Micha?l Haase, Projectorganisatie HSL-ZuidMet de feitelijke aanleg van de HSL-Zuid op het Neder-landse grondgebied is gestart in het najaar van 2000.Over een traject van circa 100 kilometer wordt tussen degrensovergang en Amsterdam CS in een zo recht mogelij-ke lijn een nieuwe spoorweg aangelegd (fig. 1). Zeven aan-nemersconsortia realiseren gezamenlijk de meer dan 170grote civiele bouwwerken die de onderbouw van de HSL-Zuid vormen. De vorderingen zijn inmiddels goed zicht-baar in het landschap en bieden een steeds beter beeldvan de toekomstige eindsituatie. We voeren u mee op eendenkbeeldige reis in vogelvlucht, komend vanuit het landvan onze zuiderburen, op weg naar Amsterdam CS.V a n d e g r e n s n a a r h e t H o l l a n d s D i e pDe komst van de hsl is in Noord-Brabant aanleidinggeweest om gelijktijdig met de aanleg van de spoor-lijn ook de A16 te verbreden en deels te verleggen.De A16 wordt tussen knooppunt Galder (enkele kilo-meters ten noorden van de grens) en knooppuntKlaverpolder (bij de gemeente Moerdijk) iets in wes-telijke richting verschoven. Tussen het knooppuntGalder en het Hollands Diep wordt de A16 verbreedtot 2 x 3 rijstroken.Vanaf de Belgische grens tot aan Prinsenbeek lopende hsl en de A16 als ??n bundel door het Brabantseland. Op Belgisch grondgebied ligt de hsl aan dewestkant van de E19. Bij het knooppunt Galder zalde hsl in een open tunnel onder de A16 door wordengeleid om haar weg ten oosten van de E19/A16 tevervolgen. Net voor Prinsenbeek wordt het nieuweknooppunt Princeville aangelegd, waarmee de A58een volledige aansluiting op de A16 krijgt. Op tweeplaatsen zullen in Prinsenbeek zogenoemde stads-ducten worden gerealiseerd: bruggen van circa 100meter breed die over de sporen van de hsl en de rij-strokenvandeA16komenteliggenenruimtebiedenvoor zowel wegen, fiets- en wandelpaden als groen-voorzieningen.Breda wordt geen stopplaats van de hsl, maar metzogenoemde shuttletreinen zal Breda wel wordenaangetakt op het snelle spoor. Zestien treinen zullendagelijks tussen Breda en Brussel heen en weer gaanrijden. De verbinding tot de Randstad wordt bedienddoorminimaal32treinendieperdagtussenAmster-dam en Breda zullen rijden.Tussen Prinsenbeek en het Hollands Diep wordt dehsl over een lengte van circa 15 kilometer wederomgebundeld met de A16 (fig. 2).A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pS p o o r w e g b o u wcement 2003 312DE LAGE LANDENHAKEN AANcluster trac? ontwerp en uitvoeringBrabant Zuid Belgische grens-Prinsenbeek HSL-Combinatie Brabant Zuid, waarin:Heijmans en BAM GroepBrabant Noord Prinsenbeek-Moerdijk HSL-Combinatie Brabant Noord, waarin:Ballast Nedam, Boskalis Westminster Dredging, KoninklijkeVolker Wessels Stevin, Strukton, Dura Vermeer GroepZuid-Holland Zuid Moerdijk-Barendrecht Bouwcombinatie Drechtse Steden, waarin:Ballast Nedam Infra, HBG Civiel, Strukton Betonbouw,Van Hattum en Blankevoort, Van Oord ACZ Waterbouw enMaasdiep v.o.f.Zuid-Holland Midden Rotterdam-Noord-Hazerswoude-Dorp HSL-combinatie Zuid-Holland Midden, waarin:HBG Civiel, BAM NBM Infra en HeijmansBoortunnel Groene Hart Groene Harttunnel Consortium Bouygues/KoopNoordelijk Holland Leiderdorp-Hoofddorp Bouwcombinatie Hollandse Meren, waarin:Ballast Nedam, Boskalis Westminster Dredging, KoninklijkeVolker Wessels Stevin, Strukton, Dura Vermeer Groep1 | Het hsl-trac? in Nederland. De Projectorganisatie HSL-Zuid fungeert als opdrachtgever en directie namens het Ministerie vanVerkeer en Waterstaat. Behalve overheidspersoneel telt de projectorganisatie ook medewerkers van Railinfrabeheer, HollandRailconsult en DHV Milieu en Infrastructuur. Voor de realisatie is het trac? opgedeeld in een aantal clustersT u s s e n H o l l a n d s D i e p e n R o t t e r d a mDe hsl komt over het Hollands Diep Zuid-Hollandbinnen. Tussen de Moerdijkbrug (A16/autoverkeer)en de bestaande spoorbrug wordt een nieuwe com-posietbrug gebouwd. Op de totale hogesnelheids-verbinding vanaf Parijs naar Amsterdam is dit degrootste overspanning over water. De brug markeerttevens het hoogste punt van de hsl op Nederlandsegrond. In het midden wordt de brug 24 meter hoog.Ze kent een totale lengte van circa twee kilometer.De reis van oever tot oever zal slechts elf secondenin beslag nemen, maar zal de oplettende reiziger eenimposante blik op de regio bieden.NadeovertochtwordtdeA16vaarwelgezegdenvolgteen ondergronds deel. De Dordtsche Kil wordt ge-kruist met een afgezonken tunnel van 2,5 kilometerlengte. Na het bebouwingslint Mookhoek in een ver-diepte bak te hebben gepasseerd, maakt de hsl zichopvooreenvervolgopeenvierkilometerlangespoor-dijk op maaiveldniveau die de aanloop vormt tot detunnelonderdeOudeMaas.Ookhierisgekozenvooreen afgezonken tunnel van circa 2,5 kilometer lengte.Het Develgebied ten zuiden van Barendrecht wordtdoorkruist op een hoogte van ruim een meter. De vi-suele barri?rewerking blijft zo beperkt. In de nieuweoverkapping van het station Barendrecht (fig. 3) krij-gen de treinen hun eigen spoor, naast die van deintercity's en de goederentreinen. Inmiddels komtRotterdam in zicht en maakt de hsl zich op voor eenkortstondig vervolg op bestaand spoor om het Cen-traal Station van de havenstad aan te kunnen doen.Toekomstige woonlocaties en het vliegveld onder-vinden geen hinder van de passerende hogesnel-heidstreinen: ten oosten van Rotterdam Airport rijdtde hsl door een vier kilometer lange tunnel.V a n R o t t e r d a m n a a r H a z e r s w o u d e - D o r pVanuit Rotterdam stoomt de hsl door naar het noor-den. De trein komt net voor de gemeente Bergschen-hoek weer bovengronds. In Bergschenhoek wordteen zogenoemde halfverdiepte open bak aangelegdvan drie kilometer lengte (fig. 4). De hsl verdwijnthierdoorgrotendeelsuitzichtendekruisendewegenblijven relatief laag. Aan de oostzijde van het spoorwordt een verhoogd landschap aangebracht, dat eenparkachtige inrichting krijgt en tevens dienst doetals geluidswal.In het Bleiswijkse kassengebied staat de hsl zes kilo-meterlangophogepoten.Dezestaaninderegel 17,5meter uit elkaar. De gemiddelde hoogte van dit openspoorviaduct is zes meter. Markant is het tien meterhoge viaduct over de A12.In de gemeente Zoetermeer zakt het spoor naar 4,5meter hoogte. Op een vier kilometer lange spoordijkvervolgt de hsl haar route op een zettingsvrije plaatnaar de toerit van de Groene Harttunnel in Rijn-woude, net onder Hazerswoude-Dorp.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pS p o o r w e g b o u wcement 2003 314V a n H a z e r s w o u d e - D o r p t o t a a nA m s t e r d a m C SEen belangrijk deel van het eeuwenoude veenwei-delandschap in het Groene Hart blijft gespaard doorde aanleg van een 8,5 kilometer lange, geboordetunnel (foto 5). Dertig meter onder de grond passeertde hsl de polders Oude Rijn, Achthoven, het rivier-tje de Does en de Bospolder. De grootste tunnelboor-machine ter wereld (het boorschild kent een diame-ter van 15 meter) klaart deze klus en vordert gestaag,gemiddeld zo'n 15 meter per dag.Bij Leiderdorp, ten oosten van de A4 komt de hslweer op maaiveldniveau te liggen. Bij Hoogmadekruisendesporendesnelwegbovenlangs.Desporenblijven hier op maaiveld, het wegverkeer kruist dehsl onderlangs in een verdiepte bak. Tot aan hetAquaduct Ringvaart blijft de hsl dichtbij de A4, dieter plaatse verbreed wordt tot 2 x 3 rijstroken. Aan dewestkant van het bestaande A4-aquaduct wordt voorde hsl een nieuw aquaduct gebouwd. De hsl kruistde Ringvaart onderlangs.In de Haarlemmermeerpolder wordt het spoor aan-gelegd op een viaduct voorzien van een zettingsvrijeplaat.Opdittrac?deelkruistdehslveelwegenboven-langs, zoals de Lisserweg, de A44, de Rijnlanderweg,de Venneperweg en de Bennebroekerweg.Ter hoogte van station Hoofddorp komen de hsl-sporen aan weerszijden van het reeds bestaandespoor te liggen en vanaf hier verlaat de hsl haar eigenbaan en zal de hogesnelheidstrein op de bestaandebuitensporen van de Schiphollijn haar weg vervol-gen richting Amsterdam CS.N o g e v e n g e d u l dAls de onderbouw gereed is, is InfraSpeed aan debeurt om de spoorsystemen, veiligheids- en com-municatiesystemen aan te leggen. InfraSpeed is ookde partij die gedurende een periode van 25 jaar voor-ziet in het onderhoud, inclusief dat van de onder-bouw. Na een testperiode zal vanaf oktober 2006High Speed Alliance, het consortium van KLM enNS dat vijftien jaar de HSL-Zuid mag gaan exploite-ren, een dienstregeling gaan verzorgen tussen Rot-terdam en Antwerpen.In april 2007 volgt de ingebruikname van het noor-delijke deel. Dan wordt het nieuwe traject voor 100%benut en is de Nederlandse aantakking op het Euro-pese netwerk van hogesnelheidslijnen een feit. WiedanvanuitAmsterdamnaarParijswil,geenzinheeftin files en het vliegtuig liever links laat liggen, zaldan per trein slechts iets meer dan drie uur onder-weg zijn. s2 | Broederlijk bijeen: A16,hsl en gewoon spoor;hier de brug over deMark3 | Artist impression vanhet nieuwe stationBarendrecht4 | Halfverdiepte, open bakbij Bergschenhoek5 | De boortunnel onder het Groene Hart: wereldrecordhouderfoto: Projectorganisatie HSL-Zuid/Ton Poortvliet