C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 268In het traject van de Zuidtangentbevinden zich, vanaf de rand vanHaarlem tot de tunnel onder deA4, 22 kunstwerken. Behoudenshet aquaduct onder de Ringvaartbij Vijfhuizen en de onderdoor-gang onder de Schipholspoorlijnbij station Hoofddorp, betreft hetbruggenofviaducten.Bij15kunst-werken is gebruikgemaakt vanvoorgespannen prefab liggersyste-men. De keuze hiervoor is begrij-pelijk tegen de achtergrond vande al geschetste bestaande infra-structuur. Daarnaast speelde hetzoveel mogelijk beperken vanhinder tijdens de bouw voor ver-keer en omgeving een rol.Zo was dus voor de meeste via-ducten het toepassen van gestan-daardiseerde voorgespannen pre-fab liggers, met name type rail-balk en T-randbalk met in hetwerk gestorte druklaag, een uit-gangspunt. Toch heeft dit nietgeleid tot de algemeen bekendevormgeving van kunstwerkenmet prefab liggersystemen. Dit isin de eerste plaats terug te vindenin de bijzonder vormgegeven on-dersteuningsconstructies (zie deeerdere artikelen in deze serie).Maar ook de esthetische uitwer-king van de dekranden met panel-craft elementen in betonkleurgeeft de dekken een aparte uit-straling (foto 1). Deze randen zijnbij alle viaducten terug te vinden.In het geval dat het brugdektevens een halte bevat, is gebruik-gemaakt van een aparte speciaalontworpen randbalk (zie hierna).Bij viaducten met meer overspan-ningen zijn de dekken onderlingInfrastructuur voor het kerntraject van de Zuidtangent (5)Bijzondere voorgespannenprefab elementen voorde busbaanir. C. Quartel, Spanbeton BV, Koudekerk aan den RijnVijfde artikel in de serie over de Zuidtangent, de hoogwaardfig openbaar-vervoersverbinding tussen Haarlem en Amsterdam. De aanleg van de bus-baan in een omgeving met veel bestaande infrastructuur zoals wegen (vanlokale weg tot autosnelweg), spoorlijnen, vaarten en zelfs een vliegveld vereistde nodige kunstwerken voor de verschillende kruisingen. Vanwege het uit-gangspunt een vrije baan te realiseren, worden deze kruisingen bij voorkeurongelijkvloers uitgevoerd. Afhankelijk van de situatie wordt gekozen voor eenonderdoorgang, een tunnel of een hooggelegen passage in de vorm van eenbrug of viaduct. Drie bijzondere prefab-toepassingen worden besproken.1 | Herkenbare terugkeren-de randdetailleringC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 2 69zoveel mogelijk door buigslappevoegen verbonden. Mocht in detoekomst voor het inzetten vantramsopdebaanwordengekozen-(de zogenaamde vertramming),danzijndeconstructieshieropge-dimensioneerd. De buigslappeverbindingen zullen dan wordenverwijderd en de rubberopleggin-gen onder de liggers zullen wor-den vervangen.Met betrekking tot het gebruikvan prefab-systemen worden driebijzondere toepassingen belicht:? KW 6a, passage Spieringweg;? KW 9, boogviaduct Hoofd-dorp-West met boogliggers ineen straal van 99 m;? brugdek met ge?ntegreerdeperrons bij een halteplaats.K W 6 a , S p i e r i n g w e gDit kunstwerk ontmoet de bus,rijdend in de richting Schipholdirect na het aquaduct onder deRingvaart. Het verzorgt een vrijekruising met de Spieringweg, eensecundaire verbindingsweg in deHaarlemmermeer. De busbaangaat over de Spieringweg heenomdat zich aan weerszijden vandeze weg leidingen bevinden dieniet mogen worden bedekt enbelast door grondlichamen. Om-dat de baan vanuit een diepeligging in het aquaduct omhoogkomt en onvoldoende baanlengtebeschikbaar is om op hoogte tekomen, moest de Spieringwegverdiept worden aangelegd. Deleidingstroken aan weerszijdenmoesten echter in de bestaandeligging gehandhaafd blijven. Omdeze verdieping zoveel mogelijkte beperken, was het noodzakelijkeen zo slank mogelijk brugdek temaken.Deze randvoorwaarden hebbengeleid tot de keuze voor een por-taalconstructie waarbij het dek deweg, opgenomen in een verdieptebak, en de leidingstroken over-spant. De lengte van de overspan-ning bedraagt 14,70 m. De ver-diepte bak is geheel vrij van deportaalconstructie gefundeerd opbetonpalen.De portaalconstructie bestaat uitvoorgespannen betonnen dam-wanden type Spanwand SPW 600met een dek van `volstortliggers'type SJP500. Het dek is moment-vast met de wanden verbonden.De wanden bestaan uit een cen-traal gedeelte waarop een gewa-pend-betonnen sloof is aange-bracht voor de verbinding met hetbrugdek en aan weerszijden inhoogte aflopende delen vanwegedetaludvormvanhetgrondlichaamvan de achterliggende busbaan.De vleugelwanden zijn afgedektmet in het werk gestorte beton-sloven (foto 2 en 3).De spanwanden zijn door middelvanvibrerenindegrondgebracht.Het inbrengen kon niet onder-steund worden door spuiten van-wege de aanwezigheid van zoutkwelwater in de zandlagen onderde afsluitende toplagen. Omdatbij de eerste elementen bleek datdoor het vibreren een onverwach-te verdichting optrad, zijn de ele-menten vervolgens in diepte ge-staffeld, dat wil zeggen om en omindiepteverspringendingebracht,met een verschil van circa 2 m. Dereeds geproduceerde elementenzijn daartoe deels ingekort.K W 9 , b o o g v i a d u c t m e tb o o g l i g g e r sKunstwerk 9 is een viaduct tenwesten van Hoofddorp. Het ver-zorgt een ongelijkvloerse krui-sing met de N207 (de Kruisweg)en direct daarna een bocht van 90graden oostwaarts waarna eengedeelte volgt met een halte. Vlaknaast het viaduct ligt een gelijktij-dig gebouwd viaduct voor depassage van de N22 met de N207(foto 4).Aanvankelijk was het ontwerp ge-heelgebaseerdopvoorgespannenrailbalken met T-vormige rand-liggers. In het booggedeelte waareen boogstraal van 99 m was ver-eist, leverde dit grote vari?rendeuitkragingen op van de boven-flens van een rechte randligger,wat technisch bezwaarlijk was.Daarnaast zou het aanbrengenvan de standaard-randconstructie(zie foto 1) van de Zuidtangent-kunstwerken bij deze significanteboogstraal tot een esthetisch on-aantrekkelijke detaillering leiden.Daarom is alsnog gekozen vooreen constructie met prefab hori-zontaalgebogenkokerliggersSKK800 waarbij de boogstraal van noggeen 100 m een noviteit was.In verband met de ? nu wel con-2 | Draagwand en vrijliggende verdiepte bakonderdoorgangSpieringweg in aanbouwC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 270stante ? grootte van de randuit-kraging van circa 800 mm tenopzichte van de zijkant van derandliggers, is op de liggers een insitugestortedruklaagvan200mmgewapend beton aangebracht.Deze druklaag kraagt uit over derandliggers, waarmee de bij dit ty-pe liggers gebruikelijke koppelingmet dwarsvoorspanning verviel.De boog bestaat uit zeven over-spanningen van 23 m (fig. 5). Elkeoverspanning bevat zes kokerlig-gers met een hoogte van 850 mmen een breedte van 1480 mm. Hetcentrale gedeelte van de boog(drie overspanningen) ligt in eendwarsverkanting van 1:20.De andere overspanningen ver-zorgen de overgang van een ver-kanting van 1:40 naar 1:20. Dit isverwezenlijkt door de liggers peroverspanning in de voor die over-spanning gemiddelde verkantingte plaatsen. Daardoor ontstondenbij de opleggingen kleine hoogte-verschillen.Gezien de noodzaak om de rub-beropleggingen in beide richtin-gen horizontaal te plaatsen, zijnde liggers ter plaatse van de opleg-ging aan de onderzijde voorzienvan schuine inkassingen. Dezeverzorgen een horizontaal opleg-vlak voor de in verkanting ge-plaatste ligger.De horizontale porring van eenligger van 23,5 m met een boog-straal van 99 m bedraagt bijna 700mm.Deoplegreactievaneenindi-viduele ligger zal daardoor eenexcentriciteit hebben van onge-veer 420 mm ten opzichte van dehartlijn van de ligger. De liggerszijn met die excentriciteit opde rubberopleggingen geplaatst.Gedurende de afbouw van deoverspanningenzijndeliggerstij-delijk gestabiliseerd door per veldonderling koppelingen aan tebrengen en enkele liggers op depijlers te fixeren. Foto 6 toont eenonderaanzicht van het boogge-deelte. De aaneensluiting vanmeerdere overspanningen geefteen fraai spel van vloeiend ge-bogen lijnen te zien.B r u g d e k m e tg e ? n t e g r e e r d e p e r r o n sEen aantal halteplaatsen is gelo-kaliseerd op de viaducten. Van-zelfsprekend vereiste dit ver-hoogde perrons aan weerszijdennaast de baan op het viaduct, omde reizigers te laten in- en uit-stappen. Verder zijn voorzienin-gen nodig om de perrons tekunnen bereiken en verlaten. Bijhalte De Hoek aan de Kruiswegter hoogte van de aansluiting metde A4, verzorgen een lift en eentrap aan beide kanten de verbin-ding met de hooggelegen perrons(foto 7).De draagconstructie onder deperrons bestaat uit een speciaalgevormde prefab kokerligger,3 | PortaalconstructieonderdoorgangSpieringweg4 | KW9 in Hoofddorp-Westin aanbouwC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 2 71hoog 1400 mm en breed 1480mm. Deze is aan de onderzijdeafgeschuind en vormt daarmee inesthetisch opzicht ??n geheel metde randdetaillering. Op de koker-ligger is een in situ druklaag aan-gebracht die aan beide zijden uit-kraagt.In eerste instantie was het ont-werp erop gericht om het per-rondraagsysteem constructief loste houden van het rijdek. Tijdensde bouw is echter alsnog beslotenom de beide onderdelen con-structief te verbinden. Zie hier-voor Cement 2002, nr. 6.Figuur 8 toont de dwarsdoorsne-devanhetafwijkendeperrondraag-systeem bij KW9 te Hoofddorp-West. Omdat hier een breder per-ron nodig was, is de doorsnedeopgebouwd uit twee kokerliggersmet gelijke vormgeving om re-denen van effic?ency, maar metverschillende hoogte. sstr. 9+13 = 1:16,671:20,83as Zuidtangent - R =100.000h6x 1480 + 5x 50 = 9130605011.40053502151:50as Zuidtangent100014804080155607x 1180 + 6x 87 = 878237004081100014801400414 148020370114802014003146 | Onderaanzicht boog-viaduct7 | Halte De Hoek8 | Doorsnede liggerdek metkokerliggers voor deperrons5 | Doorsnede liggerdekboogviaduct