C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gRegelgeving42 cement 2007 4Om de relatie tussen bouwregel-geving en constructieve veiligheidte kunnen bespreken, moetenbeide begrippen afzonderlijk en insamenhang tot elkaar duidelijk teworden gepositioneerd.Bouwregelgeving in Nederland isbeschikbaar op publiekrechtelijkzowel als op privaatrechtelijk vlak.In de publiekrechtelijke sectorzijn opgenomen wetten, algemenemaatregelen van bestuur, verorde-ningen en ministeri?le regelin-gen. Privaatrechtelijke documen-ten met bouwregelgeving zijnbijvoorbeeld Nederlandse en Euro-pese normen, kwaliteitsverklarin-gen en CE-markeringen.De veiligheid van een constructieis een status van de constructie,die het veilig gebruik gedurendeeen daartoe bepaalde periodegarandeert. Om een bouwcon-structie gedurende die periodeveilig te kunnen inzetten zijnregels opgenomen in publiekrech-telijke zowel als in privaatrechte-lijke documenten. De aard van deregels indiceert helder hoe, waar-voor en onder welke omstandighe-den ze moeten worden toegepast.Omdat relevante regels verspreidstaan over diverse documenten,verliezen sommige ontwerpersen/of beoordelaars van bouwcon-structies echter het overzicht enmaken ongewild fouten. Ditartikel heeft tot doel om de regel-geving op heldere wijze te belich-ten.D e W o n i n g w e tDe Woningwet is steeds het ver-trekpunt bij beoordeling vanwelke regels moeten wordengevolgd. Deze wet, die eigenlijkeen bouwwet is, regelt een aantalbelangrijke uitgangspunten enverwijzingen die een rol spelen bijhet maken van nieuwe of hetbeoordelen van bestaande bouw-constructies. Het betreft hierpubliekrechtelijke randvoorwaar-den. Ten aanzien van construc-tieve veiligheid zijn de volgendeaspecten in de Wet (versie 1 april2007) van belang:? artikel 1: de begripsbepalingen.Teneinde begrippen eenduidigte kunnen hanteren bij gebruikBouwregelgeving enconstructieve veiligheiding. A. de Vries, Bouwtoezicht AmsterdamIn Nederland is bouwregelgeving beschikbaar in zowel publiekrechtelijkevorm, bijvoorbeeld wetten en algemene maatregelen van bestuur, als in pri-vaatrechtelijke vorm waaronder normen en overige regelgeving. Deze regelsgeven aan of de veiligheid van de bouwconstructie gedurende een daartoebepaalde periode is gegarandeerd. Dit artikel biedt een nadere toelichting opdeze complexe materie.C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gRegelgevingcement 2007 4 43van de Wet en krachtens dezeWet aangestuurde andere docu-menten, zijn van belangrijkebegrippen omschrijvingengegeven. Voorbeelden zijn debegrippen bouwen, gebouw,rooilijn en norm;? artikel 2: de verwijzing naar hetBouwbesluit. In dit artikel staanbepalingen die aangeven welketoetsingskaders van het Bouw-besluit voor welke bouwvormenof standplaatsen moetenworden gebruikt. De bedoeldetoetsingskaders zijn veiligheid,dus ook constructieve veilig-heid, gezondheid, bruikbaar-heid, energiezuinigheid enmilieuaspecten. Voor het makenvan nieuwe gebouwen geldenze allemaal en voor de beoorde-ling van bestaande gebouwengelden alleen de eerste drie;? in artikel 3 wordt gerechtvaar-digd dat het Bouwbesluit door-verwijst naar normen en kwali-teitsverklaringen;? artikel 4 regelt de begrenzingvan het toepassen van regelsvoor nieuwbouw bij gedeelte-lijke verbouwing;? artikel 5: de minister kan eenandere AMVB (Algemene Maat-regel van Bestuur) dan het inartikel 2 bedoelde Bouwbesluit,die ook technische voorschriftenbevat omtrent het bouwen,mede van kracht verklaren;? artikel 6 regelt dat voor presta-tie-eisen, volgend uit het Bouw-besluit, ontheffing kan wordenverleend tot een minimaalniveau. Dit is verder uitgewerktin het Bouwbesluit. Burgemees-ter en Wethouders zijn bevoegdte beslissen over een dergelijkeontheffing;? artikel 7: een aanvrager bouw-vergunning kan een ontheffingals bedoeld in artikel 6 van deWet, ook aanvragen bij deminister;? Burgemeester en Wethouderskunnen in bijzondere gevallennadere eisen stellen in relatietot duurzaam bouwen, mits ditis goedgekeurd door de minis-ter.Er zijn nog andere bepalingen inde Woningwet die te makenhebben met bouwen, maar nietmet constructieve veiligheid. Voornieuwe bouwwerken zal in hoofd-zaak artikel 2 van de Wet vanbelang zijn. Dit artikel verzorgt,zoals hiervoor aangegeven, de ver-wijzing naar het Bouwbesluit.H e t B o u w b e s l u i tHet Bouwbesluit is de bron waarin technische zin prestatie-eisenvoor bouwconstructies zijn opge-nomen als het gaat om construc-tieve veiligheid. Het Besluit isingedeeld in hoofdstukken diequa onderwerp aansluiten bij dein artikel 2 van de Woningwetgenoemde basisaspecten vanbeoordeling. Deze onderwerpenzijn veiligheid, gezondheid, bruik-baarheid, energiezuinigheid enmilieuaspecten. Voor construc-tieve veiligheid dient het hoofd-stuk veiligheid te worden geraad-pleegd. Dit hoofdstuk kent 25afdelingen waarvan de eerste tweevan belang zijn met betrekking totconstructieve veiligheid. De eersteafdeling handelt over `Algemenesterkte van de bouwconstructie' ende tweede afdeling over `Sterktebij brand'. Elk van deze afdelingenis opgedeeld in twee paragrafen,waarvan steeds de eerste paragraafgaat over nieuwbouw en detweede paragraaf over bestaandebouw. Nieuwbouw en bestaandebouw kennen verschillendeniveaus van prestatie, waarbijbestaande bouw een minimumniveau representeert dat eenbouwconstructie publiekrechtelijkmag bezitten. Het voert te ver omin het kader van dit artikel in tegaan op tussenliggende prestatie-niveaus, maar die zijn insommige situaties mogelijk. Voordeze specialistische kennis biedtde Betonvereniging een cursus`Bouwregelgeving' aan en eencursus `Opwaarderen van Bouw-constructies'. Bij de laatste cursusis de behandeling van tussenlig-gende prestatieniveaus summier.Alvorens verder in te gaan op con-structieve veiligheid in relatie tothet Besluit, dienen echter enkeleonderdelen van het hoofdstuk`Algemene bepalingen' van hetBouwbesluit te worden bekeken:? paragraaf 1.1: ook het Besluitkent als eerste element eenopsomming van begripsbepalin-gen van begrippen die in hetBesluit worden gebruikt;? paragraaf 1.2 bevat belangrijkebepalingen omtrent het toepas-sen van NEN- en NEN-EN-docu-menten. Omdat deze documen-ten niet publiekrechtelijk zijnontwikkeld, regelt deze para-graaf in hoeverre bepalingen uitV e i l i g h e i d i n d e r e g e l sDe regels voor constructieve veiligheid in de publiekrechtelijke zowel als inde privaatrechtelijke documenten in Nederland zijn gebaseerd op een pro-babilistische veiligheidsfilosofie. De achtergrond van deze benadering is dateen bouwconstructie gedurende zijn bepaalde gebruiksperiode een kans opbezwijken heeft die niet hoger is dan een in de regels opgenomen waarde.Op de theorie van deze systematiek ingaan is al regelmatig gebeurd ingeschriften en artikelen. Twee documenten over dit onderwerp kunnen tochin het bijzonder even worden genoemd en mogen in de bibliotheek van eenconstructeur niet ontbreken. Als eerste is dat een onderdocument van hetBouwbesluit, dat op zeer overzichtelijke wijze aangeeft hoe relaties liggentussen faalkansen, betrouwbaarheidsindices, belasting- en materiaalfacto-ren, referentieperiodes en veiligheidsklassen. Het betreft TNO-rapport2004-CI-R0159 van de hand van prof. ir. A.C.W.M. Vrouwenvelder, dr. ir.N.P.M. Scholten en ir. P.M. de Winter. Het tweede document dat over dezematerie handelt, is het normblad NEN 6700. Dit document zet de rand-voorwaarden voor constructieve veiligheid zoals die in de publiekrechtelijkeregelgeving worden gebruikt.C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gRegelgeving44 cement 2007 4deze stukken publiekrechtelijkvan kracht zijn. Hiertoe wordenin deze paragraaf de relatiesgelegd met de Regeling Bouw-besluit en de Richtlijn Bouw-producten. Of een norm vankracht is en hoe deze normmoet worden gelezen, wordtdus geregeld in deze paragraaf;? paragraaf 1.3 regelt het gelijk-waardigheidbeginsel. Dit begin-sel houdt in dat op een anderewijze dan met de bepalingsme-thode die wordt aangegevendoor het Bouwbesluit, magworden aangetoond dat aan deprestatie-eis wordt voldaan. Eenvoorbeeld hiervan is dat desterkte van een balk van betonkan worden bepaald met de uitde betonnorm volgende reken-technieken, zoals het Besluit dataangeeft, maar ook bijvoorbeeldmet proefbelastingen, waarvande uitkomsten op de correctewijze zijn verwerkt;? paragraaf 1.4 van het Besluitregelt hoe kan worden omge-gaan met door de ministererkende kwaliteitsverklaringenen CE-markeringen. Zie voorverdere informatie rondom dezeaspecten de Regeling Bouwbe-sluit (afdelingen 1.4 en 1.5);? paragraaf 1.5 is een nadere uit-werking van artikel 6 van deWoningwet, dat handelt overontheffingen. Deze mogelijk-heid tot `verlagen' van prestatie-eisen kan soms worden ingezet,vooral bij verbouwingen vanbestaande constructies, om hetniveau van constructieve veilig-heid van nieuwe bouwdelen telaten aansluiten bij het niveauvan constructieve veiligheid datde bestaande constructie bezit.Na deze `Algemene bepalingen'vervolgt het Besluit met hetHoofdstuk `Veiligheid'. Het belangvan constructieve veiligheid wordtonderstreept door de volgorde vande 25 afdelingen van dit hoofd-stuk. De eerste twee afdelingenhandelen over constructieve veilig-heid. De eerste afdeling (2.1) over`Algemene sterkte van de bouw-constructie' en de tweede afdelingover `Sterkte bij brand'.R e g e l i n g B o u w b e s l u i tHet volgende document datbelangrijk is bij het constructiefontwerpen of bij het beoordelenvan constructies, is de RegelingBouwbesluit. Dit document, datzoals eerder vermeld, wordt aan-gestuurd in paragraaf 1.2 van hetBouwbesluit, vervult onder andereeen belangrijke rol bij het gebruikvan NEN- en NEN-EN-documen-ten. In artikel 1.2 van de RegelingBouwbesluit staat precies welkedruk en welke eventuele wijzi-gingsbladen door de wetgeverworden bedoeld als hij daar naarverwijst. Dit aspect wordt wellichtnog overschaduwd door de inhoudvan hoofdstuk 4 van de Regeling.In dat hoofdstuk staat verdeeldover de paragrafen `Nieuwbouw'en `Bestaande bouw', hoe denormen moeten worden toege-past. Een beduidend voorbeeld isde belastingfactorentabel (tabel 2van NEN 6702). Bij bestaandebouw moet deze heel andersworden gelezen, zoals staat inartikel 4.25 van de Regeling Bouw-besluit.P r i v a a t r e c h t e l i j kTen slotte zijn voor de beoordelingvan constructieve veiligheid uiter-aard ook de normen van belang.Binnen enkele jaren zullen dezedocumenten, die worden uitgege-ven door het Nederlands Normali-satie-instituut (NEN), in principevervangen zijn door de Eurocodes.Omdat nog niet duidelijk is hoede aansluiting van de Eurocodesaan de publiekrechtelijke regelge-ving gestalte zal krijgen, zal ditartikel zich beperken tot de vankracht zijnde situatie. In denormen wordt doorverwezen naarandere normen. Doorverwijzingwordt door de Woningwet en hetBouwbesluit gesanctioneerd enzoals eerder aangegeven, speelt deRegeling Bouwbesluit hierbij eenbelangrijke rol.T e n s l o t t eConstructieve veiligheid vanbouwwerken hangt af van vele fac-toren. ??n facet daarvan is door-gronding van de regelgeving. Inde dagelijkse praktijk bij hetBouw- en Woningtoezicht blijktdat veel ingenieurs/constructeursonvoldoende op de hoogte zijnvan de publieksrechtelijke achter-grond van de regelgeving. Tochmaken deze constructief ontwer-pers vaak zeer complexe bouw-werken. Daarmee kan dus eenelement in het ontwerp van hetbouwwerk sluipen dat de faalkansvan de constructie in negatievezin be?nvloedt. Ik hoop daaromdat lezers van dit artikel, die dematerie als `nieuw' ervaren, zicheens achter de oren krabben. nM e e r i n f o r m a t i eOp de site van het ministerie van VROM (www.vrom.nl), en via respectie-velijk de hyperlinks "Bouwen en verbouwen", "Bouwregelgeving" en "Wettenen regels" wordt een internetpagina gevonden waarop alle publiekrechtelijkeregelgeving wordt genoemd en waar men deze ook kan downloaden.De relevante normbladen kunnen worden aangeschaft bij het NederlandsNormalisatie Instituut in Delft.