C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwtechniekcement 2004 538Aan de basis van deze ontwikke-ling stond Daas Baksteen inZeddam. Het bedrijf begon ermeein 2001. Reeds een jaar later werdhet eerste proefproject gereali-seerd met het nieuwe systeem, datop de Bouwbeurs in 2003 officieelonder de naam ClickBrick?werdge?ntroduceerd.M e e r b a k s t e e nEsthetisch is het belangrijkste ver-schil met gelijmde en gemetseldebakstenen dat het muurvlak uiteen groter percentage baksteenbestaat. De kleur, vorm en struc-tuur van het gebakken productkomen hierdoor nog beter tot zijnrecht (foto 1). Een bakstenen gevelis voortaan echt een volledig bak-stenen vlak. De andere verbin-dingstechniek resulteert nietalleen in een geheel nieuwe bak-steenarchitectuur, maar ook isdoor deze techniek een compleetandere verwerkingsmethode ont-staan. De metselaar heeft geentroffel meer nodig. Alleen eenrubber hamer is voldoende voorde verwerking. Na realisatie vande bakstenen gevel zijn extrabehandelingen overbodig. Uit-krabben, schoonborstelen, bevoch-tigen en voegen van de gevelbehoren tot het verleden. Alleenhet afspuiten van vuile stenen inde gevel kan nog nodig zijn. Directna het stapelen kan de steiger wegDroog stapelen van bakstenenH. Vekemans, Metselwerk Adviesbureau VekemansBaksteen wordt al eeuwen verwerkt met metselmortel dat met de troffelwordt opgebracht. Van recenter datum is de techniek van het verlijmen, waar-bij de verbinding tussen de bakstenen wordt verkregen door een fijnkorreligecementmortel (lijmmortel) dat met een lijmpistool wordt aangebracht. Sindskort kan er nu ook droog worden gestapeld; in dit geval is er geen sprake meervan een mortel als verbindingslaag, maar staan de bakstenen koud op elkaar.De verbinding tussen de bakstenen komt tot stand door clips, die zich in groe-ven in de bakstenen bevinden.1 |Door een minimale scha-duw- of schijnvoeg ont-staat een kleurintensiefgevelbeeld2 |Direct na het stapelen kan de steigerwegC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwte chniekcement 2004 5 39(foto 2). Hierdoor kan het systeemworden gezien als een alternatiefvoor diverse keramische gevelsys-temen, mede door de aanzienlijkeenvoudigere verwerking.ClickBrick bestaat uit speciaal opmaat gemaakte bakstenen met eengroef die met een RVS-clip aanelkaar worden verbonden (foto 3).Het systeem is geschikt voor toe-passing in buitenspouwbladen enandere niet-dragende wandcon-structies die gekoppeld zijn aaneen stabiele achterconstructie.Naast de clips bestaat het systeemuit speciaal ontwikkelde spouwan-kers, die weer met dezelfde RVS-clip in de groeven van de bakste-nen worden vastgezet (foto 4). Degebruikte bakstenen zijn geperfo-reerde strengpersstenen en diekunnen in verschillende kleurenen structuren worden geprodu-ceerd. De werkende afmetingenvan de bakstenen zijn 240 mm inde lengte en 100 mm in de hoogte.De breedte is 90 mm, hetgeenresulteert in een buitenblad vanslechts 90 mm dik (foto 5). Destenen worden zowel in de hoogteals in de lengte op maat gefreesd.De groef voor het aanbrengen vande RVS-clips van de spouwankersbevindt zich op ongeveer 15 mmvanaf de achterzijde van de bak-steen en is circa 3 mm breed en8 mm diep. In de hele en halvebakstenen zit de groef over devolle lengte. De hoekblokkenbevatten twee groeven, die niet tothet einde van de bakstenen door-lopen, zodat de groef op de hoekniet in het zicht komt. Op dezelfdewijze kunnen stenen met eenschone kop geleverd worden.C o n s t r u c t i e fTNO-Bouw heeft onderzoek ver-richt naar het gedrag en de sterkteonder windbelasting van ditnieuwe gevelsysteem. Met vierankers (? 4 mm) per vierkantemeter is toepassing in hoogbouwmogelijk. De exacte gebouwhoogteis afhankelijk van het onderhavigeontwerp en de geografischelocatie. In het onderzoek is dedrukvereffening, die ontstaat doorde aanwezigheid van open stoot-voegen, volledig verwaarloosd. Ditis een conservatieve benaderingvan de werkelijkheid.ClickBrick fungeert feitelijk alsgevelbekleding. Dit houdt in datde gevelbekleding alleen zijneigen gewicht draagt en in staatmoet zijn winddruk en windzui-ging op het gevelvlak op eenveilige manier via de spouwankersnaar een stabiele achterconstructieaf te dragen. Uit het onderzoekvan TNO Bouw bleek dat desterkte onder windzuiging maat-gevend is. Ter plaatse van muur-be?indigingen worden de laatstedrie lagen (twee lintvoegen) vanhet systeem verlijmd. Dit geldtzowel ter plaatse van dakrandenals onder openingen in de gevels.De verlijming zorgt voor eendeugdelijke be?indiging van degestapelde wand, maar ook vooreen praktische beveiliging tegenhet gemakkelijk uit elkaar stapelenvan de wand.Het constructief ontwerpen van degevel wijkt bijna niet af van tradi-tioneel metselwerk, met als enigekanttekening het ontbreken vande eigen stabiliteit. Het aantalspouwankers dat benodigd is ende plaats daarvan is vergelijkbaarmet traditioneel metselwerk.Voor het maken van openingen inde wandvlakken kan gebruikworden gemaakt van standaardstalen lateien, die worden opge-legd in uitgefreesde bakstenen. De3 |Op maat gemaakte bak-stenen met een groefworden met een RVS-clipaan elkaar verbonden4 |Speciaal ontwikkeldespouwankers wordenmet dezelfde RVS-clip inde groeven van de bak-stenen vastgezetC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwtechniekcement 2004 540hoogte van de oplegging is ietshoger dan de dikte van de latei,waardoor onder de latei ter plaatsevan de oplegging een staalvilt kanworden aangebracht en op de lateieen enkellaagse glijfolie. Naast hettoepassen van stalen lateien is hetook mogelijk betonnen of bak-steenbeton-lateien toe te passen.Deze laatste twee varianten verei-sen natuurlijk wel een grote nauw-keurigheid met betrekking tot detoleranties van beide producten.Ondanks het feit dat het systeemgeen eigen stabiliteit bezit, is detoepassing toch mogelijk in tuin-muren of andere vrijstaandewandconstructies. Hiervoormoeten wel hulpconstructiesworden aangebracht. Ook andereidee?n of gewenste uitvoeringsva-rianten zijn mogelijk, alhoewel deproeven tot dusverre beperkt zijngebleven tot halfsteens verband,waardoor het niet mogelijk is omandere verbanden toe te passen.P r o j e c t e nAl in een vroeg stadium van hetontwikkelingstraject werd beslotentot een proefproject. Dit is in sep-tember 2002 uitgevoerd en staatnu al bijna twee jaar. Het betreft??n van de gevelvlakken van eenbedrijfspand. De betrokken par-tijen waren zo enthousiast dat isbesloten om, op basis van de erva-ringen, het systeem te optimalise-ren en een machine te latenbouwen voor het produceren vande bakstenen. Februari 2003 werdhet systeem ge?ntroduceerd op deBouwbeurs te Utrecht. Inmiddelszijn al meer dan 25 projecten gere-aliseerd en staat een groot aantalop stapel, met een grote diversiteitaan gebouwen. Zo staat in Rieleen woning met een bedrijfshal enheeft in Rotterdam een oude meel-opslag een compleet anderebestemming gekregen (foto 6). In2003 is hier een geheel nieuwegevel rond het gebouw aan deBrede Hilledijk geplaatst, waarvanongeveer 400 m2ClickBrick. InGroningen verrijst dit jaar eenkantoorgebouw van vier bouwla-gen en in Heerenveen wordt bij denieuwbouw van de dienst gemeen-tewerken het kantoorgedeelte inClickBrick uitgevoerd. 6 |Een voormalige meelop-slag in Rotterdam kreegeen `extreme make-over'met ClickBrickfoto's ClickBrick5 |Het buitenblad is slechts90 mm dikI n t r o d u c t i eDe nieuwe techniek is ontwikkeld door Daas Baksteen BV in samenwerkingmet dDsign en Metselwerk Adviesbureau Vekemans. Het introduceren vande nieuwe techniek wordt door Daas Baksteen en TNO Bouw ondersteund,onder meer door het uitgeven van productinformatie, rapporten en indiengewenst technische begeleiding bij het uitwerken van het ontwerp of voor entijdens de start van de bouw. Op ClickBrick is octrooi verleend ondernummer NL 1019433. Meer informatie op www.daasbaksteen.nl.