? utiliteitsbouw ? algemeen ontwerp?ir.J.J.M.Font Freide en ir.P.Peters, Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau bv, RijswijkHetbouwen van een twintigverdiepingen hoogkantoorgebouw boven een bestaandevier-baans autowegvergt een andere aanpakvoor de constructie dan gebruikelijk. De vertica-le belastingvanuithetgebouwkan nietrechtstreeks naarde funderingwordel1 afgevoerd,maar moet naar de zijkanten van de weg w?rden gebracht. Daarnaast kan de stabiliteitnietworden verzorgd door bijvoorbeeld een kern rondom de liftschachten, omdat deze bo-ven de wegzou komen. Ook leggen debelendingen, zoals de constructievan de Utrechtse-baan, extra eisen op. Een hoogwaardige constructie, in combinatie met hoogwaardigematerialen zoals bijvoorbeeld hoge sterkte beton voor prefab en B 65 voor in het werk ge-stort beton, is derhalve noodzakelijk om het kantoor te kunnen realiseren.EENHOOGWAARDIGE CONSTRUCTIEHET VNO-KANTOOR BOVEN DE UTRECHTSEBAAN IN DEN HAAGQ) Plattegrond standaard-kantoor? Wilma Bouw bv, uitvoeringsmethodiek enuitvoering.Een nauwe samenwerking binnen dit teamen vroegtijdig overleg met de toeleverendebedrijven hebben geleid tot een representa-tief kantoorgebouw met een economischeen hoogwaardige constructie.Vanwege de te realiseren 'overkluizing' is hetbelangrijk om de massa van het bouwwerkteminimaliseren, hetgeen leidde tot een rede-lijk lichte constructie, in combinatie met lich-te wanden. Daarnaast zijn de toelaatbareveranderlijke belastingen in het gebouwsterk bepalend en hebben wijzigingen in detoekomst grote consequenties voor de con-structie. Derhalve is in overlegmetopdracht-OntwerpHet gebouw heeft een bijna vierkante platte-grond, 40 m lang, evenwijdig aan de auto-weg, en 32,2 m breed (fig. 1). Op de beganegrond bevinden zich de receptie en de inritvan de parkeergarage, die in het gebouw isopgenomen van de eerste tot en metde vijf-de verdieping. Voor het bereiken van dezeverdiepingen wordt een buiten het gebouwuitkragende hellingbaan geplaatst. De zes"de en zevende verdieping kunnen wordenbenut als congresruimten en de overige ver-diepingen als kantoor. Techniekbevindt zichop de twintigste verdieping, waarmee hetto-tale gebouw een hoogte van 74 m zal heb-ben. Binnen en buiten hetgebouwzal het sa-menspel tussen architectuur en constructieduidelijk zichtbaar zijn (foto 2).K4~ 360096009600Over de Utrechtsebaan aan de Bezuiden-houtseweg te Den Haag is het nieuwe kawtoor voor VNO in aanbouw. Een project datmede vanwege zijn situatie in een bouwteamis ontwikkeld. De deelnemendepartijen hier-in waren:? Multi Vastgoed bv, opdrachtgever;? Benthem Crouwel Architectenbv, architec-tonisch ontwerp;? CorsmitRaadgevend Ingenieursbureau bv,constructief ontwerp en uitwerking (in sa-menwerking met Ove Arup & Partners);9600Kl3600 ~10 CEMENT1995/12!,20 301! : .II I --- .-i ---L1 --+-r 1 i '-' IL_I_.--i.-__L_,-- I I-~--- I ' ,I ['- ~--I-~, I ! '---; Lii-----,--j ? IH--+--+--+---+--+~ 4--- ---i-+~f----+--+ +-+--CONUSIIEERSTANO IN MP.o laW0-"-W?I---+--+---+-"-'-f--t-+-- -l---+ ---m-J-.+;;---;;;;-t-~ ~~~t:::t=t=~==t=::t::::t=t"tl - I 1: ol---+~+---+I-+--+~I---+----!-+---+--+'-+-1~!--+----I~ J--+-~h"">l:--j--t~+--I-t-~t--+---'-I--+--H-+--~----it-,=::!-::=:-::=i.I'--} - - - -+ - -+- +- ! +----I--I --@ Maquettefoto (foto: Sybolt Voeten, Breda) ? Karakteristieke sonderinggever en architect duidelijk vastgelegd waarin het gebouw plaats is voor archiefruimtenof andere bijzondere belastingen.FunderingFiguur 3 toont een voordeze locatie karakte-ristieke sondering, door GrondmechanicaDelft gemaakt tot een diepte van circa 70 m- NAP. De Utrechtsebaan bestaat uit eenopen betonnen bak, die gefundeerd is op pa-len welke meestal dienst doen als trekpaaltegen het opdrijven. Deze palen staanschoor. Om de trekfunctie niette verstoren iseen redelijke maat tussen deze palen en denieuwe fundering noodzakelijk. De eigenaaren beheerder van de Utrechtsebaan steldebovendien dat de buitenzijdevan de bak (naontgraving) altijd bereikbaar zou moeten blij-ven voor onderhoud.Een en ander leidde ertoe dat een breedtevan 29,2 m niet voor constructies kon wor-den gebruikt. In verband met de wegen voorbestemmingsverkeer aan beide zijden vande Utrechtsebaan, mocht het gebouw brutoniet breder worden dan circa 34 m, waardoorslechts twee keer 2,5 m breedte overblijftmet een lengte van 40 m om het gebouw tefunderen, voor een zo grootgebouw een ui-terstklein oppervlak. De fundering bestaatdan ook uittweefunderingsbalken, elk 2,5 mbreed en 2 m hoog (fig. 4). De belasting opdeze balken is circa 4000 en plaatselijk zelfs8000 kN/m. Funderen is derhalve alleenmogelijk bij ongebruikelijkhoge paaibelastin-gen.CEMENT1995/12 11? utiliteitsbouw ? construct?ef ontwerp?In samenwerking met Betonson is hiervoorde volgende oplossing gevonden. Oe kolom-men worden uitgevoerd in B 85, met een be-Prefab betonOe constructie van de verdiepingen wordtuitgevoerd volgens het systeem van langs"balken waarop kanaalplaten worden gelegd(fig. 2). In eerste instantie werd gedacht aanin het werk te storten kolommen en balken,waarbij voor de kolommen B 65 werd geko-zen om deafmetingen te beperken. Een zwa-rekolomafmeting is immers zeer storend inhetinterieurvan hetgebouw. In een latersta"dium is in overleg met aannemer, prefab-le-veranciers en opdrachtgever gekozen voorgeprefabriceerde balken en middenkolom-men, ditvoornamelijkvanwege de hierbij be-horende hogere bouwsnelheid.Een prefab kolom kan zonder al te veel pro"blemen worden uitgevoerd in hoge sterktebeton. Bepalend voor de afmetingen wordtdan de voegconstructie tussen de kolom-men onderling. Hier kan immers beperkt wa"peningaanwezigz?n. Bovendien is terughou-dendheid geboden met het toepassen vande regels in de VBC betreffende mortelvoe-gen. Deze empirische regels z?n nietafgeleidvoor constructiedelen van hoge sterkte be-ton.alternatieven voor een geheel staalskelet envoor alleen een overkluizingsconstructie instaal.Oe alternatieven in staal bleken, na uit"voerige studie en calculatie door de aanne"mer, waarb? zelfs buitenlandse staalbedrij-ven werden betrokken, economisch niethaalbaar.Ookis het mogel?k de grote overspanning op??n niveau in ??n keer te maken, waarna derest van het gebouw hierop wordt gestapelddan wel op iedere verdieping of op een aan-tal verdiepingen de constructie de 31 m te la"ten overspannen. Oe meest economischeconstructiemethode bleek te zijn om in ??nkeer, in dit geval tussen begane-grondvloeren eerste verdiepingsvloer, het probleem opte lossen. Hierdoor kan deconstructie vande eerste tot de twintigste verdieping in eenrelatief eenvoudig en economisch construc-tiesysteem worden uitgevoerd, waarb? dein"delingsmogel?kheden geoptimaliseerd kun-nen worden en het gebruik van het gebouwniet verstoord zal worden door de aanwezig-heid van b?zondere constructies.~O.1M+NAf'SCHOORGEHEIO1:100332 1250 1250BovenbouwZoals al genoemd is de afstand tussen detwee funderingsbalken zo'n 31 m. Een inte-ressante opgave voor de constructeur omhier een gebouw boven te ontwerpen. Na-tuurl?k z?n er heel wat alternatieven bestu-deerd. Ook, in samenwerking met Ove Arup,de Utrechtsebaan, waardoor een aantal pa-len is gebroken. Uiteindel?k Z?n deze proble-men overwonnen en z?n alle palen naar te-vredenheid op diepte gebrachtOe totale horizontale windbelasting lood-recht op de richting van de Utrechtsebaanmoet naar de ondergrond worden overge-bracht zonder te grote vervormingen endaarmee te grote krachten op de wandenvan de Utrechtsebaan over te brengen. Oeconstructie is daarom zodanig gedimensio-neerd,dat de horizontale windkrachten viade begane grond gespreid overgedragenkunnen worden op ??n funderingsbalk. Oefunderingspalenmoeten daardooreen forsehorizontale belasting en een fors extra kop"momentopnemen. Op deze locatie is dit mo-gel?k, omdat ook debovenste grondlagen uitzand bestaan. Om de horizontale belastin-gen uit de stabiliteitselementen gelijkmatigover de funderingsbalk te kunnen spreiden,is de begane-grondvloer uitgevoerd alsbreedplaatvloer met behoorlijk wat extra wa-pening.3155022400I I1j."., d ~iX'i j,-c- ~l:rUlRECHTSE BAAN --,I, ,, ,, ,I:II I, ,I, ~ ,~---.- ....II1~ w '4 LrI I I I I \I I I II \I I I I I \I II I I I \II\ I I II \I'----SCHOORGEHEID 'I I I It I I1:10 - 1- 1-I II?3400I \I I I I~1250 1250 3325@ Doorsnede UtrechtsebaanHet heiwerk is uitgevoerd meteen dieselblok062, waarb? een kalender van circa 50 sla-gen per 250 mm werd verwacht Dit bleekeen te optimistische verwachting te z?n. Inwerkel?kheid had een aantal palen een ka-lender van boven de 200, ondanks voorbo-ren met een avegaar met kleine diameter.Achteraf gezien was het daarom beter ge-weest ofwel een zwaarder blok te kiezen, datslechts beperkt beschikbaar is, ofwel eenwat kleinere paalafmeting, bijvoorbeeld 500x 500 mm2, en deze palen nog dieper teheien. Het heiwerk werd ook nog eens ver-stoord door in de grond aanwezige obsta-kels, kennel?kachtergelaten bij de bouw vanNa bestudering van een aantal alternatievepaaltypen, waaronder een aantal ongebrui-kelijke, en uitvoerig overleg tussen aanne-mer en funderingsbectr?ven, is toch gekozenvoor het eenvoudigste paalsysteem: prefabbetonpalen, maar wel met een opneembarebelasting van circa 5000 tot 5500 kNo Dezehoge paalbelasting kan op de betreffende lo-catie gehaald worden door palen 500 x 600mm2 overeen grote lengte in de zeer dichtezandlaag te heien. Het paalpuntniveau be-vindt zich op 25 m - NAp, dus over de laatste10 m in een zandlaag met conusweerstan-den boven de 30 Njmm2(een redelijke be-tonsterkteklasse! ).Hetwas duste verwachten dat hetgeen lichtheiwerk zou worden.12 CEMENT1995j12? Detail voegverbinding tussen prefab kolommenWAPENINGSSTAVENVASTGELAST AAN STAALPLAAT"'f=STAALPLAAT'Z CO'-' _ NIVO 5= " ,CO'-'L VOEG GEINJECJEERDMET KUNSlliARSWAPENINGSSTAVENVASTGELAST AAN STAALPLAATDe aannemer heeft eerst overwogen om devakwerken naastelkaarin z?n geheel te stor-ten op de naastde locatie gelegen viaductenen ze via rails of iets dergel?ks op hun juisteplaats te r?den. Uiteindel?k is toch beslotenoverdrachtsconstructie was de st?fheid. Hetis immers niettoelaatbaar om in het middenvan het gebouw een zakking te hebben vanbijvoorbeeld 1/250 van 32 m. Anderz?dsmochten de afmetingen van de 'staven' niette groot worden, dit zou het gebruik van deruimte op de begane-grondverdieping testerk beperken. Toepassing van ongebruike-I?k hoge materiaalkwaliteiten was dus nood-zakelijk.In het voorontwerp is uitgegaan van B 65 eneen maximaal wapeningspercentage van8%. Voor de onderregel, de trekband, wasnaast de voor de trekkracht benodigde voor-spanning, een wapeningspercentage van4% voorzien, ten behoeve van de st?fheidvan de totale constructie.-~KOLOM ----(B85)1-0-PREFAB750x75QINJECllEGAATJES ~42 PER ZIJDEken, waarop de kanaalplaten liggen. De ge-velkolommen Z?n ter plaatse gestort om opeenvoudige w?ze een momentvaste verbin-ding tussen deze kolommen en de borstwe"ringsbalken te kunnen maken. Hierdoor ont-staat in de beidelangsgevels een st?f raam-werk dat de stabiliteit van het gebouw inlangsrichting verzekert.OverdrachtsconstructieDe acht kolommen in het midden van het ge-bouw bevinden zich boven de autoweg endienen dus opgevangen te worden door de'overkluizingsconstructie'. Na het uitwerkenvan verschillende alternatieven is uiteinde-I?k gekozen voor vier 8,2 rn hoge betonnenvakwerken, met een overspanning van 32,2m (fig. 6). De geprefabriceerde onderregelvan hetvakwerk, 2 m hoog, is tevens in staatom de werkvloerte dragen t?dens het makenvan debegane-grondvloer en debovendelenvan de vakwerken.Een belangrijk ontwerpcriterium voor dezeEen standaard-verdieping is verder opge-bouwd uit geprefabriceerde borstwerings-balken en voorgespannen standaard-bal-hoorl?ke hoeveelheid wapening. Het beginen uiteinde van de kolom worden voorzienvan een staalplaat. De wapening van de ko-lom wordt in ??n lengte, zonder overlap-pingslassen, aan beide z?den aan de staal-plaatgelast. Er kan dan tot8%wapeningwor-den toegepast. De kolommen worden in hetwerk koud op elkaar geplaatst. Omdat destaalplaten nooit geheel vlak z?n, zal in deprakt?k een naadje blijven. Dit naadje wordtmet een kunsthars geinjecteerd. Onderzoekin het laboratorium van Betonson heeft aan-getoond dat een naadje van 0 tot 3 mm zon-der problemen geheel met hars wordt ge-vuld. De druksterkte van deze hars, tussende staalplaten,is meer dan 200 N/mm2? Dedikte van de staalplaten wordt bepaald doorde vereiste spreiding van de kracht in eenwapeningsstaaf, zodat de drukspahning inde voeg beperkt wordt tot de sterkte van deharsverbinding (fig. 5).De kolommen hebben een lengte van tweeverdiepingen en zijn sprongsgew?s aange-bracht, zodat een gelijke cyclustijd per ver"dieping wordt verkregen en t?dens de uitvoe-ring zoveel mogel?k stabiliteit aanwezig is.Een extra veiligheid t?dens montage wordtverkregen door een beperkte las tussen detwee staalplaten te leggen. Een nadeel vandeze bouwmethode is dat de lengte van dekolommen goed op maat moet zijn, aange"zien er geen enkele correctie in hoogte meermogel?k is.? Overdrachtsconstructie10800 ~ 9000 ~ 10800 CA)40~--~82=00'--W400 -t260 KANMLPLMTVLOER PREfNl KOLOM 750x750 (BB5)PREfNl GEVEL ~~iJi::=~======'7ltI:=====:!!~~:="'!~~~========~ELEMENTIHWG KOLOM (B45)600x1500j18?06.140 +PNN=g==oGIETVOEG 865AANBRENGEN NALAATSTE SPANFASETEFLON GLiJDFOLlE~'---l-+--1-.J1PL. 50x600x1150 300 1300GIETVOEG 895 950 1 j 1 9502500?? constructief ontwerp? utiliteitsbouwHet risico van de tweede spanfaseis dat eendeel van de voorspankracht niet in het vak-werk terecht komt, maar verdwijnt in secun~daire constructiedelen. Om te voorkomendat een deel van de voorspanning verlorenzou gaan in de begane-grondvloer, moestde-ze volledig los gehouden worden van de vak-werkconstructie, door middel van het opleg~gen op neopreen en het openhouden vanvoegen en dergelijke. Eveneens zijn de op~leggingen van de balken tijdens de eerstebouwfase uitgevoerd als glijoplegging (fig.14). Tot na het spannen zijn ze opgelegd opeen staalplaat van 50 mm met daartussendubbel glijfolie (teflon). Na hetspannenisderesterendevoegtussen de balk en funderingaangegoten met een voegmortel van hogesterkte (B 95).VervormingenIn normale gevallen, bijvoorbeeld bij viaduc-ten of dakliggers, kan worden volstaan methet limiteren van de zakking in het middenvan de overspanning tot zo'n 1/250 tot1/300 van de overspanning. Bij een over-spanning van 32 m zou dit 120 tot 110 mmzijn. Deze zakking is in het midden van eenkantoorgebouw natuurlijk niet acceptabel.Een tweede aandachtspunt is dat de beton-constructie van het gebouw op de relatiefslappe overdrachtsconstructie staat, maardatde staalconstructie in de voor- en achter-gevel door haar vorm een zeer stijve vak~werkconstructie is. De afstand tussen dezestaalconstructie en de betonconstructie isslechts 3,5 m, die op een aantal verdiepin-gen overbrugd wordt met een staalplaatbe-tonvloer. Dit stukje vloer mag natuurlijk niette schuin komen te liggen. Deze problema-tiek is als volgt benaderd:De overdrachtsconstructie is, bij de geac-cepteerde afmetingen, zo stijf mogelijk uit-gevoerd, onder meer door toepassing vanhoge betonsterkteklassen. Toch is de totalevervorming van de onderligger tussen beginvan de montage en eindsituatie nog circa 90mmo Door het uitvoeren van een zo zorgvul-dig mogelijke vervormingsberekening is ge-tracht om de vervormingen in de verschillen-de bouwstadia zo nauwkeurig mogelijk tevoorspellen. Hierna is bepaald welke zeegaan de begane-grondvloer meegegeven zoumoeten worden en hoeveel hoger de eersteprefab-kolommen gesteld zouden moetenworden om de te verwachten doorbuiging tecompenseren. De prefab onderregels heb-ben dus geen zeeg, anders dan ten gevolgevan de voorspanning, meegekregen, maarde zeeg is aangebracht in de secundaireconstructies.De aansluitingen van de korte vloerdelentussen de betonconstructie en de staalcon-structie zijn zodanig gedetailleerd, dat ver-vormingen hier in ieder geval geen schadekunnen veroorzaken. Toch ligt hier enige on-zekerheid en een zeker risico. Immers, hetvoorspellen van vervormingen van beton-constructies is niet echt exact mogelijk, ze-ker niet gezien de complexe constructie metde verschillende faseringen. Gelukkigblijkende vervormingen zoals deze tot nu toe zijnopgetreden, redelijk overeen te komen metde berekende, zodat verwacht mag wordendat de vloeren bij oplevering nagenoeg hori-zontaal zullen liggen.StabiliteitDe liften en trappehuizen bevinden zich mid-den in het gebouw, boven de weg. Een tradi-tionele kern maken en deze voor de stabili-teit gebruiken heeft geen zin, de funderingontbreekt. De wanden van de liftschachtenen trappehuizen zijn dan ook niet uitgevoerdin beton, maar in de veel lichtere metal-stud-wanden.Voor de stabiliteit evenwijdig aan de autowegwordt gebruik gemaakt van de dragendelangsgevel. Hier zijn hoge prefab borstwe-ringselementen ingeklemd in de inhet werkgestorte kolommen, zodat een redelijk stijfraamwerk ontstaat. Onderin hetgebouw, terplaatse van de parkeerlagen, is de breedtevan dekolommen vergrootvan 600 mm naar1800 mm, waardoor de stijfheid van hetge-bouw aanzienlijk toeneemt. Tijdens de uit-voering worden de borstweringselementenin de kolombekisting opgenomen.De windbelasting in de richting loodrecht opde wegwordt opgenomen doorstalen stabili-teitsverbanden, door de architect in het ont-werp ge?ntegreerd, die samenwerken metdebetonnen hoekkolommen. In de achtergevelwordt de wormvormige hellingbaan van deparkeergarage opgehangen aan het stalenvakwerk tussen de zesde en achtste verdie-pingsvloer. Door de vormgeving van de vak~werkconstructies fungeert hetvakwerk indevoorgevel vooral als stabiliteitsconstructie16 CEMENT1995/12STAALPLAAT1950x3350x50I209 DEUVELS NELSON _t-_1:.::0x:.:.:17-,,-5~--,-17:.::50=---1r-_-'TYPE ~22x350 AANZICHT A@ @ Verbinding stalen vakwerk aan betonkolomen het vakwerk in de achtergevel vooral alsophangconstructie voor de hellingbaan.De afmetingen van de buizen van de vakwer-ken zijn 0460 tot 0 500 mm, met een maxi-male wanddikte van 50 mm, de staalsoort isFe 510. De knopen tussen deze staven zou-den als boutverbindingen uitgevoerd kunnenworden. Deze oplossing is ook bestudeerd,maar is al snel afgevallen omdat een grootdeelvan het geveloppervlak in dat geval zouworden ingenomen door van heel veel bou-ten voorziene schetsplaten. Uiteindelijk isbesloten om de verbindingen op het werk telassen.Deconstructie wordt in zo groot mogel?kegedeelten aangevoerd. Op de grond wordendeze delen samengesteld tot elementen vanmaximaal twee verdiepingen hoog en evenbreed als het gebouw. De verbindingen wor-den dan gelast in een over de verbinding ge-bouwde tent en de aldus samengestelde de-len worden in het werk gesteld. De stelto-leranties in de staalconstructie worden op-gevangen door na het aanstorten van de ver-bindingen tussen beton- en staalconstruc-tie, de maten tussen de verschillende con-structiedelen in te meten en dan pas de be-treffende buizen in de fabriek op maatte ma-ken. Hierna kunnen de lasverbindingen tus-sen de delen vanaf speciaal ontworpen, aande constructie gehangen steigers wordengemaakt.De samenwerking tussen de staalconstruc-tie en de betonnen hoekkolommen vereistCEMENT1995/12een verbinding waarin zeer grote krachtenkunnen worden overgebracht. Dit wordt ge-realiseerd door de stalen buizen op eenstaalplaat te lassen, waarop een zeer grootaantal deuvels met een lengte van 350 mmisgelast (fig. 15, foto 16). De afmetmgvan destaalplaat is bepaald door het aantal deu-vels dat nodig is voor hetoverbrengenvan deoptredende schuifkrachten. Voor het opne-men van trekkrachten loodrechtop de anker-plaat z?n wapeningsstaven 016 mm toege"past.De verbinding wordt totstand gebracht dooreerst de staalconstructiete stellen en daar-na de betonnen hoekkolom te storten. Ookhier bleek het economisch om een hoge be-tonsterkteklassetoe te passen. De opneem-bare kracht per deuvel is daarmee hoger ende besparing in aantal deuvels is ruim vol-doende om de hogere sterkteklasse te be-kostigen.HellingbaanDe hellingbaan naar de parkeergarage slin-gertzich tussen het betonnen vakwerk op debegane grond door, gedeeltel?k binnen hetgebouw, gedeeltelijk buiten hetgebouw, overvijf bouwlagen naar boven (fig. 17). De be-schikbare ruimte tussen de spanten nood-zaakt een aantal verschillen in hellingsper-centage; de helling is zodanig dat bij de aan-sluitingen aan de vloeren overgangshellin-gen toegepast moeten worden. Een en an-der resulteert in een b?zonder ingewikkeldevormgeving.Voor de draagconstructie is gekozen vooreen driedimensionaal functionerende staal-constructie, op begane-grondniveau eenbuis onder het midden van de hellingbaan,op de verdiepingen consoles van HO-profie-len, 6 muitkragend vanuit HD"kolommen. Debelasting in deze HO-kolommen wordt doormiddel van schoorstaven overgebracht opde twee, uit plaat samengelaste, kokervor-mige hoofdkolommen ?Il 440 x 40 mm, op-gehangen aan het gevelvakwerk tussenvloer 6 en vloer 8.De staalconstructies worden geleverd doorOostingh Staalbouw. Het dek van de helling-baan zal bestaan uit door Betonson te leve-ren geprefabriceerde betonplaten met eenmaximale breedte van circa 3,5 m. Door devorm van de hellingbaan moeten deze pla-tenin twee richtingen gekromd worden uitge"voerd. Het uittekenen van de staalconstruc-tie (door ingenieursbureau W.M. van Veen)en van de betonplaten (door de tekenkamervan Betonson) was een bijzonder moeilijkeklus waar de betreffende personen trots opkunnen zijn.17? utiliteitsbouw ? uitvoeringsorganisatie ?? Constructie hellingbaan; uitgeslagen aanzicht en plattegrond niveau 2begane grond. De zware balken van de vak-werken, de dwarsbalken ten behoeve van deliftputten, traforuimte en dergelijke en de ka-naalplaten van de werkvloer/plafond zijn in??n nacht gemonteerd, inclusief het aan-storten van diverse natte verbindingen. Eendoor Wilma Bouwen Hurks Beton perfectvoorbereide operatie.Een ander probleem is demaatvoering in hetgebouw in verband met de aangebrachtezeeg. De middenkolommen zijn immers ho-ger gesteld (40 mm) dan de theoretischemaat, om de te verwachten vervormingenvan de vakwerken te compenseren. Gedu-rende het bouwen wordt deze overhoogtesteeds kleiner, bij het voorspannen van detweede fase wordt deze maat weer groter.Bovendien kunnen de prefab kolommen inhoogte niet gecorrigeerd worden door hetontbreken van een mortelvoeg. Een redelijkwerkbare oplossing is gevonden door het in-voeren van een tweede peil in het gebouw,een zogenaamd Nep. Na het storten van devakwerken is het Peil aangegeven langs delangsgevels, die niet zakken bij doorbuigingvan hetvakwerk. In de twee middenstramie"nen is een NCP gemarkeerd. Dit NCP lag opdat moment 40 mm hogerdan Peil, maar zalgedurende de bouw zakken en tijdens hetspannen van de tweede fase stijgen. Allehoogtemaatvoering in de langsgevels kan nuplaatshebben ten opzichte van Peil, allehoogtemaatvoeringin de middenstramie-nen ten opzichte van NCP.Hiermee wordt in Den Haag een bijzonderkantoorgebouw gerealiseerd (foto op om-slag toont situatie eind oktober1995), waar-op alle betrokken partijen trots kunnen zijnen waaraan wij met bijzonder veel genoegenhebben mogen meewerken.LEVEL 1LEVEL 4LEVEL3LEVEL 5LEVEL 23.540 + Psz18.940 + PP = 2.400 + NAPSL..-111+--~foo--'-~-t!t">---ttt--H036)(179iil440~401IIIIIt-IIIIIIIIIII I I~1) @ ?====8=0>====?- - -?- - -?- ~ -UitvoeringConstrueren van een bouwwerk boven eenautobaan is geen dagelijks werk, laat staanhet daadwerkelijk uitvoeren. Het begeleidenvan de uitvoering door het ontwerpteam enhet tijdig onderkennen van uitvoeringspro-biemen gaan een veel belangrijker rol spelendan iedereen gewend is. Zo noodzaakt destabiliteit tijdens de uitvoering bijvoorbeeldextra wapening in de kolommen op de bega"ne grond en in de funderingsbalk. Daarnaastzijn staalprofielenin defunderingsbalken ge-stort om de stabiliteit van de overdrachts-vakwerken tijdens de uitvoering te waarbor-gen.Het bouwen moet kunnen plaatshebbenzonder de Utrechtsebaan voor langetijd aftesluiten. Afsluiting heeft dan ook alleenplaats tijdens bijzondere hijswerkzaamhe-den. Een zeer bijzonder moment was hetmonteren van de prefabconstructie van de?18 CEMENT1995/12