C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gUit voer ingsorganisatiecement 2002 636De onduidelijke afbakening vantaken en verantwoordelijkhedentussen hoofd- en deelconstruc-teur(s) was een van de belangrijk-ste redenen om enkele jarengeleden het Constructeursplat-form op te zetten. Hans Ketel: "Inprojecten merkten we steeds va-ker dat een opdrachtgever nietgoed op de hoogte was met hettakenpakket van een construc-teur. De constructeurs zelf warendaaraan overigens mede schuldigdoor hun onduidelijke wijze vanoffreren. Offertes waren nage-noeg onvergelijkbaar. Als je ineen offerte alles omschreef enaanbood, liep je bovendien dekans jezelf uit de markt te prijzen.Dat heeft ertoe geleid dat steedsmeer constructiebureaus slechtshet ontwerp op hoofdlijnen zijngaan aanbieden en de detailengi-neering zijn gaan afstoten."K r u i s j e s m e t h o d eDe praktijk laat inmiddels allerleimengvormen van offertes zien.Sommigeingenieursbureauszijnheelduidelijkinwatzewelennietdoen, andere (veel) minder. Bij hetvergelijken van offertes zit daardoorgaansdevoedingsbodemvoorde discussie. Pieter van Boom:"Prefab-betonleveranciersgaaner,wellicht tegen beter weten in, nogteveel van uit dat de hoofdcon-structeur de grote vraagstukkenvoor hen zal oplossen. Dit levertvervolgenseenkat-en-muisspelopdat een tijdje voortduurt. Somsprobeert de aannemer alle deelac-tiviteiten bij verschillende deelcon-structeurs onder te brengen en dehoofdconstructeur de technischeco?rdinatie te geven (fig. 1). Ditblijkt in de praktijk totaal niet tewerken. De beste optie is daaromde uitwerking integraal bij ??npartij neer te leggen." Specialisatielaat zich in dit stadium uitbetalen.Van Boom: "Wij hebben nogal watervaring in het uitwerken vanprefab-betonconstructies. Leveran-ciers die ons kennen betrekkenons vaak zo snel mogelijk bij dediscussie. Het moge duidelijk zijndat dit in het gehele vervolgtrajectvoordeel kan opleveren."Volgens Van Boom is het belang-rijk in offertes zoveel mogelijkaspecten van de uitvoeringsengi-neering te benoemen. Ketel on-derschrijft deze noodzaak door teverwijzen naar de RVOI-bijlage:"De in Bijlage B gehanteerde`kruisjesmethode' maakt snelinzichtelijk welke taken door wieworden uitgevoerd en welke pro-blemen daarbij te verwachtenzijn." Van Boom: "Probleem isechter dat wij als deelconstruc-teur, als vertegenwoordiger na-mens een leverancier, als ??n vande vele leveranciers aan tafelzitten. Het is dan nog niet oppor-tuun ons takenpakket heel strin-gent af te bakenen. Door zich ver-regaand te specialiseren is dedeelconstructeur onderdeel ge-worden van het inkoopgedrag vande uitvoerende partijen. De prijsspeelt daarbij helaas een belang-rijkere rol dan de kwaliteit. Het isWerkplan uitvoering hulpmiddel bij vastleggen van afsprakenConstrueren in prefab beton iseen specialismeConstrueren in prefab beton is een specialisme. Het is dan ook niet vreemd datin constructies waar prefab beton in belangrijke mate aanwezig is, een in pre-fab beton gespecialiseerd ingenieursbureau een grote rol speelt in de uitwer-king van het constructief ontwerp. Alle betrokkenen in het bouwproces onder-kennen dit gegeven. Toch gaat het in de praktijk op dit punt nogal eens ver-keerd. "Het is tijd om met oplossingen te komen", vinden de constructeursHans Ketel en Pieter van Boom. Ketel is directeur van CAE Nederland bv entreedt dikwijls op als hoofdconstructeur; Van Boom is directeur van ingeni-eursburo Bartels bv en heeft veel ervaring als gespecialiseerd prefab-beton-constructeur. Beiden zijn lid van het Constructeursplatform en waren nauwbetrokken bij de totstandkoming van het inmiddels veelbesproken`Takenpakket', zoals omschreven in de RVOI-bijlage B. E?n van de uitgangs-punten in deze Bijlage is het (hernieuwd) `verplicht' aanwijzen van een hoofd-constructeur.HOOFDCONSTRUCTEURAANNEMERdeel-constructeurtrappen +bordessendeel-constructeurprefabwandendeel-constructeurkanaal-platendeel-constructeurbreed-platendeel-constructeurstaaldeel-constructeurhoutdeel-constructeurgevelCONSTRUCTIEVECO?RDINATIE1 | Veel voorkomende situ-atie in de huidige bouw-praktijk, waarbij dehoofdconstructeur moetoverleggen met veledeelconstructeursSpecialisatiekan voordeelopleverenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gUit voer ingsorganisatiecement 2002 6 37toch zeker zo dat er meer discus-sie is over de deelconstructeurdan over de hoofdconstructeur?"Ketel moet dat beamen: "Deinkoper bij de aannemer stuurtvaak een onvolledig pakket teke-ningen naar de leverancier. Dezemaakt vervolgens een prijszonder kennis te hebben van hetgeheel. De inkoper beoordeelt opzijn beurt alleen de prijs, maar hijkan nauwelijks anders! In zo'nproject is uiteindelijk iedereenverliezer."U i t v o e r i n g s d e s k u n d i g h e i dVan Boom: "Hoe kunnen we uitdeze impasse geraken? De orga-nisatie van het bouwproces ver-andert onverminderd. Ik denk datwe allereerst zeer goede afspra-ken moeten maken, die alle par-tijen accepteren. Het Construc-teursplatform als beroepsver-eniging met een zekere beroeps-code hoog in het vaandel, moetdaarvoor de onafhankelijke waar-borg zijn. Daarnaast moeten wenog meer zoeken naar verder-gaande specialisatievormen, waar-bij ik voor de uitvoeringsfase ??ndeelconstructeur verantwoorde-lijk zou willen zien (fig. 2)."Ketel: "Prima, en daartoe zou opStabu-niveau een documentmoeten worden ontwikkeld. Bin-nen het Constructeursplatformwordt op dit moment gewerkt aaneen zogenoemd `werkplan uit-voering'. Hierin wordt zeer gede-tailleerd vastgelegd wat de hoofd-constructeur zal gaan doentijdens de uitvoeringsfase. Doordit werkplan de status te verlenenvan Stabu-besteksniveau is de rol-verdeling tussen hoofdconstruc-teur, aannemer en deelconstruc-teur tot in detail geregeld. Ru-ziemaken kost altijd geld. Als jeheldere afspraken met elkaarmaakt, kan vervolgens iedereenmeteen aan het werk. Daaromontwikkelen we het werkplanvoor de uitvoeringsfase. Zet hetop internet, zodat iedereen hetkan downloaden, en hou het up todate. Op zeker moment kan ieder-een ermee werken."Van Boom: "In zekere zin komthet overeen met de nu al vaakgehanteerde demarcatielijnen inoffertes. Als je er een paar keergebruik van hebt gemaakt, gaathetdaarnavanzelf.Alswijalscon-structeurs nu ook eens wat dui-delijker ??n blok zouden vormenaan de vergadertafel, dan werdonze positie vanzelf een stukgemakkelijker. Nu gaat dat nogniet, omdat iedereen bang is eenextra activiteit naar zich toege-schoven te zullen krijgen. Ik vinddat een foute benaderingswijze.Als je aanvankelijk verantwoorde-lijkheden ontloopt, kost dat ach-teraf onherroepelijk geld."Ketel: "In zo'n werkplan ben je alshoofdconstructeur in staat zelfeen indicatie van de kosten tegeven voor het betreffende onder-deel van de werkzaamheden.Daarmee zeg je vervolgens tegende aannemer: `Wij willen dat weldoen, maar dan kost dat zoveel'".V e r a n t w o o r d e l i j k h e i dVan Boom: "Wat je nu ziet op-komen, is dat sommige deelcon-structeurs elke verantwoordelijk-heid van de hand gaan wijzen. Zijverschuilen zich daarbij achterbegrippen als Bouwtoezicht enHoofdconstructeur." Ketel: "Ikvind dat je te allen tijde verant-woordelijk bent voor je eigendocumenten. Wij zetten dat inieder geval expliciet op onze offer-tes." Van Boom: "Alle afsprakenop papier zetten is mooi, als ieder-een zich vervolgens ook daaraanhoudt. Werkbaar is het echter pasals bovendien de onderlinge ver-standhouding goed is.""Als we nu eens een mechanismekonden inbouwen waarbij de con-structeur verantwoordelijk wordtgesteld voor zijn eigen werk, danwerkt dat wellicht louterend."Ketel: "Misschien bereik je ietsmet een steekproefsgewijze con-trole; bijvoorbeeld ??n op de vijfdocumenten wordt gecontro-leerd. Is alles goed, OK. Is er ietsfout: dan een tweede controle-ronde, met steekproef. Uiteinde-lijk moet deze benadering ertoeleiden dat je ook documentenkunt terugsturen." Van Boom:"Op den duur levert dat een selec-tieopkwaliteit.Daarnaastkomtereen betere discussie op gang watbetreft het niveau van de startge-gevens voor de deelconstructeur.De praktijk van nu is nog altijd datbestek en overige startgegevensonvolledig zijn: de bouwvolgorde,planning en inkoop van bijvoor-beeld de installaties is nog nietafgerond enz. Het standpunt vande deelconstructeur zou danmoeten zijn: `Ik kan nog nietbeginnen'. Doet hij het toch, dangaat een en ander onherroepelijkverkeerd. We weten allemaal watHOOFDCONSTRUCTEURDEELCONSTRUCTEURUITVOERINGSFASEAANNEMERCONSTRUCTIEVECO?RDINATIEdeelconstructeur2deelconstructeur1deelconstructeur32 | Het aanwijzen van eengespecialiseerdeDeelconstructeurUitvoeringsfase levertveel voordeel in hetgehele vervolgtrajectMen is bangextra werktoegeschovente krijgenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gUit voer ingsorganisatiecement 2002 638er kan gebeuren als de hoofdbe-rekening nog niet compleet is, alser afmetingen wijzigen of als deuiteindelijkesparingopgaveinbe-langrijkemateafwijktvaneerdereaannames." Ketel: "Aanvankelijkzullendestandpuntenverharden,maar dat kan op den duur opluch-tend werken. Ik heb het over dis-cussie, niet over ruzie. Ik ben hetdus volledig met deze zienswijzeeens. Het ligt echt niet aan diedeelconstructeur, maar aan deonduidelijkheid van de van te-voren gemaakte afspraken. Deconstructeurs moeten het echterwel zelf oplossen, bijvoorbeeld viahet Constructeursplatform. Uit-eindelijk zullen alle bouwpart-ners ons daarvoor dankbaar zijn."C o n s t r u c t e u r s p l a t f o r mHet Constructeursplatform teltinmiddels bijna 75 leden. Allegrote bureaus zitten daarbij! Hetplatform is zeer actief. Er is eeninternet site (www.constructeurs-platform.nl) opgericht, een bij-zonder interessant imago-onder-zoek verricht. Het meest tastbareresultaat van het platform isechter tot dusver de Bijlage B vande nieuwste RVOI, dat binnen dewerkgroep takenpakket is ontwik-keld. Van Boom: "De volgendestap naar erkenning is om ditdocument ook met branchever-enigingen als BFBN en Bouwenmet Staal te bespreken."Ketel: "De eerste gesprekkenworden al gevoerd. Het wordt almet al nog wel een heel traject:branchebreed invoeren, kritiekleveren, aanvullingen, discussie!"Henk WapperomQuick Scan Bouw-procesinnovatieHet besef dat er beter moetworden samengewerkt, wordtbouwbreed gedeeld. Dit vereistechter een substanti?le verbete-ring van het ontwerp- en bouw-proces. Over bouwprocesinno-vatie verschijnt binnenkort eenin opdracht van de AdviesraadTechnologiebeleid Bouwnijver-heid(arTB)uitgevoerdeQuickScan. Deze Quick Scan is eeninventarisatie van de vele in depraktijk gesignaleerde belem-meringenenvragenmetbetrek-king tot dit thema. De publicatie is voor ongeveer 10 euro te bestellen, ondermeer via www.onri.nl3 | Zeker in grote projectenwaarbij verschillendeleveranciers betrokkenzijn, is een optimalesamenwerking tussenhoofdconstructeur engespecialiseerd prefab-betonconstructeur ver-eist; bijvoorbeeld CiscoCampus Amsterdam(foto: Henk van der Veen)