Het leeuwendeel van de nieuwbouwwoningen inNederland wordt gerealiseerd volgens het principe vaneen hoge bebouwingsdichtheid. In VINEX-locaties is denorm 33 woningen per hectare. Dat heeft mede temaken met de kosten voor infrastructuur, nutsleidingenenz. Het leidt tot standaard-verkavelingen en tamelijkuniforme wijken.Lucas Verweij, architect en stedenbouwkundige, zoektnaar andere mogelijkheden. Hij kijkt vooral naar niet-bebouwde gebieden, met een waterrijke of uiterst slappebodem, dik water zogezegd. De woningen die daargebouwd kunnen worden, moeten aan twee dingen vol-doen: zelfstandigheid in voorzieningen en ongefundeerd,dus vrij beweegbaar. De gedachte perceelgrootte wijkt afvan wat we gewend zijn: ??n woning per hectare.Het is niet voor het eerst dat de mogelijkheden vanbouwen op slappe grond worden onderzocht. Ditwordt ingegeven door het feit dat `harde' grondenschaars worden, terwijl Nederland voor een grootdeel bestaat uit een gebied dat als moerasdeltaomschrevenkanworden.Hetbelastenvandieslappegrond kan eigenlijk niet. Hoe daar dan toch tebouwen?Om de creativiteit te prikkelen is enkele jaren ge-leden onder meer de prijsvraag `Amfibisch Wonen'uitgeschreven, waarbij vooral werd gekeken naaraspecten die waterbewegingen uitoefenen op dewoningen. Woningen moeten dus kunnen meebe-wegen met de grondslag waarop ze zijn gebouwd.Het ontwerp Wetland in de categorie Stedenbouwen Architectuur was de winnaar (figuur 1).N a t t e l o c a t i e sOntwikkelingen zijn vaak het gevolg van een maat-schappelijk probleem. Mensen raken uitgekeken opVINEX-locaties al zijn die nog zo nieuw en wie niethoog wil wonen zoekt laagbouw met liefst veelruimte. Deze wens tot aantrekkelijke laagbouw leidttot onderzoeken naar het bebouwen van natte loca-ties, in samenhang met de bestaande biotoop.Verweij: een re?el onderzoek betrof de Zuidpolderonder Barendrecht. Bij deze benadering leggen weniet van tevoren vast hoeveel woningen er moetenkomen, maar we laten het aantal vrij, afhankelijk vanhoe de biotoop op veranderingen inspeelt. Het is eenbekend feit dat de natuur terug wil naar de oor-spronkelijke opzet in een gebied. Door ongefun-deerd te bouwen houden we tal van inrichtingskan-sen over.Wie denkt dat dergelijke plannen buiten de realiteitvan alledag staan, heeft het mis. Als een ontwerp nietA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 2003 4 13BOUWENOP DIK WATER 1| Wetland: drijvendewoning door evenwichtte maken met uitgegra-ven grond. Het landschapblijft intact, verplaat-sing woningen mogelijk.ontwerp MG architecten,RotterdamA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 2003 4142| Vier beelden van de Zuidpolder: de eerste is van het jaar 2000, een leeg akkerland met de bebouwing van Barendrecht aan de hori-zon. De tweede foto toont de situatie zoals die in 2010 kan zijn. Er lopen kreken door het landschap en op sommige plaatsen is hetland enigszins opgehoogd. Op de lagere drassige gedeelten bevinden zich de woningen. Op de derde foto uit 2015 zijn meer wonin-gen te zien. In 2025 is de natuur tot wasdom gekomenconceptmanager: Lucas Verweij, Bureau Schie 2.0technisch uitvoerbaar zou zijn, mist het elke reali-teirtszin. Om die reden zijn de plannen goed door-dacht, waarbij onder andere De Meeuw Volume-bouw is betrokken.O n t w e r p e n u i t a n d e r p e r s p e c t i e fDe plannen die in dit kader zijn ontwikkeld, hebbeninhunopzetaandachtvoorduurzaambouwen,maarniet geforceerd. Het gaat om verplaatsbare wonin-gen, enkellaags, licht van opbouw, drijvend op waterof slappe grond.In het plan Zuidpolder is gekeken naar de ontwik-kelingen die het gebied in een periode van 25 jaarzou kunnen ondergaan (figuur 2).In Almere is in de jaren '80 het woonhuis Benthemgerealiseerd. Een zeer lichte constructie, waarbij devloerconstructie op een ruimtevakwerk rust, dat zelfop een fundering van betonnen stelconplaten isgemonteerd (foto 3). Stelmechanieken maken hetmogelijk eventuele afwijkingen in de horizontalestand van het huis aan te passen.Verweij: wie goed rondkijkt in ons land ziet tal vangebieden waar semi-permanent gebouwd kanworden. Gebouwd in de zin van gebruik maken vanbijzondere locaties zoals tijdelijk onbebouwde ter-reinen die bijvoorbeeld te vinden zijn in het nogongebruikte trac? van rijksweg 4 tussen de Benelux-tunnel en de omgeving van Delft.Woningen op dergelijke locaties en op en aan hetwater, moeten voor een groot deel autarkisch zijn,zelfvoorzienend. Zelf energie opwekken, zelf waterwinnenenzelfhet afvalwaterzuiveren. Indescheep-vaart is veel hiervan al gemeengoed, al zal er voordeze specifieke toepassing nog het nodige ontwik-keld moeten worden.Maar, als niet de kiem voor innovaties wordt gelegd,komernwenooitvandebestaandepadenaf.Verweij:Nederland is internationaal gezien een gidsland opwoningbouwarchitectuur en stedenbouw en diereputatie moeten we hoog houden. Daarin past hetidee van autarkische woningen op dik water.Pieter SpitsB r o nDe gegevens voor dit artikel zijn afkomstig van LucasVerweij.Hij was directeur/eigenaar van het architectenbu-reau Schie 2.0 in Rotterdam, en is thans werkzaambij Premsela, Stichting voor Nederlandse vormge-ving in Amsterdam. sL i t e r a t u u r1. Inez Flameling, Hoogwater, uitgave Rijks-waterstaat e.a., ISBN 90 21539 65 92. Hans Venhuizen, Amfibisch Wonen, Nai,Rotterdam3. Benthem Crouwel, 1980 ? 2000,Uitgeverij 010A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 2003 4 153| Het woonhuis vanBenthem in Almere(1984) een vroeg voor-beeld van een demon-teerbare woning, inclu-sief fundering. Een stel-mechaniek kan zettingennivellerenontwerp:Benthem Crouwelfoto: Jannes Linders