C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 6 41Hetbeschikbarewerkterreinwordtdoor Projectorganisatie Betuwe-route sterk gefaseerd ter beschik-king gesteld. Het vorkviaduct ende noordelijke fly-over moetenworden gerealiseerd op 15 deel-werkterreinen. Deze terreinenworden daarnaast nog gesegmen-teerd, doordat in dienst zijndesporen de werkterreinen door-kruisen(foto2).Onvermijdelijkisdat van tijd tot tijd sporen buiten-dienst en spanningsloos moetenworden gesteld, maar met aan-passing van werkmethoden, be-kistingen en steigerwerk wordtgetracht dit zoveel mogelijk tevoorkomen. Ondanks dat, heeftde bouwcombinatie reeds enkelehonderden buitendienst- en span-ningsloosstellingen achter de rug.Vanwege de over het algemeenlange doorlooptijden voor hetaanvragen van buitendienststel-lingen (tot 26 weken), wordenzeer hoge eisen gesteld aan deplanning en de logistiek op debouwplaats. Indien bouwdelenworden `vergeten' of het logis-tieke proces niet volledig in beeldis gebracht, zou dit immers kun-nen leiden tot wekenlange vertra-gingen.In het ontwerp is reeds rekeninggehouden met een gefaseerde uit-voering en met het verhoogdbouwen en later afvijzelen vanbouwdelen die bestaande spoor-infra kruisen. Deze spoorkruisin-gen worden allemaal uitgevoerdals trogbrug; een U-vormige be-tonnen bak bestaande uit tweedoorgaande voorgespannen bal-ken, met een tussenliggende ge-wapend-betonnen vloer.O n d e r s t e u n i n g s c o n s t r u c t i eVoor het verhoogd bouwen van detrogbruggenwordteenondersteu-ningsconstructie opgebouwd, be-staande uit stalen kolommen metkop- en voetplaten, stalen moer-balken (dubbele HE 1000 B voor-zien van koppelplaten) en daar-bovenop stalen onderslagen. Bo-venop de onderslagen wordt debekisting samengesteld. (fig. 3)Om de veldlengte van de moer-balken te beperken, zijn op eengroot aantal plaatsen onderheidebetonnenhulpfundatiesgemaakt,waarop de stalen kolommen rus-ten.Voordeoverigestalenkolom-men wordt zoveel mogelijk ge-bruikgemaakt van definitievepoerenenontsporingsgeleidecon-structies. De onderslagen worden`koud' op de moerbalken opge-legd, dat wil zeggen zonder gaffe-loplegging. Conform de voor-schriften wordt gecontroleerd ofkantelen en rotatie van de onder-slagen niet optreedt en of het lijfvan de onderslag boven de opleg-ging niet gaat plooien. Om de tevijzelen hoogte zoveel mogelijk tebeperken worden de moerbalkenevenwijdig aan aanwezige sporengelegd, naast het Profiel van VrijeRuimte. De onderslagen kruisende sporen en liggen boven hetProfiel van Vrije Ruimte.Kunstwerken rangeerterrein Kijfhoek (2): realisatieBouwen onder hoogspanninging.M.B?ttner, Ballast Nedam Infraing. H. Helmink, HBG Civieling. F. IJmker PMSE, Delta Marine ConsultantsWat de bouwmethode betreft, is het werk op het rangeeremplacementKijfhoek vrij traditioneel. Het bijzondere is dat het project wordt uitgevoerd ineen uiterst complexe omgeving (foto 1). Het primaire bedrijfsproces vanKijfhoek ? het rangeren van wagons en het vervoer van goederen over hetspoor ? stelt bijzondere eisen aan de uitvoering.1 | Kunstwerken vanuitde luchtfoto: Aerocamera MichelHofmeester2 | Portaalkraan op werk-terrein VII3 | Principe opbouwbekistingsondersteuningkolomkolommoerbalkpoerpoertrogbrugmoerbalkbekistingruimte voorprincipe opbouw bekistingsondersteuningonderslagC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 642S t o r t e nHetstortenvaneencompletetrog-brug geschiedt in ??n fase. Eerstwordt de vloer gestort en wanneerdeze voldoende is verhard, volgende balken laag voor laag. De stort-snelheid wordt zodanig aange-past dat het stortfront nergenslangerdan??nuuropdevolgendelaag beton wacht. Dit vergt eengedegen voorbereiding, waarbijinzet van personeel, materieel,betoncentrale en de activiteitenop Kijfhoek zeer nauw op elkaarworden afgestemd.V e r w i j d e r e no n d e r s t e u n i n g s c o n s t r u c t i eBijzondere aandacht is besteedaan het verwijderen van de onder-steuningsconstructie. Uiteraardis hiermee bij het ontwerpen enhet opbouwen ervan al rekeninggehouden; de constructie moet teallen tijde stabiel blijven. Daar-naast is een 360? roterende ver-reiker uitgerust met een spoor-onderstel en voorzien van eenspeciaal ontworpen balkenklem.De balkenklem kan vanuit de ver-reiker, die in het onderliggendespoor wordt opgesteld, wordenbediend. De klem heeft een rote-rende kop, zodat deze ook opmoeilijk bereikbare plaatsen kankomen. Met de klem worden debalken onder de trogbrug van-daan gehaald, om vervolgens teworden overgenomen door eentorenkraan.A f v i j z e l e nNadat de ondersteuningsconstruc-tie en de bekisting volledig zijnverwijderd, wordt de trogbrugafgevijzeld; ??n van de bruggenmaar liefst 4 m (foto 4). Hiervoorwerden vijzels ingezet met eenslag van 1,5 m en een capaciteitvan 400 ton. De langere slag leidttot minder handelingen omdat erminder hoeft te worden overge-pakt. Hierdoor wordt het geheleproces versneld. Bovendien is erin de laatste vijzelslag meer ruim-te beschikbaar voor het inbouwenvan de opleggingen.Om de trogbrug na het ontkistenen tijdens het afvijzelen stabielte houden, is nabij de beide uit-einden aan de onderzijde van detrogbrug een stalen vasthoudcon-structie gemonteerd. Deze con-structie dient voor het opnemenvan horizontale krachten op detrogbrug en tevens als waakgelei-ding tijdens het afvijzelen. Daar-naastheefthetdemogelijkheiddegehele trogbrug in lengterichtingover een kleine afstand hydrau-lisch te corrigeren. De vasthoud-constructie wordt aangebracht na-dat de ondersteuningsconstructieonder de beide eindvelden is ver-wijderd. Hiervoor zijn aanvul-lende stabiliteitsberekeningen ge-maakt.O p l e g g i n g e nDe opleggingen bestaan uit eenbovenplaat, ingestort in de vloervandetrogbrugeneenonderplaatdie op de onderbouw (kolom ofrempijler) wordt gesteld. Tussenboven- en onderplaat bevindt zichdedefinitieveoplegging,ookvoor-zien van stalen platen aan de bo-ven- en onderzijde. De definitieveoplegging wordt, nadat tijdens delaatste afvijzelslag de tijdelijkestoppingen zijn verwijderd, in hetwerk met een boutverbinding aande boven- en onderplaat gemon-teerd, waardoor de oplegging tij-dens de levensduur van de brugkan worden verwijderd in gevalvan onderhoud of vervanging.Door de geboute verbinding be-staat echter tijdens de bouw geenenkele stelruimte in het geheleoplegpakket. Eventuele maatver-schillen door kruip, krimp entemperatuurvandetrogbrugwor-den vooraf zo nauwkeurig mo-gelijk berekend en worden op-gevangen door de bovenplaat inde trogbrug in te storten meteenvoorinstelling(s).Afwijkingenvan de berekende waarden voorkruip, krimp en temperatuur tenopzichte van de werkelijke ver-plaatsing van de trogbrug (tussenhet moment van storten en hetmoment waarop de opleggingenworden ingebouwd) en eventuelebouwtoleranties worden opge-vangen door in de onderbouwsparingen te voorzien, waarin deonderplaat enigszins kan ver-plaatsen. Nadat de oplegging isingebouwd wordt de onderplaatondergoten en kan de trogbrugworden afgelaten op zijn defini-tieve opleggingen (fig. 5).V u l l i n g e nOm de trogbrug met de juistezeeg te kunnen bouwen, wordenonder de trogbekisting vullingenaangebracht. Uit praktisch oog-punt is ervoor gekozen deze vul-lingen niet tussen de trogbekis-ting en de onderslag aan tebrengen, maar ter plaatse van deoplegging van de onderslag op demoerbalk. Dit betekent twee uit-vullingen per onderslag, wat eenaanzienlijke besparing geeft ophet aantal vullingen. Bij toepas-sing van vullingen op de onder-slagen zouden deze immers overde totale breedte van de trogbe-kisting moeten worden aange-bracht.In de bekistingsondersteuning4 | Hoog gebouwdetrogbrug met vasthoud-constructieC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 6 43treedt ook doorbuiging op vanmoerbalken en onderslagen. In-dien de moerbalken zich (prak-tisch) evenwijdig aan de trogbe-kisting bevinden hoeft de door-buiging van de onderslag niet teworden meegenomen, maar kanworden opgevangen in de moer-balken.Bijdeschuinekruisingterplaatse van de sporen is dit echterniet het geval door de verschil-lende lengten ? en dus doorbui-ging ? van de onderslagen. Dedoorbuiging van de onderslag ende moerbalk zijn samen bepalendvoor de zakking van de bekistingtijdens het storten. Hoe verder detrogwandzichvandeopleggingafbevindt, hoe groter de vullingmoet zijn om de trogkist op dejuiste hoogte uit te vullen.De hoogte van de (houten) vullin-gen wordt bepaald door:? de definitieve zeeg ter plaatsevan de betreffende onderslag;? de doorbuiging van de moer-balk ter plaatse van de op-legging van de onderslag opde moerbalk;? de doorbuiging van de onder-slag ter plaatse van de trog-wand, verschaald naar deoplegging van de onderslag.Aan de doorbuiging van de onder-steuningsconstructie worden ho-ge eisen gesteld om scheurvor-ming in het verse beton van derelatief hoge trogbalken te voor-komen. Om aan deze eisen tekunnenvoldoenzijnenkelemoer-balken verstijfd door het aan-brengen van flensplaten.D e s p l i t s i n g s t r o gEen bijzondere trogbrug is desplitsingstrogbrug, waaraan hetvorkviaduct haar naam ontleent.Dezebestaatuittweeaftakkingen,??n van 103 m en ??n van 87 m,met een wissel bovenop de brug.Tijdens het ontwerp is er reedsrekening mee gehouden dat deze,sowieso al complexe, trogbrugniet zou worden afgevijzeld. Inplaats daarvan is ervoor gekozende twee onderliggende sporen teverlagen in een badkuipliggingen de totale hoogte van het boven-leidingpakket boven de sporen teminimaliseren. Met een deelselektrisch ge?soleerde ondersteu-ningsconstructie was het moge-lijk juist vrij te blijven van debovenleidingen. De inhoud vande trogbrug is 2400 m3, hetgeenook in ??n fase is gestort (foto 6).Met de inzet van drie betonpom-pen en twee shifts met 50 manpersoneel, werd de trogbrug in 24uur gestort; een bijzonder hooggemiddelde per uur in vergelij-king met andere trogbruggen.Normaal gesproken wordt 24 uurna het storten de krimpvoorspan-ning aangebracht. In dit geval zoudit betekenen dat aan de ene zijdevan de brug de krimpvoorspan-ning moet worden aangebrachtterwijl aan de andere zijde hetbeton nog vloeit. In nauw overlegtussen Holland Railconsult enCBKK is besloten de mengsel-samenstelling aan te passen omhettijdstipvanaanbrengenvandekrimpvoorspanning te verschui-ven.S a m e n w e r k i n gCBKKistevredenoverhetverloopvan de uitvoering van het project.Niet in de laatste plaats is dit tedanken aan de prima samenwer-king en de bundeling van kennistussen opdrachtgever, ontwer-pers en aannemer. De combina-tie is in juli 2000 gestart met debouw. Het vorkviaduct zal in no-vember 2003 worden opgeleverd,waarna in augustus 2004 de noor-delijke fly-over volgt. s1 2 34 5 6onderbouw ondersteuningsconstructietijdelijke onderstoppingen inbouwen oplegging definitieve opleggingonderplaat in sparingenS5 | Fasering oplegging6 | Nachtstort splitsings-trogbrug van het vork-viaductfoto: Ronald Tilleman