? woningbouw ? uitvoeringstechniek ? arbeidsomstandigheden IArbeidsomstandighedenHet bouwcontractdateerde nogvan v??r hetBouwprocesbesluit Arbowet. De aannemerwas daarom hoofdverantwoordelijkvoor vei-ligheid en gezondheid op de bouwplaats tij-dens de uitvoering. Er zijn diverse systemenopgezet om werknemers en omwonendente informeren over bijvoorbeeld de tijdstip-pen waarop en de plaatsen waar gehesenzou gaan worden.Iedere werknemer was voorts op de hoogtevan de instructies betreffende zijn of haarwerkplek. Nieuwe werknemers werden stee"vast ter introductie door de uitvoerder om-trent de veiligheidsmaatregelen voorgelichten over het bouwterrein rondgeleid. De ar"beidsomstandigheden werden doortwee in-stanties (NIA en Aboma+Keboma) nauwge-zet gecontroleerd.Vanaf de achtste verdieping is de in de plat-tegrond aanwezige nis benut om in een con-tainer een schaft- en opslagruimte aan tebrengen. De container werd met elke cycluseen niveau omhoog gebracht.BouwsteigersDe hefsteigers hadden een houten kapcon-structie en waren met1,5 m hoge netten vol-ledig afgeschermd (fig. 4), zodat het gevaarvan vallende stenen minimaal was. De net-ten lieten weliswaar wind door, maar gedu-rende de ruwbouw (8 mei - 20 september1995) waren de weersomstandigheden der-mate gunstig, dat het werk slechts ??n dagbehoefde te worden stilgelegd.Ook werd zo de werknemers het gevoel ont-nomen op grote hoogte bezig te zijn. Desal-niettemin moest worden geconstateerd datniet iedereen geschiktis om op grote hoogtete werken.Het afbouwen kende w?l klimatologische te-genslagen. De winter van 1995-1996 hadeen periode van twaalf weken vorstverlet,waarin niet kon worden gemetseld. Ook hetspuitwerk en hetaanbrengen van de afwerk-vloeren binnenin het gebouw liepen daar-door vertraging op.prof.ir.L.A.G. Wagemans, TU DelftVeiligheid op loopniveauEen bouwlocatie midden in een drUk winkel-gebiedin het centrum van een grote stadvraagt om bijzondere veiligheidsmaatrege-len. Rondom het gebouw zorgde deaanne-mer daarom voor een beveiligde wandelrou-te. Eenspeciaal voor ditprojectaangesteldemedewerker hield voortdurend toezicht opstraat en regelde alle verkeersafsluitingentijdens detransporten van en naardebouw.BetrokkenenOpdrachtgever: Multi Vastgoed bv, GoudaArchitect: De Architecten Cie, AmsterdamConstructeur: Ingenieursbureau Zonneveldbv, RotterdamAannemer: Volker Bouwmaatschappij bv,RotterdamPrefab betonnen binnenspouwbladen:Heembeton bv, ArnhemOverigeprefabbetononderdelen: Lingen Be-ton bv, PapendrechtStalen tunnelbekisting: Konosch Europ bv,Hasselt ?De opkomst op de Conferentie Betononderzoek & de Praktijk van 23 mei 1996 bestondvoor ongeveer tweederde uit 'onderzoeksvragers' en eenderde uit 'onderzoeksaanbie-ders'. In de workshop-groep 'Ontwerpen van Betonconstructies' was de groep 'vragers'noggroter. Hethogevraaggehaltevan hun vijfeindstellingenis daarvan een afspiegeling.De stellingen spreken voor zichzelf en de Betonvereniging zal trachten er een passendvervolg aan te geven; enkele praktische suggesties zijn al gedaan.Toch wil ik graag aan het verzoek van de Betonvereniging voldoen om er, als workshop-voorzitter, enkele persoonlijke kanttekeningen bij te plaatsen.BETONONDERZOEK&DEPRAKTIJK (II)DE BESTE STELLINGEN ZIJN VAN H?UT**) Titel van een verzamelboekje met markantelaatste stellingen van promovendi aan de TUDelft14Allereerst de achtergrond en de toon van dediscussie. Waar en wanneer je op dit mo-ment ook met constructeurs praat: het iskommer, kwel en doffe ellende in construe"rend Nederland. Moordende concurrentiewaarvan niemand beter, en in ieder geval deopdrachtgever en de constructeur zelfslechterworden. Omslachtige, complexe, in-gewikkelde voorschriften die het rekenwerkalleen maar meer belasten in plaats van teverlichten. Aannemers die bijna niets andersmeer kunnen dan anderen uitknijpen. Bouw-besluiten die in plaats van duidelijkheid teverschaffen, een vacu?m cre?ren rond devraag wie nu waarvoor verantwoordelijk isinde bouw. En meteen goedkope PC en watsoftware kan binnenkort de bekistingstim-merman ook zelf de wapening bepalen.Constructeurs zijn van nature geen zeur-ders,maar doeners. Toch heeft de groep hetop dit moment moeilijk en het water stijgthen naar de lippen. De groep verdient op ditmoment wat extra aandacht en ondersteu-ningvanuitde Betonvereniging en hetStaaiebouwkundig Genootschap. Hogesterktebe-ton kan wat hun betreft daarom nogwel evenwachten.Een tweede kanttekening betreft de consta-tering dat vier van de vijf stellingen naarmeer 'ontwerptools' vragen. Vijftien jaar ge-leden waren de belangrijkste vragen die deCEMENT1996/11Helaas is de rekenaar vaak een neofoob, envoor ontwerpen moetje echteenneofiel zijn.Maar je karakter verander je niet in ??nnacht. Misschien moeten we meermet nieu-we kweek, en dus het onderwijs beginnen.En ten slotte een derde kanttekening: alshet probleem te moeilijk of te groot wordt,roepen we tegenwoordig maar al te snel ente gemakkelijk: ?atabanken, kennissyste"men, informatiestromen', en dat allemaalvia het Internet. Een ervaren ontwerperweetmaar al te goed dat als je een probleem ophoofdlijnen niet 'handmatig' kunt oplossen,het inzetten van geavanceerde middelen innegen van de tien gevallen averechts uit-werkt. Sij ontwerpers laat een gebrek aanvaardigheid zich maar in zeer beperkte matecompenseren door duur nieuw gereed-schap.Er is ??n trooster worden naast veel lelijke,ooknog mooie constructieve ontwerpen ge-realiseerd die stimuleren om door te gaan.constructeurs bezighielden van het type:'Hoe bereken ik dat met dubbele buiging?'en 'Hoe berekenje de wringing in ditgeval?','Welke E stop ik nu in mijn raamwerkbereke-ning?' enz. Het leven van de meeste beton-constructeurs draaide om het berekenenvan de benodigde hoeveelheid wapening.Veel onderzoek en CUR-rapporten gavenduidelijke (?) antwoorden op dat soort vra-gen. Maar de constructeur-rekenaar wordtop drie fronten bedreigd: de uitgebreide,complexe voorschriften voorzien in demeeste 'rekenvragen' die bovendien gemak-kelijk geprogrammeerd kunnen worden enwaarbij zijn oordeel niet meer nodig is. Decomputerkan sneller, meerenbetrouwbaar-der rekenen dan hij. En ten slotte: door als-maar bezig te blijven met het uitrekenen vanhet op ??n na goedkoopste onderdeel vande betonconstructie: de wapening, graaf jeCEMENT1996/11je eigen graf. Aan het duurste onderdeel vanhet beton: de bekisting, valt doorhem weinigte rekenen. Overeen paarjaar zal ereen vier-tal tabellen bestaan waarin negentig pro-cent van de gangbare standaardnetten voorbalken, kolommen, wanden en vloerenstaan; natuurlijk op cd-rom, en uiteraardwordt de wapening dan volledig uitgewerktdoor de vlechtcentrale. Het vlechten op debouw is met enige vertraging hetzelfde lotbeschoren als het metselen.In dat licht is het duidelijk dat de roep omconstructeur-ontwerpers alsmaar groterwordt. Maar de rekenaar die op tijd wil om-schakelen naar ontwerpen, ontdekt tot zijnschrik dat er geen 'GTS-tabellen' voor ont-werpers bestaan, en roept om andere tools.De meesten van hen houden van zekerheiden betrouwbaarheid die je kunt berekenen.?15