklassenNormaal- en Zwaarbeton LichtbetonC8/10 C45/55 LC8/9 LC45/50C12/15 C50/60 LC12/13 LC50/55C16/20 C55/67 LC16/18 LC55/60C20/25 C60/75 LC20/22 LC60/66C25/30 C70/85 LC25/28 LC70/77C30/37 C80/95 LC30/33 LC80/88C35/45 C90/105 LC35/38C40/50 C100/115 LC40/44O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eVoor schr if tencement 2002 294om een zogenaamde `concrete-family' samen te stellen. Daarbijkunnen verschillende sterkte-,milieu- en verwerkingsklassenworden samengevoegd tot ??n`concrete-family'. De gevondenkubusdruksterkte wordt terugge-rekend naar een referentiebeton,dat maatgevend is voor die be-treffende`concrete-family'.Opde-ze wijze worden veel meer re-sultaten verkregen waardoor heteerder mogelijk is trends te ont-dekken, mogelijke afwijkingenvroegtijdig te signaleren en eenbetere sturing van het productie-proces te verwezenlijken.Het `family-concept' is voor Ne-derland helemaal nieuw. Inmid-delsisinStutech-verbandeenstu-diegroep in het leven geroependiedemogelijkhedenengevolgenvan deze nieuwe manier vanwerken in kaart zal brengen.W a t v e r d e r g e b e u r tVolgens de reglementen van deEuropese normalisatie-organisa-tie CEN moet NEN de definitiefvastgestelde Europese norm destatus van Nederlandse norm ge-ven en de daarmee conflicterendenationale normen, met hetzelfdeonderwerp en toepassingsgebied,intrekken. Het onderwerp en toe-passingsgebiedvande206-1komtgrotendeels overeen met dat vande VBT. Dit betekent dat NEN inde toekomst de VBT moet intrek-ken.De VBT maakt echter deel uit vaneen samenhangend pakket Ne-derlandse normen en wettelijkeregelgeving. Vervanging van deVBT door de 206-1 is niet moge-lijk zonder gelijktijdige aanpas-sing van dat gehele pakket Ne-derlandse normen.Aan de andere kant vormt de 206-1tezamenmetdenormenvoordebeproeving van betonspecie enverhard beton een zogenoemd`package'. Uitsluitend publicatievan deze beproevingsnormen isniet voldoende. Normen voor be-standdelen van beton zijn ook vanbelang, echter nog niet allemaalbeschikbaar. Alleen de normenvoor cement en poederkoolvlieg-as zijn gepubliceerd.De datum die CEN hanteert alshet moment waarop de nationalebetonnorm moet worden inge-trokken (Date of Withdrawal`DOW'), is 1 december 2003, ofzoveel later als de beproevings-normen, die deel uitmaken vanhet `package', ?n de hierboven ge-noemde normen voor bestandde-len van beton zijn gepubliceerd.Voorlopig gaan we ervan uit datdeVBTop1december2003wordtingetrokken. Tot die tijd zullenVBTen206-1naastelkaarbestaan.Het vervaardigen van bouwwer-ken in Nederland valt binnen eenwettelijk kader, het Bouwbesluit.Normen, door het Bouwbesluitaangewezen, bevatten eisen opeen zodanig niveau dat betrouw-baarheidseisen als veiligheid enbruikbaarheid voor bouwcon-structies zijn gegarandeerd.NEN 6720 (VBC 1995) is eennorm die onder het Bouwbesluitvalt (eerste-lijns norm). In diverseparagrafen van de VBC wordtnaar de VBT verwezen (tweede-lijns norm).De huidige VBT zomaar vervan-gen door de 206-1 kan niet zondermeer.In het kader van het Bouwbesluitis voorlopig alleen de VBT, teza-men met het wijzigingsblad A1:1997, van kracht. Via de Regelin-gen Bouwbesluit zal worden be-kendgemaakt wanneer het wijzi-gingsbladA3:2001enuiteindelijkde206-1,inhetkadervandebouw-regelgeving,vankrachtzullenzijn.Tot dat moment wordt de norm-gebruikers aanbevolen, indien zijtoch de 206-1 willen toepassen,zich terdege ervan te vergewissenof toepassing van de 206-1 doorcontractpartnersofbevoegdeover-heidsinstanties wordt geaccep-teerd.De totstandkoming van een Eu-ropese norm is vergelijkbaar metons Poldermodel. Ieder lidstaatziet het liefst zijn eigen nationalenormen in de Europese regelge-vingterugenditleidttotjarenlangvergaderen en het sluiten vancompromissen.Soms is een onderwerp zo inge-wikkeld en lopen de standpuntenzodanig uiteen, dat zelfs geencompromis mogelijk is. In derge-lijke gevallen ontstaat in de normeen `witte vlek'. Om voortgangvan het normontwerp toch moge-lijk te maken wordt in dergelijkegevallen verwezen naar `provi-sions valid in the place of use'.Ofwel voor het betreffende onder-werp wordt het toepassen van denationale norm toegelaten. Voor-beeld hiervan is het hoofdstuk inde 206-1 waarin, afhankelijk vandemilieuklasse,degrenswaardenvoor de mengselsamenstellingvermeld zouden moeten worden.Ieder land zal voor zijn situatieeen document moeten opstellenwaarin de `witte vlekken' zijn op-gevuld. Hierbij zal uiteraard zo-veel mogelijk gebruik worden ge-maakt van de vigerende nationa-le norm. Voorschriftencommissie12, formeel NEN/CUR-commis-sie 353 039/VC12 `Beton', werktmomenteel aan een Nederlandse`Richtlijn voor de toepassing vanNEN-EN 206-1'. Daar waar de206-1 ruimte biedt zullen ver-trouwde passages uit de VBT wel-licht in de richtlijn terugkeren.S l o tDe nieuwe Europese betonnor-men zijn klaar voor gebruik. DeVBT heeft zijn langste tijd gehad.Het gebruik van de nieuwe be-tonnorm 206-1 zal niet altijd evengemakkelijk zijn. Het is evenwennen met nieuwe voorschrif-ten, zeker een voorschrift opge-steldineenbuitenlandsetaal.Eeneerste belangrijke stap die wij inNederland zullen moeten nemenom acceptatie en toepasbaarheidte stimuleren, is zorg te dragenvoor vertaling in het Nederlands.