IWONINGBOUW I IRE~OVATIE IDEMONTAGE EN HERGEBRUIKIN MIDDELBURG SUCCESVOLVERLOPENIn Middelburg is de unieke operatie van het gedeeltelijk slopen van een hoogflatgebouwen vervolgens met de vrijgekomen elementen nieuwe woningenbouwen, succesvol verlopen. Technische offinanci?le verrassingen zijn er in feiteniet geweest. Vooralsnog krijgt deze vindingrijke oplossing van een zeer neteligprobleem geen navolging.In. ruim 11/zjaar tijd is het project ge-?? realiseerd: 84 flatwoningen, bij el-kaar 7 bouwlagen, zijn gesloopt enmet de vrijgekomen elementen zijn 114nieuwe woningen gebouwd op een na-bijgelegen lokatie. Een aanstootgevendslechte plek in het lokale beeld van devolkshuisvesting is weggesneden envakkundig aangeheeld.Over de achtergronden, de techniek ende start van het project is uitvoetig ver-slag gedaan in Cement 1986 nr. 8.Voor zover bekend krijgt de Middel-Zomer 1986; de demontage van 7bouwlagen is begonnenHerfst 1986; wat er overbleefna hetaftoppenHerfst 1987. Overzicht van hetflatgebouw na renovatie van de 5overgebleven bouwlagen20burgse aanpak voorlopig geen navol-ging. Op verschillende plaatsen in hetland zijn ofworden nogjonge flats ge-heel of gedeeltelijk gesloopt, vanwegeeen combinatie van sociale en bouw-kundige problemen. Maar hergebruikvan bouwmaterialen is daarbij met aande orde.Nog even ter herinnering: de Middel-burgseflat die nu is 'afgetopt',was ereenvan drie naast elkaar gelegen gebouwenvan gelijke hoogte (12 bouwlagen), maarvan wisselende lengte, gebouwd in1971/1972, met geprefabriceerde ele-menten uit een veldfabriek. De in hetontwerp toegepaste corridors, vanwaaruit steeds 3 woonlagen wordenontsloten, vormden de voornaamsteoorzaak van de sociale problemen, lei-dende tot verloedering en onverhuur-baarheid. BouwbedrijfDe Delta, dat deflats destijds heeft gebouwd, heeft zelf,in overleg met de woningbouwvereni-ging, het plan tot demontage en herge-bruik uitgedacht en uitgevoerd.Cement 1988 nr. 1Geslaagde operatieDankzij het hergebruik van de bouw-elementenis hetprojectfinancieel haal-baar geworden. Alle vrijgekomen be-tonelementen en vrijwel alle houtenpuien zijn opnieuw verwerkt in denieuwbouw, bestaande uit 3 blokkenvan 3 resp. 4 bouwlagen. Van 84 onver-huurbare woningen zijn er, met toevoe-ging van enkele ter plaatse gestorte tra~vee?n als stabiliteitskernen, 114 kleinerewoningen gemaakt, waarvoor ruimvol-doende belangstelling is op de huur-dersmarkt.Voor de rijksoverheid zijn er geen extrakosten. Wel was een bestuurlijke maat-regel nodig om de plannen voor denieuwbouw (met oude, al eens gesubsi-dieerde elementen), te behandelen ensubsidi?ren volgens de bestaande regelsvoor premie-huurwoningen. De ge-bruikte materialen zijn dus als het warevoor nieuw betaald. De boekwaardevande nu gesloopte woningen is door dewoningbouwvereniging als verliespostgeaccepteerd.Renovatie van de resterende flatwonin-gen van het gedeeltelijk gesloopte ge-bouw maakt integrerend deel uit vanhet project. De kosten daarvoor komenCement 1988 nr. 1voor rekening van de woningbouwver-eniging. Als dit leidt tot 100% verhuur,zijn in enkelejaren de kosten van de re-novatie terug verdiend ten opzichtevande niet-verhuurbare situatie. Daartoezijnde corridor-woningenveranderd ingalerij-woningen en zijn de toegangentot de flat gewijzigd door nieuwe toe-gangsportalen aan beide kopgevels tebouwen. De twee andere flatgebouwen,waar de problemen minder ernstig wa-ren, zijn met verschillende maatregelenverbeterd, onder andere door het openmakenvandecorridorsdoordeberging-eneruit teverwijderenen hetaanbreng-en van individuele verwarmingsinstal-laties. De woningen zien er nu weerkeurig uit. Of het zo blijft zal de tijdmoeten leren.Degelijk planDesloopvan de 7 bouwlageniszeersuc-cesvol verlopen. Niet ??n van de beton-elementen behoefde als nutteloos teworden afgevoerd. In een enkel gevalbestond twijfel aan het rest-draagver-mogen van een vloerelement vanwegegrotere vervormingen. Na expertisebleek een zorgvuldige ondersabeling inde nieuwe oplegging een afdoendemaatregeLDe demontage kon precies volgens planen begroting worden uitgevoerd, on-danks het feitdatzoiets nog nooit eerderwas gedaan. Dit is een complimentvoorde heer J. van de Woestijne, directeurvan bouwbedrijf De Delta en motorachter het project. Zijn idee?n over dedemontage heeft hij voorgelegd aan detechnische staf van het bedrijf en ge-vraagd om tegenargumenten ten aan-zien van de techniek, planning en orga-nisatie. Het uitgangspunt 'de benodigdetijd voor demontage is gelijk aan de be-nodigde tijd voor montage' kon daarbijniet worden weerlegd.Nu het project gereed is, kan Van deWoestijne met tevredenheid zeggen datde post 'risico' niet is aangesproken.Toch is De Delta niet de enige en ookniet de belangrijkste die met dit projectis gebaat. In de eerste plaats is de volks-huisvesting ermee gediend. Want watwas er van de wijk terechtgekomen alsdit plan niet was uitgevoerd?J.H.K?hneHergebruik van de betonelementen tenbehoeve van de casco's van nieuwewoningenOpnamen van de nieuwbouw in eenlaatste bouwfase. De borstweringen zijnnog herkenbaar afkomstig uit eeneerder gebruik21