C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 426Het gebouw is zeer multifunctio-neel van opzet. In de plint bevin-den zich een horecagelegenheidmet een terras met uitzicht opwater en oude schepen, een lobbyvoor de bewoners en verder nogdiverse technische ruimten. Deplattegrond meet hier 25 x 19 m2.Op de eerste zes verdiepingenbevinden zich 3,60 m hoge com-merci?le ruimten. De verdiepingen7 en 8 bevatten de bergingen voorde 78 huur- en 41 koopwoningendaarboven. Op de achtste verdie-ping vergroot de plattegrond zichtot 25 x 30 m2. De uitbreiding van11 m over de volle 25 m breedtedraagt op drie kolommen met eendoorsnede van 1800 x 750 mm2(sterkteklasse C35/45). Dezekolommen worden afgewerkt metnatuursteen, net als de tegenover-gelegen 30 m hoge kantorenwand.De appartementen op de 9detot enmet de 27steverdieping zijn onder-verdeeld in zes basistypes mettwee, drie of vier kamers. De zesappartementen zijn rondom hetcentrale lift- en trappenhuis overde plattegrond verdeeld.Op de bovenste drie verdiepingenbevinden zich vijf royale penthou-ses.Het project is een ontwikkelingvan De Coopvaert vof, een samen-werkingsverband van de vastgoed-afdelingen van Ballast Nedam enDuraVermeer.C o n s t r u c t i eDe constructie haalt zijn stabiliteituit het samenspel van de woning-scheidende betonwanden. (fig. 2,variabel in dikte van 250-400 mm).De sprong in plattegrond op deachtste verdieping wordt opgevan-gen door een verdiepingshogeoverdrachtsconstructie in beton.De dikte hiervan varieert van 600tot 760 mm (foto 3).Voor de onderbouw is beton insterkteklasse C35/45 gebruikt;vanaf niveau 9 was sterkteklasseC28/35 voldoende. Vanwege dehoge wapeningsdichtheid is opverschillende plaatsen zelfverdich-tend beton toegepast.De vloeren van 230 mm en260 mm zijn vanwege geluidstech-nische eisen voorzien van een90 mm dikke zwevende dekvloer.Een WTW-installatie voor dewoningen is ingebouwd in de col-lectieve kanalen.F u n d e r i n gDe Coopvaert staat op maar 5 mvan het monumentale gebouw vande Kamer van Koophandel. DatDe Coopvaert per vijf dagen een verdieping omhoogTunnelen als `Best of three'H. van der Mark, Ballast Nedam BouwAan de Wijnstraat-Plein 1940 in het centrum van Rotterdam wordt in hetnajaar van 2006 de 103 m hoge `Coopvaert' opgeleverd, een kantoor- annexwoontoren van dertig verdiepingen (fig. 1). Op dat moment duwt deCoopvaert de 1 m lagere `Hoge Heren' nipt uit de Rotterdamse hoogbouwtop-tien. Op een standaard verdieping van 25 x 30 m2bevinden zich zes apparte-menten. Drie constructievarianten - staal, prefab beton en gietbouw - zijnzeer gedetailleerd uitgewerkt. Uiteindelijk bleek een uitvoering in tunnelgiet-bouw het meest economisch.1 |Artist impression van DeCoopvaert (rechts)illustratie: Dam & PartnersArchitectenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 4 27vereiste een zorgvuldige voorberei-ding van de bouwput en een uitge-kiend palenplan (fig. 4). Heien totop dezelfde grondlaag zou hetKvK-pand doen verzakken.Gekozen werd daarom voor eenfundering op 66 m diepte mettubex-groutinjectiepalen. De stalenbuispalen werden `s nachts meteen speciaal transport in lengtesvan 33 m afgeleverd (foto 5, 6).Het inbrengen van de palen werdbemoeilijkt doordat zich van allesin de grond bevond, van muren enoude funderingen tot houtenschepen. De stalen palen draaidenzich dan vast en tordeerden tot`wokkels'. Op ??n na zijn allepalen daardoor anders geplaatstdan oorspronkelijk voorzien. Dooralle materialen die in de bodemwerden aangetroffen en deenorme lengte van de palen, is deperiode van heien uitgelopen van10 naar 23 weken.Een ander nadeel van heien opzo'n klein bouwterrein, is dat ergeen ruimte is om ander werk tedoen. Door de heimachine regel-matig te verplaatsen bleef ertelkens nog net een plekje over omandere dingen te doen.De afsluitende betonplaat waarophet gebouw zich uiteindelijkbevindt is 3 m dik.B o u w m e t h o d i e kHet eerste schetsontwerp voor deCoopvaert dateert uit 1997. Daarinwerd uitgegaan van een stalenhoofddraagconstructie met staal-plaatbetonvloeren, omdat ditgewichtsvoordelen had. In devoorontwerpfase kwamen vervol-gens echter enkele belangrijkenadelen van de stalen variant aanhet licht, zoals de constructie-hoogte, die door de stalen balkenwerd gedicteerd, en de geribbeldeonderzijde van de staalplaatvloer,waardoor een verlaagd plafondnoodzakelijk werd om aan dewoningbouwstandaard te voldoen.Dit maakte dat de totale ontwikke-lingsprijs voor de appartementente hoog werd.Om de prijs te drukken werddaarom ook een cascovariant inbeton uitgewerkt. Dit had in elkgeval als voordeel dat alle installa-ties in de vloer konden wordenverwerkt en dat de onderzijde vande vloer nu wel het voor woning-bouw gewenste afwerkniveau had.Door de reductie in constructie-hoogte konden bovendien tweeverdiepingen extra worden gereali-seerd.Vervolgens zijn verschillendebetonnen uitvoeringsvariantenbekeken, zoals wanden-breedplaat,prefab en tunnelgietbouw. Een uit-voering in `wanden-breedplaat'zou meer flexibiliteit bieden, maarook meer kraanbewegingenvergen. Dit gold nog sterker voorde prefab variant, waarbij boven-dien de binnenstedelijke locatie(o.a. bereikbaarheid) extra drukzou leggen op de gebruikelijkejust-in-time levering. Tunnelgiet-bouw is een dwangmatiger proces:alle activiteiten zijn afgestemd opde noodzaak elke dag af te sluitenmet een stort. Dat heeft als grotevoordeel dat alle disciplines `op2 |Plattegrond appartemen-tenverdieping3 |Overbouwing vanaf deachtste verdieping metondersteuningsconstruc-tie4 |Palenplan + opzet bega-ne grond; rechts de con-tourlijn van de Kamervan Koophandel1135577006200580058006200DCBA11355 54321113551135577006200580058006200DCBA54321KamervanKoophandelC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 428scherp' staan om de voorberei-dende activiteiten op tijd af teronden. Bovendien is het aantalkraanbewegingen beperkt. Dekeuze voor een uitvoering in tun-nelgietbouw gaf het meeste ver-trouwen dat de afgesproken plan-ning zou worden gehaald.Het hele gebouw is getunneld mettwee torenkranen en een cyclustijdvan vijf dagen per verdieping. Intotaal zijn vier tunnels ingezet.Voor de kantoorverdiepingen iseen verhoogde tunnel gebruikt. Dekern voor liften en trappenhuis isgeprefabriceerd. De montagehiervan werd meegenomen in devijfdaagse cyclus.De tunnel had altijd voorrang. Vande 165 stortdagen moest het werktwee dagen worden stilgelegd,vanwege windkracht 8.Vanuit oogpunt van flexibiliteitzijn op verschillende plaatsenloze leidingen en sparingen aan-gebracht, zodat de appartementenbijvoorbeeld kunnen wordensamengevoegd.A f b o u wDe gevels zijn ingevuld met beton-nen gevelelementen en alumi-nium kozijnen. Deze werdengemonteerd op circa vier verdie-pingen afstand van de ruwbouw(foto 8).Bouwen in een binnenstedelijkgebied vereist een zorgvuldigeplanning van de aanvoer vanmaterialen. In eerste instantiewas een plan ontwikkeld waarbijde gevelvullende elementen `justin time' zouden worden geleverd.Dat bleek echter niet te werken,want als een element tienminuten vertraging had, stond opde verdieping een ploeg van circavijftig man niets te doen. Daaropis besloten een opslagplaats temaken op de locatie van de toe-komstige parkeergarage.Om de lift zo effici?nt mogelijk tegebruiken en de lifttijd te beper-ken, werd een plan ontwikkeldwaarbij de benodigde afbouwma-terialen voor de volgende werk-week al op de zaterdag ervoornaar de juiste etage werdengebracht. nProjectgegevensopdrachtgever:De Coopvaert vof (Ballast NedamBouw West / Dura Vermeer Rotter-dam)architect:Dam & Partners Architectenconstructeur:Ingenieursbureau Zonneveldhoofdaannemer:De Coopvaert vof (Ballast NedamBouw West / Dura Vermeer Rotter-dam)leverancier prefab gevelelemen-ten:Loveld (B)leverancier overig prefab beton:Lingen betonleverancier bekisting:Konoschleverancier betonspecie:Mebinleverancier gevelinvulling:Van Dool Aluminium8 |Geveldichting met pre-fab-betonelementenfoto's: Jan Klerks5 |Stalen buispalen van33 m lengte6 |Schroefpunt aan de sta-len buispaal7 |Kolommen en kantoren-wand worden afgewerktmet natuursteen