Een Nederlands bedrijf bouwtmontagegebouwen in de PoolgebiedenWaarschijnlijk als een der gevolgen van de door Eisenhower te Gen?vege?ntroduceerde Amerikaanse 'openheidspolitiek' publiceerde deChicago Press Tribune een serie artikelen over de stand van zaken opde polaire luchtbases op Groenland. Het was de eerste offici?lepublicatie, die zonder restricties inging op de activiteiten van deAmerikaanse luchtmacht in het Noordpoolgebied.De serie geeft beschrijvingen van al het wel en wee van de Amerikanen,die een tijdlang op Groenland verblijven. Ook naar aanleiding van deeerste Poolvlucht van een jaar geleden werd een tip opgelicht van hetleven in eenzaamheid en kou door Piet Bakker in 'Elseviers Week-blad' (20-27/1'54). De lezer van genoemd Amerikaans blad krijgtook een idee van datgene, wat er zo ver van huis wordt gepresteerd.Op 31 augustus Is in de serie onderstaand artikel verschenen, waarinvoor het eerst bekendheid wordt gegeven aan het aandeel, dat eenNederlands bedrijf heeft in de bouwactiviteiten aldaar.'AI sinds 1953 werkt het bedrijf Kampen van de N.V. Schokbetonte Zeist samen met het Amerikaanse 'Corps of Engineers', datde bouw van loodsen, administratiegebouwen, barakken en hetoverige onderdak op Groenland en IJsland in handen heeft. Deze'Genie' van het Amerikaanse leger staat in nauw contact metde N.V. Schokbeton voor het ontwerp van de gebouwen en decontrole op de kwaliteit van de producten. De eisen, die gesteldworden, zijn zeer zwaar wegens het klimaat met zijn grote tem-peratuurverschillen.Tot op heden is reeds ruim 50 000 ton aan materiaal van Kampennaar Groenland en IJsland getransporteerd. De verscheping vande geprefabriceerde elementen, waaruit steeds meer gebouwenvan de arctische luchthavens worden opgetrokken, heeft velemoeilijkheden opgeleverd. Voor het transport van de zwareelementen zijn speciale schepen nodig. Het lossen is normaalslechts drie maanden van het jaar mogelijk; gedurende de rest vanhet jaar liggen de havens dicht. Thule, ??n van de havens, is zelfsslechts ??n maand per jaar bruikbaar.Dat Amerika zich tot een Nederlands bedrijf heeft gericht,vindt zijn oorzaak in de hoge graad van perfectie, welke defabricage van betonelementen hier te lande heeft bereikt. Voortsheeft het in vergelijking tot Amerika lage loonpeil en de lageretransport- en overslagkosten deze beslissing gunstig be?nvloed.Echter zijn voor de Amerikaanse autoriteiten nog andere fac-toren doorslaggevend geweest voor het verstrekken van dezeopdrachten. De schokbeton-montagegebouwen hebben namelijkfoto 1-2. lossen van de Schokbetonelementen ?n een haven inGroenlandfoto 3. skelet met dakplaten van een I-verdiepingsgebouw ge-reed voor het aanbrengen van de wandplaten (Groen-land)foto 4. twee 2-verdiepingslogiesgebouwen in aanbouw(Groenland)foto 5. een van de gebouwde manschappenverblijven (IJsland) foto 6. magazijngebouw met een grondoppervlakte van 7500 m2(Groenland)een zeer grote brandveiligheid, vooral hier belangrijk, waar alhet water bevroren is en brand catastrofaal is. Voorts vragendeze gebouwen, ook in het poolgebied, vrijwel geen onderhoud.Een gevolg van de eenvoud van het gevolgde bouwsysteem en destreng doorgevoerde standaardisatie is tenslotte, dat de montageuitzonderlijk snel verloopt. D.A Dutch Factory erects PrefabricatedBuildings in the Polar RegionsOn November 20th and 27th, 1954, the 'ChicagoPress Tribune' published a series of articles on theconstruction of polar air bases for the AmericanAir Force on Greenland and Iceland. The firm ofN.V. Schokbeton of Kampen has been deliveringand erecting as many as 50 000 parts for thesebuildings since 1953, The American Engineerspraise the many good properties as well as the lowcost of these products.Une entreprise n?erlandaise construit desconstructions pr?fabriqu?es dans les r?gionspolairesLa 'Chicago Press Tribune' a publi? les 20 et 27Novembre 1954 une s?rie d'articles au sujet de laconstruction de bases a?riennes polaires au Groen-land et en Islande pour lesforces a?riennes am?ri-caines. Depuis 1953 la 'N.V. Schokbeton' ? Kampena livr? et mont? 50 000 tonnes d'?l?ments pources constructions. Le G?nie am?ricain vante ? lafois les excellentes propri?t?s et le prix peu ?lev?.Eine niederl?ndsche Betonfabrik errichtetMontagebauten im Potgebiet'n der Chicago Press Tribune erschien am 20. und27. November eine Artikelserie ?ber den Bau vonLufth?fen im Polgebiet von Gr?nland und Islandf?r die amerikanische Luftwaffe. Seit 1953 liefertund montiert Schokbeton G.m.b.H. in Kampenschon 50 000 t an Unterteilen f?r diese Geb?ude.Die amerikanische Genie r?hmt sowohl die vielenguten Eigenschaften, als auch den niedrigen Preisdes Fabrikates.Nieuwe dilatatievoegconstructieDilatatievoegen moeten elastisch en waterdicht worden afge-dicht, waarbij een goede aanhechting tussen beton en voegafdich-tingsmateriaal van groot belang is. Rubber is elastisch en water-dicht, maar het hecht niet of nauwelijks aan het beton. Staal daar-entegen heeft een zeer grote aanhechting; tenslotte is de toe-passing van gewapend beton hierop grotendeels gebaseerd. DeELD/-dilatatievoegconstructie, die onlangs in Nederland werdontwikkeld (Ned. octrooi nr 78554), (fig. I) bestaat uit tweestrippen van ongelijkzijdig hoekstaal, waartussen een strookrubber (omgekeerd U-profiel) is gevulcaniseerd. Het hoekstaalwordt m.b.v. kleine ankers of beugels in het beton bevestigd,waardoor een goede aanhechting en daardoor een waterdichteafsluiting wordt gevormd, terwijl door de rubberstrook eendichte en elastische dilatatievoeg wordt verkregen. Het hoek-staal heeft gewoonlijk de afmetingen 30/45 mm met een dikte van5 mm. De door het rubber U-profiel gevormde 'luchtkamer' isgewoonlijk I cm, terwijl voor grotere betonvlakken 2 cm wense-lijk blijkt te zijn.Een belangrijke toepassing van de ELDI-voegen zou kunnen wor-den gevonden in de betonwegen bouw en de aanleg van vlieg-velden. De voegstrip wordt geplaatst op een voegplaat (bijv.een populieren plank) en vervolgens gesteld. De beugels worden?ngebetonneerd of in het nog-niet-verharde beton gedrukt. Debovenkant van het hoekstaal en van het rubber komt gelijk metfig. I. doorsnede dilatatievoeg in betonwegde bovenkant van de bovenlaag, waardoor de afwerkmachinezonder bezwaar over de voeg kan doorwerken. Na verloop vanenige tijd, als het dunne mortellaagje is afgesleten, tekent dedilatatievoeg zich af als een strakke zwarte strook. Speciale voeg-vullingsmaterialen behoeven niet meer te worden gebruikt, af-brokkeling van de plaatranden wordt grotendeels voorkomen enhet onderhoud van de betonweg is belangrijk minder geworden.Een andere, niet minder belangrijke, toepassing kan worden ge-vonden in grote betonconstructies, zoals tunnels, gebouwen,kademuren, enz. Dilatatievoegen in betonwanden worden aanbeide zijden van een ELDI-voegstrip voorzien. Met een lange stalenbout koppelt men de twee strippen aan elkaar (fig. 2), zodat eenvaste stand verzekerd is. De oplossing voor dilatatievoegen bijin- en uitwendige hoeken, is gevonden met behulp van specialeelastische rubber hoekprofielen (fig. 2), die een elastische enwaterdichte verbinding vormen tussen bijvoorbeeld een vertikaleen een horizontale dilatatievoeg.Inmiddels zijn, bij wijze van proef, door enkele offici?le instantiesverschillende dilatatievoegen volgens bovenstaande methode uit-gevoerd (startbaan op een vliegveld, betonweg-autosnelweg enbetonweg-stadsstraat). Resultaten van deze proefnemingen enverdere toepassingen zullen t.z.t. in Cement worden behandeld.v. d. V.Cement 8 (1956) Nr 13-14326