Ter illustratie is in figuur 12 nog een an-dere manier van visualiseren van resul-taten weergegeven. In een aantal door-snedenzijn de elementeningekleurd af-hankelijk van de gemiddelde spanningvan de in het vlak liggende knopen. Ditkan worden gedaan voor normaalspan-ningen, schuifspanningen ofvoor com-binatiespanningen. Op deze manier kanvrij snel een goede indruk worden ver-kregen van de krachtsverdeling in deconstructie.BesluitOndanks het intensieve gebruik van decomputer bij hetopstellenvan de invoeren bij de berekening zelf, is het makenvan eensterkteberekeningvoor eender-gelijke constructie nog een hele opgave.De wenselijkheid van een geavanceerdeberekening is echter evident, gezien decomplexiteit van de constructie en debelastingen die erop werken. Het ge-bruik van het grafische computersys-teem is niet zozeer een voordeel, maareerder een voorwaarde om een dergelij-ke berekening te kunnen maken. Hier-bij moet nog worden opgemerkt, datvoor een elementenmethodebereke-ning, het totaal aantal vrijheidsgradenvan circa 5400 bij deze berekening welongeveer de grens is, wil de berekeningnog enigzins beheersbaar blijven. Er isechter alles aan gedaan om het aantalknopen zoveel mogelijk te beperken (dehelft van de constructie is ingevoerd;met een vrij grove elementenverdeling).Al met al is de berekening naar tevre-denheid en binnen de gestelde tijd vol-tooid. De koppeling tussen teken- en re-kensysteem zal in de toekomst meer enmeer een rol gaan spelen. Een ervaring,die zonder meer voor andere geome-trisch ingewikkelde projecten bruik-baar zal zijn.Literatuur1. Grundbau TaschenbuchTeil 2; VerlagWilhelm Ernst & Sohn, Berlin/Mun-chen2. S & E publikatie 13, Funderingstech-niek; Betonvereniging, GoudaEERSTE STAPNAARAUTOMATISERINGBOUWPLAATSNiet alleen voor het constructief ont-werp, ookvoor de uitvoering van dewa-terkrachtcentrale te Linne zijn CAD-technieken toegepast. En dat mag spec-taculair genoemd worden. De HBGwerkt al diverse jaren met het compu-tersysteem CADAM voor het ontwer-pen en tekenen van constructies. Alseerste stap naar toepassing van het sys-teem op de bouwplaats is bij HBW hetprogramma CAD-kist ontwikkeld,waarmee bekistingen worden ontwor-Steltekening voor de bekisting van hetgecompliceerde betonwerk voor de wa-terkrachtcentrale te Linne en een fotovan het overeenkomstige werk in uitvoe-ringCement 1988 nr. 9pen ?n deels ook worden vervaardigd.Bekistingen worden op een ontwerpaf-deling van de HBW te Gouda ontwor-pen en in de nabijgelegen bekistingsfa-briek geprefabriceerd. In de fabriek isonlangs een CADAM-terminal opge-steld die via een telefoonlijn is verbon-den met de computer op de ontwerpaf-deling.Eenspeciaalontwikkelde plotter(uitgerust met eenfreeskop in plaats vaneen tekenpen) graveert geselecteerdedelenvan de tekening rechtstreeks op deplaten multiplex;de tolerantie is minderdan 1 mmo Ditis de basis voor maatvastebekistingspanelen, waarmee ook voorgecompliceerde betonvormen zoals inLinne, eenprobleemlozemontage opdebouwplaats mogelijk is.De ervaringen die met het CAD-kistproject worden opgedaan, zullen voorde HBG de basis vormen voor de vol-gende stappen naar automatisering vande bouwplaats.57