C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB etonpr ijs 2007cement 2007 7 61De inzendingen voor de Betonprijs zijn dit jaar redelijk evenwichtig verdeeld over de vijf categorie?n: woningbouw,utiliteitsbouw, bruggen en viaducten, constructies in de waterbouwen uitvoering. De aspectenwaarmee een project zich kanonderscheiden zijn niet aanbeperkingen gebonden. Ditkunnen technische aspecten zijn,maar ook de wijze van uitvoeren,een bijzondere samenwerking, eeninnovatief ontwerp of de wijzewaarop is ingespeeld op de wensenvan de opdrachtgever of de samenleving. Voorwaarde voor deelnamewas dat de projecten tussen 16augustus 2005 en 15 augustus 2007zijn gerealiseerd.De jury bestaat uit constructeurs,architecten, hoogleraren en financiers. Dit jaar zijn dat voorzitterPeter Keur (FGH Bank NV), JanNikken (Haverkort Voormolen BV),Hans van Heeswijk (Hans vanHeeswijk Architecten), HansRamler (BAM Infra), Cees Kleinman (TU Eindhoven), Jan Vambersky (Corsmit, TU Delft), RomeoMalizia (Ballast Nedam Infra) ensecretaris Dick Stoelhorst (Betonvereniging). De uitreiking tijdenshet Betonprijsdiner zal worden verzorgd door Lucas Bolsius, wethouder van Financi?n, Sport en Buitenruimte in Rotterdam.W o n i n g b o u wDe in totaal 22 inzendingen voorde categorie woningbouw zijn vrijdivers. Naast een woontoren van90 m met een bijzondere constructie zijn ook twee private projecten met een bijzondere betonarchitectuur genomineerd.Vesteda torenHet ontwerp van Jo Coenen en Covoor de Vesteda toren (90 m, foto1) aan de Eindhovense SmalleHaven kenmerkt zich door zijnuitdagende ranke, slanke vorm.Ook de constructie, ontworpendoor Adviesbureau Tielemans BV,is afwijkend van de gebruikelijkewoontorens: de stabiliteit wordtnamelijk verzorgd door een terplaatse gestorte kern en de draagconstructie bestaat verder uit traditioneel gestorte vloeren enprefabbetonkolommen. Dit komtweer tot uiting in de zeer openplattegrond die door de bewonersop verschillende manieren kanworden ingedeeld. Een prestatievan formaat op een bouwterreinvan slechts 800 m2. [1]Villa te BeekbergenDe villa (foto 2) van Anton Schouten en Hannie Kempink, naarontwerp van Factor Architecten,bevindt zich op een open plek inde bossen bij Beekbergen. Hetgebouw bestaat uit een betonnenwand in de vorm van een afgeknotte kegel en een paddestoelvormig deels glazen, deels rietgedektdak. Onder het glazen dakgedeeltebevindt zich tevens een zwembad.Woonhuis Familie Van EschHet door Jacq. De Brouwer ontworpen woonhuis van de familie vanEsch (foto 3) uit Tilburg is dankzijzijn strakke vormen voor betongeschikt. Het toegepaste beton is inzijn natuurlijke kleur gelaten enzeer zuiver en goed uitgevoerd.U t i l i t e i t s b o u wTwee van de nominaties in decategorie utiliteitsbouw, met intotaal 48 inzendingen, zullenongetwijfeld verwacht zijn door deCementlezer. Zowel het Atlasgebouw in Wageningen als Beeld &Betonprijs 2007Op 14 november reikt de Betonvereniging weer de tweejaarlijkse Betonprijs uittijdens het Betonprijsdiner voorafgaand aan de Betondag. De winnaars en eenvoorlopig juryrapport zijn nog niet bekend, maar de nominaties zijn dat al wel. Intotaal waren er dit jaar 107 inzendingen, ??n minder dan twee jaar geleden.1 |Vesteda toren in EindhovenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB etonpr ijs 200762 cement 2007 7Geluid in Hilversum heeft deafgelopen maanden over publiciteit niet te klagen gehad. Het bijzondere ontwerp voor het Cultureel Jongerencentrum Dynamo inEindhoven is daarentegen eenleuke verrassing.AtlasgebouwHet door het Amerikaanse RafaelVinoly Architects ontworpenAtlasgebouw (10 500 m2, foto 4) inWageningen is met zijn kenmerkende netkous niet voor niets eenvan de meest gefotografeerdegebouwen van het afgelopen jaar.De dragende gevel uit betonnenprefab elementen bestaat slechtsuit drie verschillende basisvormen. Elk element is op zes plaatsen met andere prefab elementenverbonden en bevat in het middeneen stalen hoedligger. Onderandere de temperatuursinvloedwas een constructieve uitdaginggezien de verschillende materialen en de grote kousvorm. Aangezien de constructie hier het beeldbepalende element is, was eengoede samenwerking tussen constructeur Pieters Bouwtechniek ende architect vereist. [2]2 |Villa te Beekbergen3 |Woonhuis familie VanEsch in Tilburg4 |Atlasgebouw inWageningenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB etonpr ijs 2007cement 2007 7 63Cultureel Jongerencentrum DynamoHet Cultureel JongerencentrumDynamo (foto 5) in Eindhoven,naar een ontwerp van Diederendirrix, volgt met zijn gevel exactde contouren van de kavel. Hierdoor wordt de ingangszijde gekenmerkt door een scherpe hoek, diein het felgekleurde interieur leidttot een verrassende ruimtelijkheid. De buitengevel bestaat uitglas en beton in maar liefst twaalfverschillende kleurtonen. Daarnaast komt ook het felle interieurin de buitengevel tot uitingdankzij een 12 m hoog `urbanwindow'.Nederlands Instituut voor Beeld enGeluidHet Nederlands Instituut voorBeeld en Geluid (foto 6) in Hilversum, dat het Nederlandse audiovisueel erfgoed beheert, is van zichzelf ook een plaatje in glas van dehand van Neutelings RiedijkArchitecten. Ook qua betonconstructie, ontworpen door Aronsohn, is het gebouw indrukwekkend: onder de veelal in de luchtgebouwde constructies zitten ookzeer complexe, slanke wanden,met hoge wapeningsconcentraties,hoge betonsterkteklassen en moeilijke opleggingen. [3]B r u g g e n e n v i a d u c t e nIn de categorie bruggen en viaducten zijn dit jaar 18 projecteningezonden. Dit hadden er meerkunnen zijn als HSLZuid niet alsgeheel project in de categorieWaterbouw was ingediend.Bruggen Zuiderpark, OldegaardeRotterdamOm het Rotterdamse Zuiderparkmet zijn vele singels, sloten envijvers beter toegankelijk temaken, hebben DP6 Architectuurstudio en ABT Adviesbureau voorBouwtechniek vijftien bruggen(foto 7) ontworpen. De uitvoeringvan de noordzuidbrug in geprefabriceerd beton maakte het mogelijk spanning te cre?ren in de lijnvan de landhoofden. Dankzij hetprefab beton kon ook een zo dunmogelijk middendeel van debrug worden gerealiseerd, diehem verfijning en onderdoorzicht verlenen. De oostwestbruggen zijn onderdeel van depromenadelijn en verlenen continu?teit aan de lijn. De slankebruggen golven over het water. 'sAvonds cre?ren de lichtgevendeleuningen een spel van lichtlijnen door het park.Stadsbalkon GroningenVlak voor het uit 1896 stammendeGroninger hoofdstation van Gosschalk plande KCAP het `Stadsbalkon' (foto 8), zo genoemd omdatdit plein lijkt te zweven vanwegede slanke kolommen die het golvende dek dragen. Onder hetplein is een fietsenstalling gevestigd; grote ronde gaten in hetplein zorgen voor de toevoer vanlucht en licht.5 |CultureelJongerencentrumDynamo in Eindhoven6 |Nederlands Instituutvoor Beeld en Geluid inHilversum7 |Bruggen Zuiderpark,Oldegaarde Rotterdam8 |Stadsbalkon inGroningenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB etonpr ijs 200764 cement 2007 7Viaduct BeatrixlaanHet spoorwegviaduct aan deBeatrixlaan (foto 9) in Den Haagheeft een rijdek bestaande uittwee half ellipsvormige prefabliggers met een lengte van circa20 m die in de bochten dubbelgekromd zijn en visueel naadloos opelkaar aansluiten. Kenmerkendaan dit viaduct is de grote stalenkous die over het trac? is getrokken en die, in verband met hetuitzetten van het staal, de constructie compliceerde. Dit is constructief opgelost door het rijdekop rubberen glijopleggingen op teleggen. [4, 5]C o n s t r u c t i e s i n d eW a t e r b o u wIn de categorie constructies in dewaterbouw waren dit jaar slechts 7inzendingen. Dat is de helft vanhet aantal dat twee jaar geleden isingezonden.KW17 Tunnel Rodenrijsche VaartN470De N470 tussen Pijnacker en Rotterdam kruist de RodenrijscheVaart en de Rodenrijse Weg meteen bijzondere tunnel (foto 10)van 80 m lengte. De toeritten vandeze tunnel hebben eveneens een9 |SpoorwegviaductBeatrixlaan in Den Haag10 | KW17 TunnelRodenrijsche Vaart11 | XBloc?in Port Oriel,IerlandC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB etonpr ijs 2007cement 2007 7 65lengte van 80 m, waardoor deovergang van weg naar wandenvloeiend uitgevoerd kon worden.De tunnel bestaat uit een grijze,ovale buis met een in zwartbeton uitgevoerde, rechthoekigeaquaductbak onder de vaart.Vanwege de ingewikkelde combinatie van ovale en rechthoekigevormen, was een 3Dontwerpvoor de constructie geen overbodige luxe. [6]XBloc?in Port OrielDankzij het toepassen van hetgolfbrekerelement XBloc?in PortOriel, Ierland (foto 11), was eenbetonvolumebesparing van 12%mogelijk ten opzichte van hetgebruik van een CoreLoc?element. Naast een besparing ophet betonvolume is ook bespaardop de materieel en brandstofkosten door de vlotte productie enplaatsing van de elementen. HetXBloc?is dit jaar de enige nominatie van een in het buitenlanduitgevoerd project. [7]HSL ZuidDe HSLZuid (foto 12) is hetNederlandse deel van het Europese netwerk van hogesnelheidslijnen. Vanaf 2008 zullen hogesnelheidstreinen met eentopsnelheid van 300 kilometer peruur treinreizigers snel, veilig encomfortabel van Amsterdam naarRotterdam, Antwerpen, Brusselen Parijs brengen over dit traject.In het HSLZuid project bevindenzich enkele interessante constructies, waaronder de brug over hetHollandsch Diep, het doorgaandspoorviaduct bij Bleiswijk en hetspoorknooppunt in Barendrechtwaar de HSLZuid onder meersamen komt met de Betuweroute.Een grote uitdaging bij dit projectwas natuurlijk ook het bij elkaarkrijgen van alle verschillendeconstructeurs en aannemers.Kortom genoeg redenen om meete dingen naar een Betonprijs, alzou een aparte categorie, net alsbij de Betuweroute in 2005, niethebben misstaan. [8, 9]12 | HSL-Zuid: Tunnel OudeMaas13 | DiepwandenEuromaxkade,RotterdamC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB etonpr ijs 200766 cement 2007 7U i t v o e r i n gIn samenwerking met Stubeco, iser dit jaar voor het eerst ook eencategorie uitvoering. Voorheenhad Stubeco de eigen Uitvoeringsprijs. Voor de nieuwe categoriezijn 16 projecten ingezonden. Ookhier lopen de projecten weer sterkuiteen, namelijk van de pier vooreen olietanker tot een woontoren.Diepwanden EuromaxkadeDe door Delta Marine ConsultantsBV ontworpen kaaimuur (foto 13)voor de Euromax containerterminal in de Rotterdamse haven heefteen lengte van ongeveer 2 km eneen hoogte van circa 27 m. Hetonderste gedeelte van de kaaimuur is door BAM Civiel niet uitgevoerd als een traditionele, stalencombiwand, maar, met het oog opde duurzaamheid, als een betonnen diepwand met een dikte van1,2 m. Ook de bovenste delen vande kaaimuur zijn uitgevoerd inbeton.Vingerpier 4Met 650 m is de vierde vingerpier (foto 14) in de zevendepetroleumhaven van het Rotterdamse Europoortgebied delangste steiger van Europa.Vanwege de snel groeiende vraagnaar opslag van olieproducten,en omdat vervoer van olie overland uit veiligheidsoverwegingenvoorkomen moest worden, bleekdit een grote uitdaging. Veeltijdswinst is behaald door voorde toerit te kiezen voor een Uvormige bak met druklaag inplaats van randliggers en tussenliggers. Ook prefab betonnenbuispalen en onderbalken leverden tijdwinst op. Logistiekvormden deze grote elementenwederom een uitdaging, aangezien al het materiaal over hetwater moest worden aangevoerd.Verder is tijdens de realisatiegeen gebruik gemaakt van damwanden en is ook geen extragrond aangebracht om hetproces te versnellen en de hinderte beperken.Woontoren PorthosVoor de bouw van woontorenPorthos (100 m, foto 15) bij winkelcentrum Woensel in Eindhovengebruikte Hurks een uniek prefabsysteem. Dankzij dit systeem is debouw eigenlijk meer een montageproces dan een bouwprocesgeworden. De gehele draag engevelconstructie bestaat uit groteprefab delen die op de krappebouwplaats worden samengesteldtot ??n gebouw. nL i t e r a t u u r1 Legemaat, J., Superdeluxe.Cement 2006, nr. 4.2 Beentjes, T.D., Modulairbouwsysteem voor Wageningen Universiteit. Cement 2006,nr. 8.3 Henkens, G.L.H.M. enE.J.L.A. Caulil, NederlandsInstituut voor Beeld enGeluid. Cement 2007, nr. 3.4 Boeter, L. en A.P. Allaart,Schakel tussen Den Haag enZoetermeer. Cement 2007, nr.2.5 Bruning, E.Th.F.M., T.J.Schippers, J. Susan, M.H.B?ttner en S.M. Lindemans,Halte Ternoot en PrinsesBeatrixlaan. Cement 2007, nr.2.6 Fisseha, G. en J. Meijdam,Zelfverdichtend beton in deN470. Cement 2006, nr. 3.7 Horst, A.Q.C. van der, J.M.van Gaalen en C.V.A. van derVormHoek, Duurzame toepassing van Xbloc? wereldwijd. Cement 2007, nr. 5.8 Themanummer `Hogesnelheidslijn AmsterdamBrussel'.Cement 1999, nr. 6.9 Themanummer `HSL BrusselAmsterdam, halverwege'.Cement 2003, nr. 3.14 | Vingerpier 4 in Rotterdam15 | Woontoren Porthos in Eindhoven