A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInter viewcement 2005 818Niet alleen de productie van allerlei goederen is in de loopder jaren goeddeels verplaatst naar lagelonenlanden,ook de dienstverlening wordt inmiddels op grote schaalvanuit locaties over de gehele wereld ingevuld.Globalisering wordt alom als een logische ontwikkelinggezien, waarvan het einde voorlopig nog niet in zicht is.De volgende stap is ook het elders laten uitvoeren vanintellectuele arbeid, zoals het constructieve reken- entekenwerk. Wie dacht dat `distance engineering' momen-teel nog een brug te ver zou zijn, komt bedrogen uit,want verschillende ingenieursbureaus hebben al vestigin-gen in het verre buitenland die volledig voor deNederlandse markt werken! En dat tegen prijzen waarbijzelfs de `constructeur op zolder' het nakijken heeft.Een pionier op dit gebied is DHV. Zes jaar langwerden vanuit een vestiging in Tsjechi? verschil-lende Nederlandse projecten uitgewerkt, waaronderachttien kunstwerken voor de N11. Omdat de loon-ontwikkeling ook in het voormalige oostblok nietstilstaat, werd de samenwerking met de Tsjechenstopgezet en richtte het bureau haar vizier op India.November 2004 werd in een voorstad van NewDelhi een nieuwe vestiging, het `Global Enginee-ring Center' (GEC), geopend.D i s t a n c e e n g i n e e r i n gGEC-directeur Maurits Willemsen: "Het GlobalEngineering Center is een aparte bv binnen DHV,met een branchevestiging in India. Wij werkenvoor een aantal van onze engineering-units op hetgebied van Civiel, Bouw en Water. Distance engi-neering is gedefinieerd als een verlengstuk vanonze reken- en tekencapaciteit. We hebben in feiteeen deel van onze reken- en tekenkamer naar Indiauitgebreid."Verschillende ontwikkelingen hebben DHV ertoegebracht deze stap te zetten. "Het belangrijkste argu-ment is natuurlijk dat de marktprijzen al een tijdonder druk staan. In India kunnen we goedkoperproduceren dan in Nederland. De `detailengineering'markt wordt een echte `commodity' markt (= marktvoor handelsartikelen, red.). Op die markt is prijsbepalend. Op deze manier zijn we in staat de totalekostprijs omlaag te krijgen, want we doen een deelvan het werk in Nederland en een deel in India. Dehuidige economische recessie heeft prijzenval ver-oorzaakt. Na een recessie zullen marktprijzen nooitnaar het oude niveau terugkeren, als gevolg van aller-lei kosteneffici?nte bewegingen die in recessietijdzijn gemaakt, zoals distance engineering."Een andere reden om met distance engineering testarten, is de sterk teruglopende belangstelling inNederland voor technische studies. "We verwach-ten daardoor dat er over tien, twintig jaar eenenorm tekort zal zijn in deze beroepsgroep. Datheeft weer gevolgen voor de salarissen, want watschaars is, wordt duurder. De strategie van DHV iserop gebaseerd zich in het gehele gebied van Ruim-telijke Ordening tot en met Beheer en Instandhou-ding bezig te houden. Engineering is in deze ketenheel essentieel en daarom een kernactiviteit die wenooit zullen uitbesteden."K o s t e n r e d u c t i eHet besluit om reken- en tekenwerk elders te latenuitvoeren, wordt niet door iedereen begrepen. "Jekunt erover discussi?ren, maar volgens ons is engi-neering niet cultuurgebonden. Een aantal activitei-ten in het ontwikkelen van projecten is dat natuur-lijk wel, zoals het maken van bestemmingsplannen.Niet uitbesteden, maar `in huis' uitvoeren heeft de toekomstCONSTRUEREN ALSHANDELSARTIKEL1 |Maurits Willemsen enEdwin Schuiling: dewereld is hun speelveldfoto's: Ingmar TimmerA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInter viewcement 2005 8 19Dat is heel eigen aan de thuismarkt. Engineeringdaarentegen is veel abstracter geformuleerd, innormen en voorschriften; daar kun je dus veel neu-traler mee omgaan."Maar bovenal zijn de beweegredenen puur com-mercieel: "Door goedkoper te produceren wordenook de oplossingen goedkoper, waardoor je meerprojecten zult krijgen. Werd voorheen in de detail-engineering misschien 10% van alle offertesopdracht, inmiddels is dat aanzienlijk gestegen,waardoor ook de omzet toeneemt. Daardoor komter meer werk binnen, waardoor onze mensen meerwerk moeten uitvoeren. Dat brengt overigens welandere eisen aan het personeel in Nederland metzich mee. De nadruk komt nu veel meer te liggenop co?rdinerende, organiserende en controlerendeeigenschappen in plaats van producerende. Dusveel meer projectmanagement, projectengineeringen kwaliteitscontrole. Het uiteindelijke doel is:meer geld verdienen doordat er meer werk binnen-komt met redelijke marges."Kostenreductie wordt in het bedrijfsleven vaakingevuld door niet-kernactiviteiten uit te besteden,oftewel te `outsourcen'. Willemsen plaatst zijn GECechter niet onder die noemer: "Outsourcing bete-kent: we selecteren drie partijen, zetten telkens eenofferte onder hen uit en de goedkoopste krijgt danhet werk. Wij doen juist aan `insourcing', want wijzetten een eigen bedrijf op. Engineering is onder-deel van onze kernactiviteit, en dat willen we duszelf onder controle kunnen houden. We kunnen opdeze manier ook continu de kwaliteit verbeteren,onder meer via de werkprocessen." Uiteindelijkontstaat zo zelfs een kenniscentrum op het gebiedvan engineering. "Mijn voorbeeld is de IT-sector.Overal op de wereld heeft die bedrijfstak kantorenen worden bepaalde expertises ontwikkeld. Als eenbedrijf ergens op de wereld een project heeft, wor-den de specialisten overal vandaan ingevlogen. Dieontwikkeling voorzie ik ook voor DHV."O r g a n i s a t i eDe keuze voor India is zeer weloverwogen. Willem-sen: "Het grote aanbod aan werknemers, gekoppeldaan aspecten als hoog opleidingsniveau, lagearbeidskosten en Engels als voertaal. China bijvoor-beeld ? momenteel onze tweede markt - is veelminder interessant, vooral als gevolg van de ??n-kindstrategie die jarenlang is gevolgd. Daardoorheeft men daar nu relatief heel weinig jonge men-sen. Bovendien is Engelstalig personeel er heelschaars en dus duur. China is en blijft dus wel eengrote markt, maar zal een dure productiemarktgaan worden."Vrijwel geen enkel onderdeel van het ontwerptra-ject is `heilig' voor Willemsen: "In de engineering-keten, die begint bij het voorontwerp en eindigt bijdetailengineering, is dit laatste het meest ge?so-leerde onderdeel; oftewel: het wordt het minst be?n-vloed door interactie met de klant. Bij het vooront-werp heb je deze interactie juist voortdurend.Daarom zijn we juist met detailengineering begon-nen. Als dit eenmaal goed loopt, dan gaan we onsterugwerken in de engineeringketen, tot aan hetdefinitief ontwerp. Het voorontwerp zullen weevenwel nooit kunnen oppakken, want dat vereist teveel interactie met de klant. Dat is ook relatief nietzo arbeidsintensief; het is voornamelijk beperkt totacties van projectmanagers en ontwerpleiders enlevert dus niet zoveel echte doe-activiteiten op."Na een inwerkperiode van een half jaar, zijn demensen van Willemsen sinds mei 2005 operatio-neel. "We doen allerlei opdrachten voor de Neder-landse werkmaatschappijen van DHV: Ruimte enMobiliteit (o.a. Infra Engineering), Bouw en Indu-strie (o.a. constructie, waarin het voormalige D3BN),Water en Luchthavens (NACO)." In een later stadi-um zal ook gewerkt gaan worden voor DHV-vesti-gingen in bijvoorbeeld Canada en Zuid-Afrika entot slot zelfs voor derden. Deze mogelijkheden wor-den momenteel onderzocht. "Uitgangspunt is dateen klant, bijvoorbeeld een aannemer of overheid,altijd zakendoet met een lokaal DHV-bedrijf en nietmet een bedrijf in India. GEC is een verlengstukvan DHV in Nederland en geen onderaannemer!Als alles goed loopt hoeft de klant niet eens te mer-ken dat een deel van het werk in India wordt uitge-voerd. Dat is zijn belang ook helemaal niet. Hij wilgewoon een goed product hebben tegen een rede-lijke prijs. Dit resultaat wordt nu gegarandeerd."2 |Maurits Willemsen:"Volgens ons is enginee-ring niet cultuurgebon-den."A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInter viewcement 2005 820K r i t i s c h e s u c c e s f a c t o r e nPionieren gaat zelden over gebaande paden. Datgeldt ook het opzetten van distance engineering.Willemsen: "Het begint met het vertrouwen datmen intern in de organisatie moet hebben. Daar-voor zul je een soort van natuurlijke weerstandmoeten overwinnen. Dat betekent veel praten enuitleggen. Bovendien hebben we in de eerste tienprojecten heel veel energie gestopt. Als namelijk deeerste projecten mislukken, dan is het over en uit.Die periode lijkt nu voorbij te zijn. Als je vervolgenshebt aangetoond dat je goede producten tegenlagere prijzen kunt leveren, dan gaat het op eengegeven ogenblik vanzelf draaien."Andere aandachtsvelden zijn het doorvoeren vanstandaardisaties, onder meer door het opzetten vanAutoCAD-bibliotheken in India, het structurerenvan werkprocessen en het invoeren van een kwali-teitscontrole. Met name dat laatste is een lastigbegrip. "Wat is kwaliteit, hoe moet je dat controle-ren en hoe kun je verifi?ren dat iets gecontroleerdis? Kwaliteitscontrole is een attitude; iedereen moetervan overtuigd zijn dat kwaliteit een instrument isom goede producten te kunnen leveren."Er ligt tevens een opgave bij het personeel in Neder-land. Om aan de slag te blijven en zelfs een nieuwepositie in het bedrijf te kunnen verwerven, zal hetopleidingsniveau moeten worden versterkt en ver-beterd. "Het gaat daarbij vooral om projectmanage-ment, projectengineering (contactpersoon tussenNederland en India) en kwaliteitscontrole. Ook detekenaar zal mee moeten bewegen naar boven toe,bijvoorbeeld naar de functie van kwaliteitscontro-leur. De nieuwe werkzaamheden vergen een hogerabstractieniveau dan voorheen, maar dat zou nietonoverkomelijk moeten zijn en het biedt goede car-ri?mogelijkheden."Ten slotte zijn ook goede ICT-faciliteiten cruciaal,waarbij zo min mogelijk storingen mogen optre-den. Recent is in Infra daarom een zogenoemdeFTP-server ge?nstalleerd, waarmee snel grotebestanden naar India kunnen worden doorge-stuurd.G r o e i s t r a t e g i eHet organigram van het GEC telt momenteelzeventien werknemers in India en een in Neder-land. Pim Voogd ? een operational manager ? geeftleiding aan drie afdelingen ? Cartografie, Civiel enGebouwen ? die verder geheel uit Indi?rs bestaan.Met name de afdeling Cartografie levert al veel werkop. Van overheidswege is namelijk besloten allebestemmingsplannen te actualiseren en dat begintmet het digitaliseren van de oude analoge kaarten.De eerstkomende jaren zullen er volop van dit soortarbeidsintensieve werkzaamheden zijn, zeker alsook nog eens alle Railinfra en kabels en leidingengedigitaliseerd gaan worden.De organisatie in India moet uiteindelijk uitgroeientot tweehonderd mensen. Voor een andere `expatri-ate' is de belangrijke taak weggelegd de Indi?rs tetrainen in Nederlandse kwaliteitsnormen, eisen envoorschriften. Ook is hij verantwoordelijk voor hetomhoogtrekken van het kennisniveau, want uitein-delijk zal de Indiase vestiging vanuit de detailengi-neering langzaam naar voren moeten in de ketenvan werkzaamheden.P r o j e c t d o o r l o o pBinnen `Infra Engineering' is Edwin Schuiling alsprojectleider verantwoordelijk voor de co?rdinatievan het werk tussen Nederland en India. Schuilingwas reeds betrokken bij de samenwerking met Tsje-chi? en kan derhalve bogen op een ruime ervaring.Voor een aantal bruggen en tunnels zijn inmiddelswerkzaamheden in India uitgevoerd; enkele projec-ten `lopen' nog. Als voorbeeld noemt hij het project`2 Tunnelbakken 's-Hertogenbosch' in de nieuweVinexlocatie `De Groote Wielen'. "Zodra wij eenopdracht binnenhebben, gaan we aan de slag. Aller-eerst vragen we de bestekstekeningen op. Daarvanwordt een instructierapport gemaakt, met daarineen korte omschrijving van het project, welke pro-ducten moeten er worden gemaakt (tekeningen,welke soort), buigstaten, welke eisen (formaat,enz.), welke lagenstructuur, versiebeheer, opbou-wen van tekeningen, enz. Daarnaast wordt pertekening aangegeven wanneer deze klaar moet zijnen hoeveel tijd per tekening mag worden besteed.Ook wordt er iets gezegd over de kwaliteitscontrole.Dit pakket gaat samen met de digitale info (bijv.3 |Edwin Schuiling: "Elke-mailtje met opmerkin-gen betekent een stapomhoog in kennis en inuitvoering."A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInter viewcement 2005 8 21tekeningen) via e-mail naar India. Daar volgt eersteen inputcontrole: heb je alles, kun je aan de slag,weet je wat de bedoeling is? Meestal stellen we bijko-mend een aantal vragen om dit te achterhalen.""Nadat de tekenaar in India de tekening gereedheeft, wordt deze getoetst door de ontwerpleider terplaatse. Deze toetst de tekening aan de hand van eenchecklist, waarop alle onderdelen van de tekeningworden genoemd en afgevinkt; zowel door de teke-naar als door zijn ontwerpleider in India. Pas alsalles goedgekeurd is, komt de tekening met checklistnaar Nederland. Dan gaan wij de tekening toetsen.Per tekening, per versie bestaat er dan een formulierwaarop iedereen opmerkingen kan geven."Voor het gemak worden alle aantekeningen eersteven op de plot geschreven. "Met Acrobat Professio-nal echter kun je nu digitaal in een tekening opmer-kingen maken, met `track changes'. Dit bestand metopmerkingen wordt dan naar India teruggestuurd.De ontwerpleider daar, die dagelijks met ons in con-tact staat, print de tekening en geeft deze aan detekenaar voor verwerking. Deze vinkt een voor eende opmerkingen die verwerkt zijn af en als hij klaaris, bergt hij dit formulier samen met de tekeningweer op in de map, waarna alles terugkomt naarNederland. Als alles klaar is, dan zetten wij er eenhandtekening op en kan de tekening naar de klant."E v a l u a t i eDe tunnelbakken in 's-Hertogenbosch zijn inmid-dels van de tekentafel en in uitvoering. Er is dusook al een evaluatie uitgevoerd. Schuiling: "Zowelin Nederland als in India is gevraagd of de uit-gangspunten voldoende bekend en duidelijk waren,of het eindproduct voldoende van kwaliteit was,enz. De uitkomsten van de evaluatie zijn gebruiktom het proces te verbeteren. Maar tussendoor ver-beter je het niveau natuurlijk ook. Elk e-mailtje metopmerkingen betekent een zekere stap omhoog: inkennis, in uitvoering enz. Langzamerhand zijn deIndi?rs op het niveau terechtgekomen dat ze auto-matisch op onze manier werken." Primaire foutenworden inmiddels niet meer gemaakt. Schuiling:"De tekeningen in het eerste project stonden aan-vankelijk helemaal rood met opmerkingen. Maarzelfs het vakjargon went snel: nu al wordt gecom-municeerd in Nederlandse termen als `palenplan',`doorsnede' en `plattegrond'."Het strikte keurslijf waarin moet worden geprodu-ceerd maakt het echter lastig om voor meer dan ??nmarkt te worden ingezet. Het voorbeeld heeft DHVin India zelf: een bedrijf dat juist voor de Indiasemarkt werkt. Maurits Willemsen: "In India steltmen heel andere kwaliteitseisen. Je moet dus voor-komen dat beide markten door elkaar heen gaanlopen. Dat betekent: stap voor stap de werkzaamhe-den uitbouwen en niet teveel tegelijk willen."Ook de communicatie verloopt volgens vaste lijnenen met vaste mensen. "Daarin flexibiliteit inbou-wen zou niet werken. Er moet voor iedereen overaleen leertraject ingebouwd zitten. Als je telkens dooreen ander wordt aangestuurd, dan bouw je geenexpertise op."De jarenlange ervaring met distance engineeringvanuit Tsjechi? is waardevol gebleken bij het opzet-ten van de vestiging in India. Willemsen: "Cultuur-verschillen zijn er wel, maar technisch-inhoudelijkzitten Tsjechi? en India vrijwel op hetzelfdeniveau."T e n s l o t t eNa de industrie, die de laatste dertig jaar haar pro-ductiefaciliteiten heeft verplaatst naar lagelonenlan-den, is tevens de dienstverlening steeds meer uitonze arbeidsmarkt aan het verdwijnen. Doordat deICT-mogelijkheden enorm zijn toegenomen, profi-teert ook die sector van het feit dat elders op dewereld de lonen veel lager liggen dan hier. Schoor-voetend volgt dan nu de ingenieursbranche. Met hetuitschakelen van de afstand als factor, zijn er dekomende jaren ongetwijfeld nog meer van dergelijkeontwikkelingen te verwachten.Zijn we daarmee niet bezig ons kennisniveau lang-zaam maar zeker uit te hollen? Maurits Willemsen:"We zullen in Nederland altijd de belangrijke voorbe-reidende taak blijven uitvoeren en dat zal ons ken-nisniveau op peil houden. Alle tekeningen wordenvolledig nagekeken, want fouten mogen, zeker in ditstadium, niet worden gemaakt. Mijn advies aan dehuidige lichting studenten is daarom: zorg ervoordat jullie kennis van vakken als beton, staal enmechanica op het juiste peil komt en investeer daar-naast vooral in een vak als projectmanagement." n4 |Voorbeeld van een detaildat met AcrobatProfessional van opmer-kingen is voorzien