BIJ HET LAATSTE DEEL VANDE ARTIKELENSERIERIOLERINGENInde zomervan 1989 is de artikelenserieover betonnen rioleringen gestart. Watw?j als redactie, versterkt met een ad-hoc redactie-commissie w?lden berei-ken, was duidelijkheid te krijgen in depositie van de betonnen buis. De sug-gestieve berichtgeving over schade aanrioolstelsels was van dien aard dat eennuchtere kijk wenselijk was op de wareomvang, de oorzaken, alsmede preven-tieve maatregelen en reparatietechnie-ken.In samenwerking met de ad-hoc redac~tie-commissie werd een plan opgezetvoor een zo volledig mogelijke bericht~gevingover ontwerp, aanleg, functione-ren, aantastingsmechanismen, onder-houd en beheer van betonnen stelsels.We hebben toen een indeling in drieblokken gemaakt: Functioneren, Be-heer & Onderhoud en Ontwerp & Uit-voering. Deartikelenzijn niet indievol-gorde gebracht, maar dwars door deblokken heen. Door steeds het raam-werk bij elke aflevering te plaatsen, ishopelijk de samenhang duidelijk geble~ven.Op het moment dat de artikelenseriebegon, wasjuist verschenen het rapport'Kwalitatiefvrij-verval riolering onder-zoek in Nederland' 1988. Het onder-zoek Was uitgevoerd door NIPO enTIMPRE,inopdrachtvan deVerenigingvan Producenten van Betonleiding-systemen VPB.Enkele getallen uit dat rapport: in 1988lag bijna 50.000 km rioolleiding in Ne-derland meteenvervangingswaardevancirca f 50 miljard. De jaarlijkse toena-meis omstreeks 600 km. Ongeveer 3700km was toen dringend aan vervangingtoe. Oorzaken van schade waren: grilligbodemgedrag, illegale lozingen vanchemicalien en als derde biogene zwa-velzuuraantasting.Intussen is er op rioleringsgebied veelgebeurd: RIONED profileert zich meeren meer als een beleidsondersteunendeinstelling die ook in technisch opzichtveel nuttig werk verricht, getuige ondermeer de omvangrijke schadecatalogusdie is uitgebracht.12De VPB is gestart met het uitgeven vaneen tijdschriftonderde naam Rioler?ngs-techniek,waarvanjaarlijks drie ofvier af-leveringen verschijnen, onder hoofd-redacteurschap van RBolderman.Thans werkt de VPB ook aan de herzie-ning van het 'Handboek betonnen bui-zen', datin 1992zalverschijnenonderdetitel 'Handboek Rioleringstechniek'.Als we vervolgens de huidige stand vanzaken van de Nederlandse rioleringenin het veld bekijken, blijkt uit diversepublikaties dat ongeveer 5000 km aandirecte vervanging toe zou zijn, alduseen redactioneel in het tijdschrift Riole-ringstechniekvanmei 1991. Gesteldwordtdat een groei van 70 km per maand on~waarschijnlijk hoog is en dat een lengtevan te vervangen riolering van 4000 kmreder is.In hetzelfde redactioneel staat dat hetgrootste euvel voor het rioleringsstelselhet gevoerde beleid is, omdat (te) veelinstanties zich bezighouden met trans-port en behandeling van afvalwater. Opzich is dat geen onoverkomelijk be-zwaar, mits men gaat denken in termenvan systeembeheer en integraal water-beheer.Wie wordt verantwoordelijk voor eenstructurele aanpak van de waterkring-loop?De nieuwaanleg van rioleringen wordtgewoonlijk gefinancierd uit de grond-exploitatie. Voorts blijkt dat de te ver-wachtenopbrengstvande rioolbelastin-gen, ten bedrage van f 500 miljoen perjaar, onvoldoende is voor onderhoud envervangingvanleidingenen het inlopenvan de achterstand. Over het bedrag datexact nodig is lopen de visies uiteen.Stelt men zich een optimale onder-grondse infrastructuur ten doel, danmoet op termijn een bedrag van f 35miljard op tafel komen. Dit ui.tgangs~punt vraagt ten minste een verdubbe-ling van het jaarlijks beschikbare be~drag, ofwel 1 miljard gulden. Een 'pas-send' beleid is daarom zeer welkom.Wat we met de artikelenserie hebbengetracht te bewerkstelligen, is inzicht tegeven in de vele aspecten van betonnenrioleringen om vanaf de aanleg een zogoed mogelijk beheer en onderhoud tekunnen realiseren. E?n artikel, over deduurzaamheid van betonin rioleringen,wordt buiten het kader van de serie opeen later tijdstip uitgebracht.Bij hetafsluitenvande serie geefthetar-tikel 'Riolering in perspectief' een aan-zetvoor een toekomstvisie over hetvak-gebied. In dat verhaal komt het woordbeton nauwelijks voor; het is dus geentechnisch verhaal maar wel van belangvoor de beleidsvorming. In dat kadervormt het een terechte afsluiting van deartikelenserie.Deredactiespreekthaar erkentelijkheiduit aan de ad-hoc redactie-commissievoor hetwerkdatzij heeftverricht. In decommissie hebben zitting gehad, de he-ren:ing.RJL.Gijsen, Beton~Son, namens deVPB,ir.M.Lips, Gemeentewerken Rotter-dam, afdeling Waterhuishouding,ir.W.L.Oudejans, DHV Raadgevend in-genieursbureau,dr.R.B.Polder, TNO Bouw,ing.C.Snaterse, DHV Raadgevend inge-nieursbureau,ir.H.Vereijken, COR,irJWeenink, Riolering en Waterhuis-houding Amsterdam.Op grond van ontvangen reacties wordtde artikelenserie in gebundelde vormuitgebracht als een aparte brochure, dieomstreeks oktober ditjaar zal verschij-nen. Wie daarvoor belangstelling heeftkan dit kenbaar maken bij de redactie.P.L.SpitsCement 1991 nr. 7/8