Bijzonderheden van de betonwerken voor deMARINEHAVEN TE DEN HELDERdoor ir C. van LeeuwenOver bovengenoemd ond erwerp zijn publicaties verschenen van:ir A. E g g i n k in ,,De Ingenieur", 1951, Nr 34,J. C. Visser in ,,Het Polytechnisch Tijdschrift", 1952, Nr 29-30 enBulletin de I'Assoc. Intern. Perman. des Congres de Navigation, nr 36,1952In onderstaand artikel worden behalve bijzonderheden van de gebouwdekademuren en pieren ook die van de thans in aanbouw zijnde brug overhet Nieuwe Diep vermeld.InleidingIn verband met het voornemen, de Koninklijke Marine, meer dantot dusver, in Den Helder te concentreren, werd na de oorlogbesloten tot de aanleg van een ruime nieuwe haven.Het bleek mogelijk deze te projecteren op de ten Oosten vanDen Helder aanwezige wadden, zodat geen nieuwe cultuurgrondbehoefde te worden onttrokken (zie tek. I en 2).Het ontwerp voor de haven zelf werd gemaakt door de Rijks-waterstaat, ,,Directie Sluizen en Stuwen", onder leiding van deHoofd-ingenieur A, ir A. Eggink, en voor de thans in aanbouwtek. I. situatie van de bestaande toestandZijnde brug over het Nieuwe Diep door genoemde dienst insamenwerking met de ,,Directie Bruggen" van de Rijkswaterstaat.Het eigenlijke havengebied werd geheel omdijkt, zodat tweebouwputten van ca 55 ha resp. 100 ha werden gevormd, waarin debetonwerken in hoofdzaak in den droge konden worden uitge -voerd.Deze werken zijn thans in de eerste bouwput voltooid, de tijde-lijke dijk is gedeeltelijk weggebaggerd en het is de bedoeling ditdeel van de haven midden 1954 in gebruikte nemen.tek. 2. bouwschemaCement 6 (1954) Nr 17-18 289Pieren en kademurenVoor de kleinere vaartuigen zijn, behalve een kademuur, 15 mbrede pieren ontworpen, en voor de grotere schepen kademurenen 45 m brede pieren.De constructie van de kleine pieren blijkt uit tek. 3. De boven-bouw bestaat uit elementen van 22,5 m lengte, elk gefundeerdop negen zware palen.Voor de grote pieren is in beginsel hetzelfde systeem aangehou-den. Alleen bestaan deze ook in dwarsrichting uit elementen, diedoor sleutelstukken zijn verbonden (tek. 4).Voor het zwaarste type kademuur zijn enige doorsneden ge -geven in tek. 5. Ook hierbij is in hoofdzaak hetzelfde constructie-principe gehandhaafd. De foto's 6 en 7 geven een beeld van debouw.De fundering van al deze kunstwerken wordt gevormd door ca28 t zware palen met I-vormige schachtdoorsnede en verzwaardepunt. Zij werden vervaardigd van trilbeton in stalen modellen,en om de noodzakelijkheid van een te groot opslagterrein teontgaan, werd de verharding door stomen versneld.Met 4 modellen konden per werkdag 4 palen worden gemaakt,die gedurende de nacht werden gestoomd tot een temperatuurvan ongeveer 60 ?C.De volgende morgen werden zij op het opslagterrein gedepo-neerd. Zowel voor de palen als voor het gehele werk werd hoog-ovencement, klasse A, gebruikt (400 kg per m3beton); de druk-sterkte direct na het stomen bedroeg ca 200 kg/cm2op kubussenmet ribben van 20 cm.De palen werden geplaatst met behulp van een speciale, door deaannemer ontworpen installatie.tek. 3. pier van 15 m breedte voor kleinere vaartuigentek. 5. kade C, zwaarste kadetype, met sleutelstukken in dwarsrichting, voor grotere schepenDOORSNEDE A-A DOORSNEDE B-B290 Cement 6 (1954) Nr 17-18DOORSNEDEA-A DOORSNEDE B-Btek. 4. pier IXfoto 6. bouwput voor kademuur (foto J. de Boer)Cement 6 (1954) Nr 17-18 291foto 7. middenmoten voor de grote pier in aanbouw (foto R. Bossinade)tek. 8. systeem voor het plaatsen van de palen met behulp van een speciale drijvende stelling292INDRUVENVANDEBUIS PLAATSENVANDEPAAL TREKKENVANDEBUISCement 6 (1954) Nr 17-18(foto j. de Boer)tek. 10. duc d'alve in voorgespannen betonfoto 11. caissons voor brugpijlers in aanbouwfoto 12. transport van een caisson voor een kelderpijler(foto J. de Boer),Het was mogelijk een drijvende stelling te gebruiken, daar in degrote bouwput voor de uitvoering van de bovenbouw kleinerebouwsleuven moesten worden gemaakt, waarin ongeveer 1,5 mwater kon worden toegelaten.Het systeem wordtIn beginsel weergegeven in tek. 8.Eerst werd een 26 m lange buis met een diameter van 1,65 m in degrond gedreven, waarbij de indringende grond door een zand-pomp werd verwijderd. Inbressen van de grond onder de buis-rand door kon hierbij worden voorkomen door de waterstandin de buis (door watertoevoer) hoger te houden dan die inde bouwsleuf. Nadat de buis op diepte was gekomen, werd depaal erin geplaatst, enig zand tussen paal en buis aangevuld en debuis omhooggedrukt door middel van een op de kop van de paalgeplaatste hydraulische vijzel, totdat de paalvoet zich onder debuis bevond. Hierna volgde een proefbelasting van de paal tot225 t, door middel van dezelfde vijzel en door verzwaring van debuis met een groot deel van het gewicht van de installatie. Naverdere zandaanvulling kon de buis worden getrokken. De gehelehandeling voor ??n paal duurde 4 tot 6 uur. In totaal werdenI 571 palen geplaatst.De voordelen van het systeem zijn:dat zeer zware palen kunnen worden gebruikt,dat men een grote vrijheid heeft in de keuze van de vorm er-van, endat elke paal wordt proefbelast, waarbij het zelfs mogelijk is deproefbelasting uit te voeren zonder dat kleef van de paalschachtoptreedt.Op foto 9 (tegenover blz. 271) ziet men de stelling aan het werkin de bouwsleuf naast het palen -opslagterrein.Voor een meer uitvoerige beschrijving van de werkwijze mogeworden verwezen naar het artikel van de Heer J. C. Visserin het Pol. Tijdschr. - B, Nr 29-30, 1952.Als bijzonderheid, wat de uitvoering van het werk betreft, kunnennog de duc d'alven van voorgespannen beton worden vermeld.Voor het meren van de schepen voor materiaalaanvoer warenaanvankelijk enige betrekkelijk lichte houten duc d'alven ge-maakt, waarmede teleurstellende ervaringen werden opgedaan.Mede wegens de hoge houtprijs en het paalwormgevaar werd tothet maken van duc d'alven van spanbeton besloten. Tek. 10 geeftde constructie weer. Tot heden hebben zij de schepen goedweten te weerstaan.Cement 6 (1954) Nr 17-18 293De brug over het Nieuwe DiepVan deze brug, die thans in aanbouw is, zijn alleen de landhoofdenop normale gewapend-betonpalen gefundeerd. De twee tussen-pijlers en de twee kelderpijlers voor de dubbele basculebrug rus-ten op zware palen van gelijke constructie als di.e van de pierenen kademuren (tek. 13).Voor de onderbouw van de kelder- en tussenpijlers werdencaissons in de bouwput voor de haven gemaakt(foto 11), en nadatde dijken hiervan waren doorgebaggerd, konden zij door middelvan een hefinstallatie op de palen worden geplaatst (foto 12).In de bodems van de caissons waren daartoe openingen gespaard,waardoor de paalkoppen ca 40 cm konden binnendringen. Na hetplaatsen van een caisson werden om de paalkoppen passendehouten schotten, tegen de caisson bodem aan, omhooggetrokken,zodat de openingen in de bodem werden gedicht. Vervolgenskonden de door betonschotten boven de palen gevormde com-partimenten worden drooggemaakt en de paalwapening wordengelast. Daarna zijn deze compartimenten met beton gevuld.Elk caisson werd aanvankelijk afgezet op drie stelpalen, die tijde-lijk van stalen stoelen waren voorzien. Het was noodzakelijk allepalen, en de stelpalen in het bijzonder, nauwkeurig in te meten,doch daarna bleek het zonder veel moeite mogelijk, de caissonsmet een grootste afwijking van 1,5 cm te plaatsen. Van een aan-wezige inrichting, om de hoogte nog na het plaatsen te corrigeren,behoefde geen gebruik te worden gemaakt.In tek. 14 is het kelderpijler-caisson aangegeven, alsmede de in-richting voor het plaatsen van het caisson op een stelpaal. Foto 15geeft een beeld van het droogmaken van een compartimentboven de stelpaal.Door de gevolgde werkwijze kon h?t maken van ??n of meerdamwandkuipen in het Nieuwe Diep worden vermeden. Behalvekostenbesparing gaf dit ook de voordelen van minder belemme-ring voor de scheepvaart en kortere uitvoeringstijd.Voor de toegangen tot de doorvaart-opening van de brug zijn 4gewapend betonnen geleidingswerken geprojecteerd, elk gefun-deerd op 17 vertikale kokerpalen Larssen III. De stalen palentek. 14. oplegging van een kelderpijler-caisson op drie stelpalentek. 13. de brug over het Nieuwe Diep294 Cement 6 (1954) Nr 17-18foto 16 wapening van een balk voor de brugin voorgespannen betonworden ingeklemd in de 80 cm dikke plaat van de gewapend-betonconstructie, zodat een veerkrachtig en sterk geleidings-werk wordt verkregen.De vier vaste overspanningen worden in voorgespannen betonuitgevoerd. Voor elke brug worden acht balken vervaardigd met1,50 m hoge T-vormige doorsnede en een lengte van 27,40 m. Zijworden op de gebruikelijke wijze door kabels loodrecht op debrugas door de bovenflenzen van de balken en door de dwarsdra-gers gekoppeld. Toegepast wordt het Freyssinet-systeem (foto 16).Voor de prefabricage van de balken wordt dezelfde werkwijzegevolgd als voor de funderingspalen. Per werkdag kan ??n balkworden gestort, die 's nachts wordt gestoomd en de volgendedag, na ontkisten en spannen van de eigengewicht-kabels, op hetopslagterrein wordt geplaatst.Verwerkt zijn aan kademuren, pieren en brug o.a. de volgendematerialen:I 571 zware fundatiepalen, waarin: .ca 17 600 m3beton;ca 52 000 m3gewapend beton voor bovenbouw;ca 9 000 t wapeningsstaal voor palen en bovenbouw.foto 15. droogmaken van een compartiment boven destelpaal in een caisson van een kelderpijlerNaval harbour at Den Helderby ir C. van LeeuwenA short description of the construction of quaysand ietties at Den Helder. The design of the pile-foundation is a novelty; the same kind of piles hasbeen used for the prefabricated abutments andpiers of the bridge.La base maritime a Den Helderpar ir C. van LeeuwenR?sum? sommaire de Ia construction des quais etdes jet?es de la base maritime a Den Helder. Unnouveau proc?d? de la fondation des pieux estappiiqu?. Le m?me proc?d? est employ? pour iespiliers et Ies cul?es pr?fabriqu?es du pont.Marinehafen, Den Heldervon. Ir. C. van LeeuwenEine kurzgefasste Beschreibung der Kaimauernund Molen f?r die Marinebasis Den Helder. Eskam eine neue Type von sehr schweren Beton -pf?hlen zur Ausf?hrung, von denen jeder einerBelastingsprobe unterworfen wurde. Die hierbeiaufgebrachte Last betrug 225 t. Pfahle derselbenType wurden f?r die Widerlager einer Br?ckeverwendet, die aus Senkkasten von Stahtbetonbestehen. Sie wurden in der mit Hilfe eine rGrundwasserabsenkung trocken gelegten Bau -grube des Hafens hergestellt und spater ?ber diePfahle eingefahren. Die Dalben sind in Spann -beton ausgef?hrt.De Voorjaarsbeurs te HannoverElk jaar opnieuw blijkt dat de eisen, die men aanbeton stelt, en de taak, die men beton laat ver-vullen, stijgen. Om een gelijkblijvende kwaliteitte verkrijgen en de betonbouw te rationaliserenzijn steeds meer machines nodig. De TechnischeMesse te Hannover gaf een overzicht van nieuweconstructies en talloze verbeteringen op het ge-bied van betonmachines:1. verrijdbare, automatische, weeg- en doseer-apparaten, met electrisch bediende toevoer,weeginrichtingen voor toevoer van cement entoeslag uit silo's, met fotocellen geregeld voorgrote betonwerken en voor betonwaren-fabrieken;2. verrijdbare tegenstroom mengers met automa-tische watertoevoer ter verkrijging van eenconstante consistentie van de betonspecie,betonmolens met twee assen voor spanbeton,slingerbeton, enz.;3. betonpompen voor 10-15 m3beton per uur;watergehalte 77 ?%;4. trilapparaten en triltafels; normaal 3 000 --4000 Hz; lager dan 2800 Hz is ontoelaatbaar;voor hoogwaardig beton 9000--15000 Hz,waardoor grotere dichtheid en sterkte, beterehechting tussen beton en wapening en minderkrimp. Hoogfrequent trillen is ongeschikt voorlicht beton. Aandrijving electrisch of met ben-zinemotor;5. machines voor vervaardiging van trottoirban-den met automatische vulling, verdichting enontvorming (evtl. met erboven gebouwde be-tonmolen); productie 250--300 stuks in 8 uur;6. draaitafelpersen voor trottoir- en terrazzo-tegels zonder onderlegplaten, met verwissel-bare vormkasten tot 50x50 cm. Vullen, tr illen,draaien, persen (500 t) en uitstoten geschiedtautomatisch. De snelheid is verstelbaar; erheeft v??rverdichting plaats; per tegel 8-20 secen per 8 uur 2 500--3 000 stuks 30x30 cm;7. betonbuizenmachines zonder kern met verwis-selbare vormmantel en mof; zeer dicht beton;gladde binnen- en buitenwand voor buizen tot600 mm diameter; min. productie per 8 uur150 stuks;8. verrijdbare en stationnaire machines voor ste-nen van licht beton; verdichting door vallendstempel gecombineerd met een trilinrichtingaan de onderzijde van de tafel; productie 800per uur; afvoer van de stenen per kabelbaan.Litt.: Beton-Zement Markt, nr7/8, 1954 G.J.H.Eerste Internationale Congres betreffendebetonwarenVan 20 tot 27 Juni 1954 wordt door de ,,BelgischeSyndicale Kamer der Agglomeraten met Cement",met medewerking van het Europese Productivi-teitsagentschap (Parijs) en de Belgische DienstOpvoering Productiviteit, onder beschermingvan 21 belangrijke instanties en verenigingen inBelgi? en in het buitenland, bovengenoemd con-gres te Brussel, Nieuwstraat 50 gehouden.Bekende en vooraanstaande sprekers behandelenverschillende actuele onderwerpen. De volgendeNederlanders voeren er het woord: ir H. J.Wolbeer en C. Verruyt. Voor ons bekendebuitenlandse namen zijn o.m.; R. L'Hermiteen J. C h e f d e v i l l e en Prof. Dr.-lng. A. Hummel.Cement 6 (1954) Nr 17-18 295