C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 438De toren markeert het kruispuntvan de Laan Corpus Den Hoorn,de Schaaksport en de Sportlaan,de laan die de wijk `het HoornseMeer' ontsluit. De entrees komenaan de Sportlaan en aan de bin-nenhof te liggen. Door het aantak-ken van de Laan Corpus denHoorn op de A7 wordt deze wegeen belangrijke route in hetzuiden van de stad Groningen.A l g e m e e n o n t w e r pDe locatie bevindt zich naast hetMaartenshof, een bestaand ver-pleeg- en verzorgingstehuis, datnu grondig vernieuwd wordt. Deopdracht van Woningstichting `DeHuismeesters' aan het architecten-bureau Arons & Gelauff was koop-woningen te ontwikkelen voor`jong-senioren'. De woontoren (fig.1) is op een subtiele wijze gekop-peld aan het bestaande verpleegte-huis. Op deze wijze kan het Maar-tenshof zorg leveren aan dekopers, zonder dat deze relatiezichtbaar is.In de onderste lagen van hetcomplex komen circa 1000 m2bedrijfsruimte, gemeenschappe-lijke ruimte en een royale entree-hal. Gekoppeld aan het complexwordt een bovengrondse parkeer-garage gerealiseerd, zodat elkewoning een parkeerplaats heeft.De parkeerlagen op de eerste entweede verdieping worden ontslo-ten door middel van een autolift.Torens in Nederland hebbenvanuit budgettaire redenen vaakniet minder dan vier woningenper laag. Met dit ontwerp is ernaargestreefd om van een vierspannertoch een rank ogend gebouw temaken. Een kruisvormige platte-grond oogt in vergelijking met eenvierkante plattegrond slanker.Door de koppen van het kruisdichter te maken en juist de bin-nenhoeken open (zie fig. 1), ont-staan woningen die een introvertekwaliteit weten te combineren metveel daglicht en mooi uitzicht.De afmetingen van de woontorenzijn 27 x 27 m2en van de aanlig-gende parkeergarage 27 x 34 m2.De toren is opgebouwd uit 21bouwlagen met een bruto vloerop-pervlak van 560 m2per verdieping(fig. 2). Totaal bevat de toren 72appartementen en twee penthou-ses, die een prachtig uitzichthebben over het Paterswoldse-meer. Buiten de kern met gangen,Woontoren De Rokade, GroningenIntrovert, maar ooktransparantir. R.J. de Jong en ing. J.P. van der Meer, Ingenieursbureau Wassenaar bvDe skyline van Groningen gaat de komende jaren opvallend veranderen. Nahet uitkomen van de hoogbouwnotitie van de gemeente Groningen in 2003 iser een aantal locaties in de stad aangewezen waarbij zelfs de 98 m hogeMartinitoren mag worden gepasseerd. Dit artikel gaat over de realisatie vaneen van de eerste projecten: de 65 m hoge woontoren `De Rokade'.1 |Artist impression van DeRokade; introvert, maartransparantC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 4 39`wokkel'trappenhuis en liften,staat er in de binnenhoek van dewoning nog slechts ??n kolom alsdragend element. De woningenhebben daardoor een zeer flexibelindeelbare plattegrond, waarvoorper woning drie opties gemaaktzijn. In opdracht van `De Huis-meesters' hebben de architect ende adviseurs het plan op besteks-niveau uitgewerkt, waarbij hetproject traditioneel is aanbesteed.Het werk is gegund aan de laagsteinschrijver, Schutte bouw & ont-wikkeling uit Zwolle.C o n s t r u c t i e / s t a b i l i t e i tDe fundering van het gehelecomplex bestaat uit 206 prefab hei-palen (| 450 en 350 mm) met eenlengte van circa 18 m. In verbandmet het beperken van trillingenvoor omliggende bebouwing is erdoor de eerste zandlaag tot eendiepte van 12 m voorgeboord.Tijdens het ontwikkelen van deplattegrond van de woning incombinatie met de draagconstruc-tie bleek het al snel wenselijkvloervelden te realiseren met eengrote vloeroverspanning. Door ineen keer van kern naar kopgevelvan de kruisplattegrond te over-spannen (slechts geholpen door dewoningscheidende wand aan ??nzijde en een kolom aan raamzijde)is een obstakelvrij vloerveld gecre-eerd met een overspanningmaatvan 8,5 m. De daarbij benodigdevloerdikte bedraagt 280 mm (voor-gespannen breedplaatvloer meteen schildikte van 70 mm), waar-door zonder de toepassing van eenzwevende dekvloer aan de contact-geluidseisen van het Bouwbesluitkon worden voldaan. Bij dezevloerdikte konden leidingen enluchtkanalen ten behoeve vaninstallaties in de constructievevloer worden verwerkt. In verbandmet het optimaliseren van hetcomfort is later toch besloten ookeen zwevende dekvloer toe tepassen.Het constructieve ontwerp voor destabiliteit was aanvankelijkbedacht door de stijfheid van tweekeer twee H-vormige profielen,gepositioneerd aan de vier zijdenvan de kern. E?n flens van eenH?profiel wordt gevormd door dekernwand, de andere flens door detegenover gelegen, nagenoeggesloten kopgevel. Door de kerndeels bij de woning te trekkenvarieerden de maat en het aantalvan de sparingen in de kernwandtijdens de uitwerking van de plat-tegronden. Bovendien zijn door deentree en de commerci?le ruimte2 |Standaard plattegrond;woningen zijn flexibelindeelbaar3 |Ronde gaten zijn afge-stemd op constructie-principeC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 440op de begane grond de woning-scheidende wanden van grote ope-ningen voorzien. Bij de naderedetaillering van de onderbouwbleek het mogelijk om in overlegmet de architect de kopgevelwandop begane-grondniveau een vorm-vaste basis te geven (compositievan vijf driehoeken). Door eengoede afstemming van de rondegaten ten behoeve van raamope-ningen in de kopgevel (foto 3) isdeze wand in staat de stabiliteitvan de hoogbouw te verzorgen.U i t v o e r i n gAlle wanden (kern, kopgevels enwoningscheidende wanden) zijn250 mm dik en de betonsterkte-klasse bedraagt B 35 (C28/35). Debekisting van de in het werkgestorte wanden is opgebouwd uitstalen bekistingselementen, diemet magnetische koppelingen ver-bonden zijn. Theoretisch was hetmogelijk een groot deel van dewanden te prefabriceren, maardoor de positie van raamopenin-gen en ten behoeve van het ver-krijgen van voldoende stijfheidwerden het aantal en de complexi-teit van de natte verbindingen tehoog. Om de cyclustijd van eenlaag tot negen werkdagen te beper-ken zijn op verzoek van de aanne-mer de liftwanden in het trappen-huis wel geprefabriceerd. Dehoekkolom in de woning heeft eenafmeting van | 500 mm. De sterk-teklasse van alle in het werk testorten kolommen is C53/65 (B65) in verband met de beperkingvan het wapeningspercentage.De bouwkraan is niet gekoppeldaan het gebouw. Na het bereikenvan de tiende bouwlaag heft dekraan zichzelf omhoog naar deuiteindelijke maximale hoogte,zodat de kraanstilstand tengevolge van de wind in de eerstemaanden van de bouw beperktblijft.Zowel qua ontwerp als uitvoe-ringstechnisch zijn de V?vormigekolommen met de aansluitingenop de trekband in de fundering ende aansluiting op de bovengelegenwand een complexe aangelegen-heid (foto 4, 5). Om de buitenstekolommen evenwicht met elkaarte laten maken is een trekbandvan twintig staven ?40 gemaakt.Hiervoor zijn de wapeningsdetailsvan de kruisende wapeningsstaventot op staafniveau uitgezocht.Medio april 2006 was deruwbouw tot en met de tweedeverdiepingvloer gevorderd (foto6). Vanaf de derde verdieping-vloer moet de cyclustijd vannegen dagen voor de standaardverdiepingvloer met ondergele-gen wanden gehaald worden;38 weken daarna (maart 2007)staat het hoogste punt gepland,ijs en weder dienende.Op het moment dat de ruwbouwtot op de tiende laag gevorderd is,wordt gestart met het optrekkenvan het metselwerk (medionovember 2006), direct gevolgddoor het monteren van de puien.De aluminium puien zijn opge-deeld in segmenten van circa 3 men zijn op deze wijze direct gevel-sluitend. De oplevering staatgepland in oktober 2007. nProjectgegevensopdrachtgever:De Huismeesters, Groningenarchitect:Arons & Gelauff, Amsterdamconstructeur:Ingenieursbureau Wassenaar, Harenhoofdaannemer:Schutte Bouw & Ontwikkeling, Zwolleleverancier prefab wanden:Oudenallen prefab beton, Geertrui-denbergleverancier breedplaatvloer:BetonSon, Sonleverancier kanaalplaten:VBI, Huissenleverancier bekisting:Hendriks, Veenendaalleverancier betonspecie:Mebin, Groningenleverancier gevelinvulling:Mohrmann, Leeuwarden4, 5 | V-vormige kolommen6 |Gereed voor negendaag-se cyclus