A r c h i t e c t u u r & o n t w e r p C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n ginhoud4 Samenwerken aan resultaatSinds 2006 richt de Rijksgebouwendienst zijn pijlen oppubliek-private samenwerking (PPS).7 Risicobeheersing met alliantiecontractenProRail heeft positieve ervaringen opgedaan met D&C eneen alliantie in de Betuweroute en wil de nieuwe contract-vormen op grotere schaal inzetten.10 Bouwen aan ge?ntegreerde contractenNieuwe contractvormen vragen veel aanpassingen bijopdrachtnemers en zijn niet zonder risico.16 Onderhoud mede bepalend voor ontwerpHet nieuwe kantoor van de Belastingdienst Doetinchem ishet eerste project dat gegund is aan ??n private partij diealle onderdelen in huis heeft.21 Van bestek naar PPSDe behoefte aan integratie in de bouw krijgt vorm in inno-vatieve contractsvormen zoals D&C, PPS en DBFMO. Ofwe met deze ontwikkeling bereiken wat we willen is echtersterk de vraag.26 Abraham Lipski en de uitvinding van de preflex-balkTweede artikel in de serie over beton in de Belgische archi-tectuur.33 Waarom blijf je constructeur?In zijn tweede column staat Hans Ramler stil bij een aan-tal ontwikkelingen die het leven van een constructeur nietvergemakkelijken.34 New Babylon: contractvorming in ontwerp en uitvoe-ringBij de integratie van ontwerpkennis en uitvoeringsexper-tise in een opgedeeld megaproject vormt de constructiead-viseur een stabiliserende factor.39 Nieuwbouw IB-Groep en Belastingdienst GroningenBij PPS-projecten worden meerdere voorstellen gedetail-leerd uitgewerkt. Een inleiding op twee artikelen over tweeontwerpvoorstellen.40 Outriggers houden slanke hoogbouw stabielOndanks een slim constructief ontwerp van de construc-teur eindigde het consortium BAM als tweede in de aan-besteding van van de IB-Groep en Belastingdienst.44 Duurzaamheid en flexibiliteit in sierlijk ontwerpWinnaar van de PPS-aanbesteding IB-Groep enBelastingdienst werd het consortium DUO2. De vormge-ving is aan de hand van windstudies geoptimaliseerd.48 Ge?ntegreerde benadering van de constructieMede dankzij PPS is in het constructieve ontwerp van deKromhout Kazerne meer aandacht besteed aan bouwtijd,onderhoud, bouwkosten en bouwfouten.54 Versterking Maasbrug met uitwendige voorspanningMet een minimale verkeershinder zijn de aanbruggenversterkt, de opleggingen en de voegovergangen ver-nieuwd en is de wegindeling op de brug aangepast.58 Strategische spoorverbinding binnen het GewestelijkExpresNetDe nieuwe spoorverbinding Watermaal ? Schuman ?Josaphat omvat de spoortunnel tussen spoorwegstationBrussel-Schuman en Meiser.62 Boren met voorkennis?Om problemen bij het boren van tunnels structureel tevoorkomen zijn metingen nodig.68 Radio Kootwijk: cultuurmonument met internationaledimensieDankzij de gunstige brandeigenschappen werd het zend-station Kootwijk (1923) opgetrokken uit gewapend beton.74 "Denken aan veiligheid levert geld en kwaliteit op"In de serie 60 jaar Cement een interview met JanWagemaker.10 | Primeur voor het Montaigne LyceumHet eerste Nederlandse project in de utiliteitsbouwdat met PPS werd gerealiseerd is het MontaigneLyceum in Ypenburg.2 cement 2008 6O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i ecementVakbladvoorontwerp&constructie60stejaargangnummer6september2008colofonPPS in aanbouwHet atrium in het ministerie van Financi?n,het eerste PPS-pilotproject van de Rijksgebouwendienst,enkele maanden voor oplevering.foto: Studio Csany / ministerie van Financi?n82 Bekistingdrukken bij storten van zelfverdichtendbetonUit onderzoek naar de drukopbouw van ZVB in een bekis-ting is gebleken dat externe factoren de bekistingsdrukkunnen be?nvloeden.86 Spreiding van mechanische eigenschappen prefabmortelOp de TU Eindhoven is onderzocht hoeveel de mortel-sterkte afwijkt van de opgegeven waarde, hoe groot despreiding in de sterkte is en waar deze door wordt be?n-vloed.C o n s t r u c t i e f p e r s p e c t i e fCement bestaat 60 jaar. Om dat te vierenorganiseren we op 17 december 2008 eensymposium in het voormalig zendgebouwvan Radio Kootwijk. Een uniek pand enbovendien het eerste gebouw uitgevoerd in gewapend betonin Nederland! Het programma is interessant ?n feestelijk.Lees meer op pagina's 68 en 80.overige90-9297-102 Cement Vacant93 Berichten96 Productinformatie103 Contents/in het volgende nummer104 Agenda/adressenCement is h?t vakblad voor ontwerp &constructie en verschijnt 8 keer per jaar.Cement is een uitgave van ?neasuitgeverij van vakinformatie in opdrachtvan het Cement&BetonCentrum.Cement brengt tevens informatie van deBetonvereniging, van de CUR opbetongebied en van de BelgischeBetongroepering.Redactieprof.ir. C.S. Kleinman, hoofdredacteur,dr.ir.drs. C.R. Braam, ir. W.C. Dees,ing. F.P.J. van Geest, ing. J.H. K?hne,ir. P. Lagendijk, ir. J.J. Linssen,ir. C.A.J. Sterken, ing. M.J. van der Vliet,ing. H.H. WapperomRedactieadrescement@aeneas.nlUitgave?neas, uitgeverij van vakinformatie bvPostbus 1015280 AC BoxtelTel.: (0411) 650 085Fax: (0411) 650 080www.aeneas.nle-mail: mail@aeneas.nlWebsitewww.vakbladcement.nlRedactieraadir. A.M. Burger, voorzitter,ir. J. Apers, dr.ir. A. van Beek,ing. D.C.W. Bezemer,dr.ir. H.J.H. Brouwers, W.H. van Dijk,dr.ir. J.W.J.F. Fr?nay,prof.dr.ir. D.A. Hordijk,ing. J.M. Kousemaker,prof.ir. G.J. Maas, ir. A.P. Pielkenrood,ing. H.W. Reitsma, ing. J.T.J. Remmits,ir. D. Stoelhorst, prof.dr.ir. L. Taerwe,prof.dr.ir. L. Vandewalle,dr.ir. A.H.J.M. Vervuurt,ir. M.W.F. Vullings,prof.dr.ir. J.C. Walraven,prof.ir. C. van Weeren,dr.ir. G.J.L. van der Wegen,ir. R.H. WiltjerOvername artikelenOvername van artikelen en illustratiesalleen na schriftelijke toestemming.Artikelen zijn ook beschikbaar als pdf.Voor deze service vragen wij eenvergoeding van 150 per artikel.Abonnementen 2008Jaarabonnement 110Jaarabonnement met incasso 106,70Meeleesabonnement 2et/m 4e 82,505een verder 66,80Jaarabonnement studenten 25Losse nummers 17,50Artikel in pdf 150Buiten Nederland geldt een toeslagvoor extra porto.Abonnementen lopen per jaar en kunnenelk gewenst moment ingaan. Opzeggendient altijd schriftelijk te gebeuren,uiterlijk twee maanden voor vervaldatum.Media-adviesErik Weertse.weerts@aeneas.nlLezersserviceDani?lle van Dosselaarlezersservice@aeneas.nlBasisontwerpspringVORM, 's-HertogenboschVormgeving en realisatieTwin Media bv, CulemborgPublicatievoorwaardenHet verlenen van toestemming totpublicatie in dit tijdschrift houdt in het aan-vaarden van de algemene publicatievoor-waarden van de uitgever, tenzij andersschriftelijk is overeengekomen. Eventuelealgemene leveringsvoorwaarden van deauteur zijn niet van toepassing, tenzij andersschriftelijk is overeengekomen.De algemene publicatievoorwaarden van deuitgever worden verondersteld genoegzaambij de auteur bekend te zijn. Zij worden opaanvraag ter beschikking gesteld.Hoewel de grootst mogelijke zorg wordtbesteed aan de inhoud van het blad, zijnredactie en uitgever van Cement nietaansprakelijk voor de gevolgen, van welkeaard ook, die het gevolg zijn vanhandelingen en/of beslissingen gebaseerdop de informatie in deze uitgave.Niet altijd kunnen rechthebbenden vangebruikt beeldmateriaal worden achterhaald.Belanghebbenden kunnen contact opnemenmet de uitgever.ISSN 0008-8811CementCement60 Jaarcement 2008 6 3