C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou wcement 2007 7 51100100a b cBij het ontwerpen van de draagcon-structie voor het gebouw vielmeteen op dat er sprake is van veleverschillende functies in een vrijcompact gebouw. Dit maakte hettoepassen van verschillende vloerty-pen noodzakelijk. Het gebouwomvat onder meer een (stalling)parkeergarage op niveau -1 (fig. 2a,foto 3), een kolomvrije aula opniveau 0 en 1 (fig. 2b), een buurt-centrum, sportruimte en zestienlokalen. Op niveau 2 (fig. 2c) en 3bevinden zich de woningen.W o n i n g e nWat betreft de woningvloerenwas er in het ontwerpteam alsnel overeenstemming over het toe-passen van breedplaatvloeren (d =290 mm, dekvloer d = 60 mm),zodat voldoende massa (800 kg/m2) zou worden gehaald om aande akoestische norm conformBouwbesluit te voldoen.Gezien de overspanning van devloeren van circa 7 m was dezedikte niet expliciet nodig, maarhet is een goed alternatief voorzwevende dekvloeren. Tevens iseen grotere constructieve diktevoor het koppelen van uitkra-gende galerijen met koude-brugonderbrekingen zeerwelkom (foto 4). Enerzijds om deextra belastingen in de rand-strook van de vloer op te nemen,maar misschien wel belangrijkeris dat de extra hoogte de moge-lijkheid geeft om het detail vloer-Breed gedragen oplossingenvoor brede schooling. A.A.J. Luiten, Grontmij, RoosendaalIn 2004 is door de gemeente Best een prijsvraag uitgeschreven voor het ont-wikkelen van de centrumlocatie in de wijk Heivelden. Het in te dienen planmoest ruimte bieden aan een basisschool met zestien lokalen (2200 m2),minimaal veertig woningen met parkeervoorzieningen op eigen terrein, eneen buurtvoorziening van 300 m2. Het winnende team van Hurks Bouw enVastgoed en Van den Pauwert Architecten besloot een deel van de woningenboven het schoolplein te projecteren en de buurtvoorziening in het schoolvo-lume onder te brengen. In het terrein blijven zo zichtlijnen in tact en oogt hetcomplex luchtiger. De afzonderlijke functies zijn met eigen materialisatie aande buitenkant goed herkenbaar (fig. 1).1 |Artist impression2 |Plattegrondena niveau -1b niveau 1c niveau 2C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou w52 cement 2007 7galerijaansluiting goed op telossen, ook bouwkundig. Bij detoepassing van zwevende dek-vloeren kan dit in de hoogteleiden tot beperking van detaille-ringvrijheid en noodzaak vanzeer zware koudebrugonderbre-kingen of erg dikke galerijen.De vloeren hangen aan wanden(wandliggers) en worden vanafniveau +1 door kolommen naarde fundering afgedragen (fig. 5).De stramienmaat van de wonin-gen maakte hier parkeerplaatsenerg ineffici?nt, zodat in dit deelvan de kelder de bergingen vande woningen zijn gelegen. Op deindeling van de lokalen opniveau +1 en 0 hadden dezekolommen slechts beperkteinvloed. De kolommen zijn hierin het bouwkundige ontwerpge?ntegreerd.Voor de school zijn in het deelonder de woningen alleenlokalen en kantoorruimtes gerea-liseerd waarvoor dan ook geengrote overspanningen nodigwaren. De draagstructuur hierbestaat uit breedplaatvloeren metversterkte stroken.S c h o o l e n b u u r t c e n t r u mVoor de school en het buurtcen-trum waren grotere overspannin-gen wenselijk, zodat hier de keuzeis gemaakt voor kanaalplaatvloe-ren, ook voor het dak. De maatre-gelen in verband met de hogeakoestische dempingwaarden voorhet buurtcentrum zijn gereali-seerd met aanvullend te plaatsenakoestisch dempende plafond- enwandaanvullingen.De kanaalplaatvloeren wordenvoornamelijk gedragen doorbetonwanden, incidenteel aange-vuld met stalen liggers. In degevel zijn stalen kolommen enliggers toegepast om de vloeren tedragen. De wens en vraag van dearchitect was een gevel met veellichtinval voor de lokalen, waarbijde stalen kolommen goed kondenworden ge?ntegreerd in de pui.Voor de eerste verdiepingsvloer isin basis gekozen voor kanaalpla-ten (d = 260 mm, druklaag d =60 mm). In de loop van het ont-werpproces is echter veel gewij-zigd in de installaties. Als gevolghiervan moesten naast de lokaal-scheidende wanden ?p de vloer(kalkzandsteen, b = 150 mm),tevens zeer grote sparingen voorluchtbehandeling in de vloerworden aangebracht (foto 6).Omdat in deze fase van het proceshet niet meer mogelijk was deconstructiehoogte aan te passen,is in nauw overleg met alle par-tijen uiteindelijk besloten 320 mmdikke kanaalplaatvloeren zonderdruklaag toe te passen. Tevens isvoor ??n wand kalkzandsteen doormetal stud vervangen. Overigensheeft de installateur ook voorge-steld de sparingen te voorkomenmet een ander trac? van de lucht-behandelingkanalen, maar dit wasesthetisch niet wenselijk.A u l a e n s p e e l - e ns p o r t l o k a a lDe aula van de school moest deelsin twee bouwlagen, maar vooralkolomvrij zijn. Hiertoe is een ver-diepingshoge vakwerkligger ont-worpen met een overspanning vancirca 16 m. Deze vakwerkliggerdraagt het dak van de aula en ookeen loopbrug op de onderregel(fig. 7, foto 8). Ter plaatse van dezeloopbrug verloopt de aula van 6 mhoog naar circa 3,5 m. De vakwerk-ligger is tevens onderwerpgeweest van overleg tussen con-structeur en architect, die het alsbeeldbepalend element ziet. Destaalconstructie, en dus ook de3 |Schuine oprijlaan par-keergarage4 |De grotere constructievedikte van de vloeren faci-liteert het koppelen vande galerijen m.b.v. kou-debrugonderbrekingenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou wcement 2007 7 53550 450 100010002202252200 9502801420D300x10005?10-200, extrahrsp.?8-2005 hrps.?102*3?12-200,extrahrsp.?6-250hrsp.?8-200 4 hrsp.?10-100prefab galerij300x10002?16-150, gekoppeld aan hem-profiel5 hrps.?122*4?20-200?5-250?7-200hrsp.?6-250HEM220 S355JRCBhrsp.?8-2006920+7145+?5-250?7-200d=250 d=2505?10-200, extraprefabbetonkolomprefabbetonkolomvakwerkligger, van de scholenbehoefde niet brandwerend tezijn, wat de puurheid van dezeconstructie ten goede komt. Voorde hoofddraagconstructie van dewoningen geldt uiteraard wel eenbrandwerendheidseis.F u n d e r i n gIn basis was gekozen voor hoog-belaste mortelschroefpalen(l = ca. 22 m). Deze zoudengerealiseerd worden vanuit dedeels ontgraven bouwput. Oppaalpuntniveau bevindt zich eenzeer homogene en draagkrach-tige laag. De palen zoudenworden gemaakt met zo geringmogelijke overlengte en vooraf-gaand aan het bemalen; grotewaterspanningsverschillenkunnen immers uitspoeling vandeze palen veroorzaken.Omdat echter de start van debouw was uitgesteld en de palenin een nattere periode zoudenmoeten worden gemaakt, is hetpalenplan omgezet naar vibropa-len vanuit de bouwput, diegeheel op diepte was en metbemaling. Deze palen zijn korteren staan op een grondlaag dieerg wisselend is wat betreftdraagkracht en niveau. Uiteinde-lijk zijn er iets meer en groterepalen toegepast, die wel gemid-deld 9 m korter zijn. Door tekalenderen is een goede controlemogelijk van juistheid van paal-puntniveau en sondering, vooralbij sterk vari?rende grondslag.Daarnaast zijn op een aantalplaatsen extra sonderingengemaakt, enerzijds om meerzekerheid te verkrijgen en ander-zijds om zo effici?nt (=zuinig)mogelijk te ontwerpen. Behalveuiteraard financi?le motieven enhet eerder genoemde uitstel, wasook het niet hoeven afvoeren vanvrijkomende grond voor de aan-nemer een reden om voorvibropalen te kiezen.De belasting uit de bovenbouw isvoldoende om opdrijven van dekelderbak te voorkomen. Alleenop plaatsen waar slechts belastinguit kelder en begane grond aanwe-zig is, zoals aula en buurtcen-trum, zijn trekpalen toegepast.I n s t a l l a t i eDe school krijgt een vrij reguliereinstallatie, met toepassing vanenergiebesparende maatregelenwaar deze met financieel accepta-bele terugverdientijden realiseer-baar waren. Onderzoek in devorm van een quick scan is weluitgevoerd naar warmte-/koudeop-slag, maar uiteindelijk is op basisvan de terugverdientijd dooropdrachtgever en gebruiker beslo-ten deze investering niet te doen.Toegepast wordt een gebalanceerdventilatiesysteem met warmtete-rugwinning door middel van eenHR-warmtewiel, waarmee ook eengrote mate van vochtreguleringmogelijk is. Tevens zijn voor deschool grotere luchthoeveelhedentoegepast dan ge?ist volgensBouwbesluit, dit ter vergrotingvan het comfort en beperking vanklachten met betrekking tot lucht-verontreiniging in klaslokalen.Verwarming geschiedt door HR-ketels met radiatorverwarming.Verder is door Grontmij op hetgebied van brandmeldinstallatieen inbraakbeveiliging geadviseerd5 |Ophanging van vloeren,galerijen en buitenruim-tes aan de wanden6 |Zeer grote uitsparingenin de kanaalplaatvloerenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou w54 cement 2007 7100010007145+kanaalplaatvloerdruklaag c20/256935+betonkolom 300*10003465+2465+3465+betonkolom 300*1000betonwand d=250betonkolom 300*1000(doorgaand)conform MARSH verzekerings-eisen. Ook zijn adviezen uitge-bracht voor diverse details metbetrekking tot akoestiek, bouwfy-sica (koudebruggen) en interne enexterne geluidsbelasting op gevels(bijv. verkeerslawaai).C o n c l u s i eDoor het snel betrekken van eenconstructeur bij het ontwerppro-ces en vooral de wensen vanopdrachtgever, architect en gebrui-ker duidelijk uit te spreken,beperkt de rol van de constructeurzich niet alleen tot het verzinnenvan een constructie voor eenontwerp. Dit ontwerpproces is eeninteractie geweest tussen alle par-tijen, waarbij is gezocht naar eenoptimum. In dit geval is het geensuboptimalisatie van ??n disci-pline, maar een overall optimum,waarbij de wensen van de op-drachtgever een grote rol speeden.Van de constructeur mag dan ookworden verwacht dat hij begripheeft voor andere disciplines,zoals bouwkunde en installatie-techniek, maar ook moet hij demaakbaarheid van de constructiebewaken. Daarbij moet hij nietschromen voor te stellen de inde-ling rigoureus te wijzigen als ditvoor de opdrachtgever kostenbespaart. Dit kan zijn om eenlogischer constructie te verkrijgenof om installatietechnisch een eco-nomischer ontwerp te maken.Uiteraard speelt het architectoni-sche en bouwkundige ontwerpwel een zwaarwegende rol in hetgeheel.Vooral ook van belang is dat deopdrachtgever ziet dat alle scena-rio's de revue zijn gepasseerd enhet gevoel heeft een optimaalgebouw te krijgen. Uiteraard is ditlaatste altijd een compromis vande diverse aspecten zoals finan-ci?n, gebruikersvoorwaarden enesthetiek. Constructeur en advi-seur kunnen aan dit proces zekereen positieve bijdrage leveren.Daarnaast is het van belang vooralsamen te blijven zoeken naaroplossingen, ook wanneer ietsniet helemaal naar wens gaat. Bijdit project waren dit bijvoorbeeldde sparingen in de vloer. Eenstarre opstelling van een of meerpartijen of het trachten aan tewijzen van een schuldige kanleiden tot frustratie. Uiteindelijkzal toch een voor alle partijenacceptabele oplossing moetenworden gevonden, opdat deopdrachtgever een gebouw krijgtdat volledig aan zijn wensenvoldoet. nProjectgegevensopdrachtgever:Gemeente Bestprojectontwikkelaar:Hurks Bouw en Vastgoedarchitect:Van der Pauwert Architectenadviseur constructies:Grontmijadviseur installaties:Grontmijhoofdaannemer:Hurks Bouw en Vastgoed7,8 | De vakwerkliggerdraagt het dak van deaula en op de onderre-gel een loopbrug