? ? beheer?ing.H. van Waarde, Rijksgebouwendienst, directie Noord-West, HaarlemDe Rijksgebouwendienst heeft zich de laatste jaren ontwikkeld van een bouw- tot eenhuisvestingsdienst, met onder meer als taak een zo optimaal en economisch mogelijk ge-bouwbeheer. In hetkadervan haarverantwoordelijkheid voorditbeheer heeftde dienstin-middels alle eigendommen bouwkundig en installatietechnisch ge?nspecteerd en ge?n-ventariseerd. Metgebruikmakingvan een zespunts conditieschaal zijn de huidige techni-sche kwaliteit en de prioriteitvan onderhoudsactiviteiten in beeld gebracht. Beheren kandaardoor doelmatiger en meer verantwoord geschieden.BETONGEBREKENINDE KAARTGEKEKENSCHADE-INVENTARISATIE VAN RIJKSGEBOUWEN DOOR RIJKSGEBOUWENDIENSTDIRECTIE NOORD-WEST IN DE JAREN 1989 - 1994*)Naar aanleiding van enkele in het oog sprin-gende constructieve (en financi?le) schade-gevallen heeft de directie Noord-West sinds1989 extra aandacht besteed aan construc-tieve inspecties van het vastgoedbezit. Deresultaten hiervan zijn vanwege hun speci-fieke karakter systematisch in een kaartsys-teem verzameld en recent in eendatabe-stand gezet. Hierdcor is het mogelijk om van-uit verschillende invalshoeken doorsnijdin-gen in het bestand te maken.De opzet van het systeem is in dit artikelweergegeven.DoelHet doel van het invoeren van inspecties ineen databestand is in een aantal puntenweer te geven:? waarborgen van de veiligheid van de ge-bouwen;? aandragen van beslisargumenten voor hetportefeuille-management van objecten.Daarbij gaat het om het aanhouden of af-stoten van objecten in het lichtvan de tota-le gebouwwaarde en om het zichtbaar ma-ken van herstelkosten;? verkrijgen van een goed inzicht in de kwali-teit van het beton en de steenachtige con-structies;? stellen van prioriteiten voor het onder-houd;? terugkoppelen naar de ontwerpfase vanopgedane duurzaamheidservaringen metmaterialen, constructiemethoden en leve-ranciers;') Veldwerk: Out&About, Huizen, lid VABOR. ? eenvoudig toegankelijk vastleggen vanApplicatie: Han Koelemeijer, Rijksgebouwen-dienst, directie Noord-West. kennis;20? vroegtijdig opsporen van schaden om ex-plosief oplopende reparatiekosten te ver-mijden en onderhoudsgelden optimaal tekunnen gebruiken;? genereren van kengetallen voor kostenvan betonreparaties.WerkwijzeBij een gebouwinspectie worden eventueleconstructieve gebreken enjof tekortkomin-gen kort en bondig op de kaart geregistreerden vastgelegd met fotoreportages. Op basisvan de opgedane ervaringen wordt in volgor-de van ernst en aard een reparatievoorstelgedaan. Tevens wordt een kostenramingvoor de reparatie opgesteld. Vervolgenswordt, al naargelang de aard van de inspec-tie, gerapporteerd aan de onderhoudsin-specteur, vastgoedbeheerder of projectma-nager van de dienst.Voor de inspectie worden gebruikt:? de CUR-VB leidraad 'Inspectie van be-staande betonconstructies' uit 1985 (zieook Cement 1985, nr. 4);? een kartotheekvan gebreken aan gevel-ofbinnenconstructies;? kleurenfotoreportages;? het computerprogramma FileMaker Pro2.0.FileMaker Pro 2.0 is een platte databasewaarmee de gebruiker gemakkelijk naar be-hoefte aanvullend kan programmeren. Ditprogramma heeft zeer sterke grafische kwa-liteiten, waardoor de gebruiker een keur aanlay-outs kan maken. Omdat dit systeem snelelke gewenste tekst opspoort (het zoge-CEMENT1995j6? ? beheer?ing.H. van Waarde, Rijksgebouwendienst, directie Noord-West, HaarlemDe Rijksgebouwendienst heeft zich de laatste jaren ontwikkeld van een bouw- tot eenhuisvestingsdienst, met onder meer als taak een zo optimaal en economisch mogelijk ge-bouwbeheer. In hetkadervan haarverantwoordelijkheid voorditbeheer heeftde dienstin-middels alle eigendommen bouwkundig en installatietechnisch ge?nspecteerd en ge?n-ventariseerd. Metgebruikmakingvan een zespunts conditieschaal zijn de huidige techni-sche kwaliteit en de prioriteitvan onderhoudsactiviteiten in beeld gebracht. Beheren kandaardoor doelmatiger en meer verantwoord geschieden.BETONGEBREKENINDE KAARTGEKEKENSCHADE-INVENTARISATIE VAN RIJKSGEBOUWEN DOOR RIJKSGEBOUWENDIENSTDIRECTIE NOORD-WEST IN DE JAREN 1989 - 1994*)Naar aanleiding van enkele in het oog sprin-gende constructieve (en financi?le) schade-gevallen heeft de directie Noord-West sinds1989 extra aandacht besteed aan construc-tieve inspecties van het vastgoedbezit. Deresultaten hiervan zijn vanwege hun speci-fieke karakter systematisch in een kaartsys-teem verzameld en recent in eendatabe-stand gezet. Hierdcor is het mogelijk om van-uit verschillende invalshoeken doorsnijdin-gen in het bestand te maken.De opzet van het systeem is in dit artikelweergegeven.DoelHet doel van het invoeren van inspecties ineen databestand is in een aantal puntenweer te geven:? waarborgen van de veiligheid van de ge-bouwen;? aandragen van beslisargumenten voor hetportefeuille-management van objecten.Daarbij gaat het om het aanhouden of af-stoten van objecten in het lichtvan de tota-le gebouwwaarde en om het zichtbaar ma-ken van herstelkosten;? verkrijgen van een goed inzicht in de kwali-teit van het beton en de steenachtige con-structies;? stellen van prioriteiten voor het onder-houd;? terugkoppelen naar de ontwerpfase vanopgedane duurzaamheidservaringen metmaterialen, constructiemethoden en leve-ranciers;') Veldwerk: Out&About, Huizen, lid VABOR. ? eenvoudig toegankelijk vastleggen vanApplicatie: Han Koelemeijer, Rijksgebouwen-dienst, directie Noord-West. kennis;20? vroegtijdig opsporen van schaden om ex-plosief oplopende reparatiekosten te ver-mijden en onderhoudsgelden optimaal tekunnen gebruiken;? genereren van kengetallen voor kostenvan betonreparaties.WerkwijzeBij een gebouwinspectie worden eventueleconstructieve gebreken enjof tekortkomin-gen kort en bondig op de kaart geregistreerden vastgelegd met fotoreportages. Op basisvan de opgedane ervaringen wordt in volgor-de van ernst en aard een reparatievoorstelgedaan. Tevens wordt een kostenramingvoor de reparatie opgesteld. Vervolgenswordt, al naargelang de aard van de inspec-tie, gerapporteerd aan de onderhoudsin-specteur, vastgoedbeheerder of projectma-nager van de dienst.Voor de inspectie worden gebruikt:? de CUR-VB leidraad 'Inspectie van be-staande betonconstructies' uit 1985 (zieook Cement 1985, nr. 4);? een kartotheekvan gebreken aan gevel-ofbinnenconstructies;? kleurenfotoreportages;? het computerprogramma FileMaker Pro2.0.FileMaker Pro 2.0 is een platte databasewaarmee de gebruiker gemakkelijk naar be-hoefte aanvullend kan programmeren. Ditprogramma heeft zeer sterke grafische kwa-liteiten, waardoor de gebruiker een keur aanlay-outs kan maken. Omdat dit systeem snelelke gewenste tekst opspoort (het zoge-CEMENT1995j6Objectnr.AdresPlaatsOmschrijvingBVO (M2)Totaal BVO (M2)AfnemersnaamBouwjaarOorspronkelijkeAannemerOorspronkelijkeArchitektOorspronkelijkeKonstrukteur410001MESDAGLN 100NIEMANDSLANDKANTOOR1.6671.667POSTBUREAU1968Niemandslandse AannemingsmaatschappijNiemandslandRijksgebouwendienst Directie Noord-WestHaarlemRijksgebouwendienst Directie Noord-WestHaarlemSITUATIESCHETSOorspronkelijkePrefableverancierIGelnspecleerd door: I Out& About (Out N.) d.d. 01{l5-91Prelab 2LaatsteAannemerLaatsteArchitektLaatsteKonstrukteurLaatstePrelableverancierIKosten arienterend ond. Koeten ul!gebr. Kosten reparatieOri?nterend onderzoek uitgevoerd door:Uitgebreid onderzoek uitgevoerd door:PreventieI reparatie uitgevoerd door:EuropabvNiemandslandI 151.645,00Uitgevoerd d.d.00-11-92Q) Registratiekaart uit de kartotheek, uitgevoerd als computerkaartnoemde 'full text retrieval system') kunnenvanuit elke willekeurige invalshoek, op ade-quate wijze gesorteerde gegevens wordenverzameld en verwerkt.SysteembeschrijvingDe fysieke registratiekaart uit de kartotheekvan 'gebreken aan gevel- of binnenconstruc-ties' is in een van de beschikbare lay-outs alscomputerkaart nagebouwd (fig. 1).Gegevens die specifiek zijn voor een objectzoals: objectnummer, adres, omschrijving,bruto vloeroppervlak, afnemersnaam enbouwjaar worden vanuit het bij de Rijksge-bouwendienst operationele 'Basis Registra-tie Systeem' (BRS) ge?mporteerd in het ge-noemde retrieval-systeem. In het BRS-sys-teem is op ondubbelzinnige wijze alle voordeRijksgebouwendienst relevante gebouwin-formatie vastgelegd. Hierdoor ontstaat eenbetrouwbare verbinding tussen beide geau-tomatiseerde systemen.Vervolgens worden per object de betreffen-de adviseurs, aannemer(s), reparateurs entoeleveranciers van zowel de oorspronkelij-ke als van de meest recente bouwactivitei-ten geadministreerd.CEMENT1995/6Relevante informatie over constructieveschadegevallen wordt ondubbelzinnig ge?n-ventariseerd en geadministreerd. De gebre-ken zelf worden door een schuifmenu inge-voerd, zodat ze later ook weer als zodanigge?nterpreteerd kunnen worden.De situering van de gebreken is met de zoge-naamde Sfb-code vastgelegd. Sfb: Samar-betskommitten for Byggnadsfragor, is eenalfanumerieke code waarmee in drie facet-ten de plaats, constructie en materiaalsoortop een unieke sorteerbare wijze wordenvastgelegd. Ook de datum waarop schade isgeconstateerd, wordt vastgelegd (fig. 2).Als kadervoor de ernsten/of de aard van deschadewaarneming geldt een vierpunts-score (tabel 1).RijksgebouwendienstDirectie Noord-WestStationsplein 802011LM HaarlemInspectie verricht? ?Ja o NeeRapport gemaakt? OJa ?NeeBegroting gemaakt? ?Ja o NeeAlgestoten? OJa ?NeeNa-isolatie? ?Ja o NeeInspectie uren: 8Prijs per uur 180,00Inspectiekosten 1640,00~Totaal 1152285,001Prijs per m2 bvo 191,35I Totaal deze selectiePrijs per m2 8VO dezeselectieTotaal delerBVODELERScore reparatieKaartnummerQ::::J21Objectnr.AdresPlaatsOmschrijvingBVO (M2)Totaal BVO (M2)AfnemersnaamBouwjaarOorspronkelijkeAannemerOorspronkelijkeArchitektOorspronkelijkeKonstrukteur410001MESDAGLN 100NIEMANDSLANDKANTOOR1.6671.667POSTBUREAU1968Niemandslandse AannemingsmaatschappijNiemandslandRijksgebouwendienst Directie Noord-WestHaarlemRijksgebouwendienst Directie Noord-WestHaarlemSITUATIESCHETSOorspronkelijkePrefableverancierIGelnspecleerd door: I Out& About (Out N.) d.d. 01{l5-91Prelab 2LaatsteAannemerLaatsteArchitektLaatsteKonstrukteurLaatstePrelableverancierIKosten arienterend ond. Koeten ul!gebr. Kosten reparatieOri?nterend onderzoek uitgevoerd door:Uitgebreid onderzoek uitgevoerd door:PreventieI reparatie uitgevoerd door:EuropabvNiemandslandI 151.645,00Uitgevoerd d.d.00-11-92Q) Registratiekaart uit de kartotheek, uitgevoerd als computerkaartnoemde 'full text retrieval system') kunnenvanuit elke willekeurige invalshoek, op ade-quate wijze gesorteerde gegevens wordenverzameld en verwerkt.SysteembeschrijvingDe fysieke registratiekaart uit de kartotheekvan 'gebreken aan gevel- of binnenconstruc-ties' is in een van de beschikbare lay-outs alscomputerkaart nagebouwd (fig. 1).Gegevens die specifiek zijn voor een objectzoals: objectnummer, adres, omschrijving,bruto vloeroppervlak, afnemersnaam enbouwjaar worden vanuit het bij de Rijksge-bouwendienst operationele 'Basis Registra-tie Systeem' (BRS) ge?mporteerd in het ge-noemde retrieval-systeem. In het BRS-sys-teem is op ondubbelzinnige wijze alle voordeRijksgebouwendienst relevante gebouwin-formatie vastgelegd. Hierdoor ontstaat eenbetrouwbare verbinding tussen beide geau-tomatiseerde systemen.Vervolgens worden per object de betreffen-de adviseurs, aannemer(s), reparateurs entoeleveranciers van zowel de oorspronkelij-ke als van de meest recente bouwactivitei-ten geadministreerd.CEMENT1995/6Relevante informatie over constructieveschadegevallen wordt ondubbelzinnig ge?n-ventariseerd en geadministreerd. De gebre-ken zelf worden door een schuifmenu inge-voerd, zodat ze later ook weer als zodanigge?nterpreteerd kunnen worden.De situering van de gebreken is met de zoge-naamde Sfb-code vastgelegd. Sfb: Samar-betskommitten for Byggnadsfragor, is eenalfanumerieke code waarmee in drie facet-ten de plaats, constructie en materiaalsoortop een unieke sorteerbare wijze wordenvastgelegd. Ook de datum waarop schade isgeconstateerd, wordt vastgelegd (fig. 2).Als kadervoor de ernsten/of de aard van deschadewaarneming geldt een vierpunts-score (tabel 1).RijksgebouwendienstDirectie Noord-WestStationsplein 802011LM HaarlemInspectie verricht? ?Ja o NeeRapport gemaakt? OJa ?NeeBegroting gemaakt? ?Ja o NeeAlgestoten? OJa ?NeeNa-isolatie? ?Ja o NeeInspectie uren: 8Prijs per uur 180,00Inspectiekosten 1640,00~Totaal 1152285,001Prijs per m2 bvo 191,35I Totaal deze selectiePrijs per m2 8VO dezeselectieTotaal delerBVODELERScore reparatieKaartnummerQ::::J21? ? beheerRijksgebouwendienst.- Directie Noord-WestObjectnr. Gebreken Gerepareerd? Datum Rel.1410001 IRoestvorming ?Jao NeeAlspringende ?Jabetondekking o NeeBredere scheurvorming ?Jao NeeAfspringende ?Jabetondekking o NeeOverige opp. erosie ?Jao NeeOngewone vervorming ?Jao NeeCementeuze voegen OJa?NeeVochtplekken OJa?NeeCementeuze voegen OJa?NeeK~voegen OJa?NeeOJa?NeeOJa?NeeOJa?NeeOJa?Nee@ SchaderegistratieTevens is een lay-outvan reparatiekosten ge-maakt, waarin de volgende elementen kun-nen worden ingevoerd: gebreken, ernst, om-vang, codering van de reparatie-omschrij-ving, materiaalprijs, uurloon, aantal gewerk-te uren, object hoogtefactor en de kostenvan materiaal, materieel, toezicht en diverseopslagen. Hiermee is het mogelijk de totalereparatiekosten per bruto m2 vloeropper-vlakte (bvo) zichtbaar te maken. De Rijksge-bouwendienst rekent namelijk met kosten-kengetallen per m2bvo.Tabe/lNr.888318317777?e IOppervlak reedsvoorbehandeld?Stationsplein 801D ja welke melhode2011 LM Haarlem( 410001 )Slb-code Ernst ConsL Omvang Olm Herhaling OpmerkingenD.d. InspectieD.d.21.2E12 Bu~enwand konstruktief, betonwerk 4 1991 1992 loto 1,2 en 3ter plaatse gestort, beton.21.2Ef2 Bu~enwand konstruktief, betonwerk 3 1991 1992 loto 1,2,3 en 6ter plaatse gestort, beton.21.2Ef2 Bu~enwand konstruktief, betonwerk 4 1991 1992 loto 5,7,8,9,10,16, en 18ter plaatse gestort, beton.31.1H12 Bu~enwandopeningen niet gevuld, 3 1991 12 L~er 1992 loto 10,11,12,13,14, en 15balken en profielen, beton.21.2Ef2 Bu~enwand konstruktiel, betonwerk 3 1991 1992 foto I, 2en 4ter plaatse gestort, beton.31.1Hf2 Bu~enwandopeningen niet gevuld, 4 1991 1992 loto 17balken en profielen, beton.21.1Fg2 Buitenwanden niet konstruktief, 4 1991 126 M2 1992metselwerk, baksteen.21.1 Fg2 Buitenwanden niet konstruktief, 3 1991 527 M2 1992metselwerk, baksteen.21.1 Fg2 Buitenwanden niet konstruktief, 4 1991 200 Stuk 1992metselwer~, baksteen.21.1Fg2 Buitenwanden niet konstruktief, 3 1991 1564 Ml 1992metselwerk, baksteen.Bij omvangrijke, bijzondere en/of kostbare Den Helder of Schiphol). Hierdoor is het mo-reparaties is ook naar causale verbanden gelijk de klimatologische invloed op con-gekeken tussen enerzijds ontwerp, uitvoe- structies van tijdgebonden en plaatselijkring en gebruik, en anderzijds de geconsta- sterk wisselende omstandigheden, mee teteerde schaden. Doordatschaden op detail- wegen.niveau zijn ingevoerd, kunnen veel schade-beelden rechtstreeks gerelateerd wordenaan de genoemde aspecten (tabel 2).De ligging van alle objecten is gerelateerdaan hetdichtstbijgelegen referentie-klimaat-station van het KNMI (De Bilt, Soesterberg,Score van schade top-tien met inachtneming van te verwachten gevolgschadeschade 1 (licht) 2 20 plek(= 0,01 m2)22 CEMENT1995/6? ? beheerRijksgebouwendienst.- Directie Noord-WestObjectnr. Gebreken Gerepareerd? Datum Rel.1410001 IRoestvorming ?Jao NeeAlspringende ?Jabetondekking o NeeBredere scheurvorming ?Jao NeeAfspringende ?Jabetondekking o NeeOverige opp. erosie ?Jao NeeOngewone vervorming ?Jao NeeCementeuze voegen OJa?NeeVochtplekken OJa?NeeCementeuze voegen OJa?NeeK~voegen OJa?NeeOJa?NeeOJa?NeeOJa?NeeOJa?Nee@ SchaderegistratieTevens is een lay-outvan reparatiekosten ge-maakt, waarin de volgende elementen kun-nen worden ingevoerd: gebreken, ernst, om-vang, codering van de reparatie-omschrij-ving, materiaalprijs, uurloon, aantal gewerk-te uren, object hoogtefactor en de kostenvan materiaal, materieel, toezicht en diverseopslagen. Hiermee is het mogelijk de totalereparatiekosten per bruto m2 vloeropper-vlakte (bvo) zichtbaar te maken. De Rijksge-bouwendienst rekent namelijk met kosten-kengetallen per m2bvo.Tabe/lNr.888318317777?e IOppervlak reedsvoorbehandeld?Stationsplein 801D ja welke melhode2011 LM Haarlem( 410001 )Slb-code Ernst ConsL Omvang Olm Herhaling OpmerkingenD.d. InspectieD.d.21.2E12 Bu~enwand konstruktief, betonwerk 4 1991 1992 loto 1,2 en 3ter plaatse gestort, beton.21.2Ef2 Bu~enwand konstruktief, betonwerk 3 1991 1992 loto 1,2,3 en 6ter plaatse gestort, beton.21.2Ef2 Bu~enwand konstruktief, betonwerk 4 1991 1992 loto 5,7,8,9,10,16, en 18ter plaatse gestort, beton.31.1H12 Bu~enwandopeningen niet gevuld, 3 1991 12 L~er 1992 loto 10,11,12,13,14, en 15balken en profielen, beton.21.2Ef2 Bu~enwand konstruktiel, betonwerk 3 1991 1992 foto I, 2en 4ter plaatse gestort, beton.31.1Hf2 Bu~enwandopeningen niet gevuld, 4 1991 1992 loto 17balken en profielen, beton.21.1Fg2 Buitenwanden niet konstruktief, 4 1991 126 M2 1992metselwerk, baksteen.21.1 Fg2 Buitenwanden niet konstruktief, 3 1991 527 M2 1992metselwerk, baksteen.21.1 Fg2 Buitenwanden niet konstruktief, 4 1991 200 Stuk 1992metselwer~, baksteen.21.1Fg2 Buitenwanden niet konstruktief, 3 1991 1564 Ml 1992metselwerk, baksteen.Bij omvangrijke, bijzondere en/of kostbare Den Helder of Schiphol). Hierdoor is het mo-reparaties is ook naar causale verbanden gelijk de klimatologische invloed op con-gekeken tussen enerzijds ontwerp, uitvoe- structies van tijdgebonden en plaatselijkring en gebruik, en anderzijds de geconsta- sterk wisselende omstandigheden, mee teteerde schaden. Doordatschaden op detail- wegen.niveau zijn ingevoerd, kunnen veel schade-beelden rechtstreeks gerelateerd wordenaan de genoemde aspecten (tabel 2).De ligging van alle objecten is gerelateerdaan hetdichtstbijgelegen referentie-klimaat-station van het KNMI (De Bilt, Soesterberg,Score van schade top-tien met inachtneming van te verwachten gevolgschadeschade 1 (licht) 2 20 plek(= 0,01 m2)22 CEMENT1995/6Tabe/2Oorzaken van onderzochte schaden (in %)uitvoering- aannemer,- to?zrqht~gebr!Jiker_. n1iHsof:atre?".,.?ktem(';) invloedenEnkele voorbeelden van causaleverbandenOntwerp72926935956In de ontwerpfase van een project wordtdoor materiaalkeuze en wijze van detaillereneen doorslaggevende beslissing genomenovermogelijke schaden aan gebouwen. Doorhet hier besproken onderzoek komen min-der geslaagde oplossingen, tekortkomingenen verkeerde keuzen aan het licht, zoals:? scheurvorming door onvoldoende dilata-tievoegen;? lekkages door ondoelmatige betonnenkimdetailleringen (voor kelders) en aan-sluitnaden;? vochtproblemen door verkeerde? afwate-ringsconstructies en overstekken;? etsen van glas door het ontbreken van wa-terholen bij lateien en kozijnen;? hinderlijke koudebruggen;? inwateren ten gevolge van onjuiste kitsa-menstelling en/of dimensionering van dekitvoeg;? vorstschade aan voegwerk in buitengevelsdoordat de hardheid van de voegmortelniet is afgestemd op de hardheid van degevelsteen;? etsende werking op glas en uitvallendvoegwerk doortoepassingvan opengebor-steld voegwerk in een buitengevel.UitvoeringOnzorgvuldige uitvoering, onvoldoende toe-zicht en een slechte werkplanning of eencombinatie hiervan, zijn de oorzaak van eenomvangrijk deel van de schadegevallen. InCEMENT1995/6120100806040200Ol c: Ol Ol c: c: Q) Ol Ol Ol c:c:~ :? c: Q) Q) "0 c: c: c: (])?? ?? Olc: 5i~ ?? E Ol.Jo?: Q) ?: Q) ~ E 'E -g ~ c: Q;::::1 .s:::. > ::::1E .? tIJ ?l!Q) 0 Q) N 0.0 Q) ?l::::1 tIJ -.s:::. 0 .s:::.~ ?-TI - Q)0 tIJ ?0 > 0 ?..0 a: ::::1tIJf! c: (]) tIJi~ ?lQ) Ol?l E ? (J)Q):c Q)"0 ()~Cl? Schade top-tien bij 240 ge?nspecteerde eigendommenhet oog springend zijn hierbij:? te krap aangehouden betondekking;? onzorgvuldige reiniging en/of aanstortingvan kimmen en aansluitnaden;? gebruik van ongeschikt materiaal voor hetvullen van de sparingen van betonconus-sen (centerpengaten );? toepassing - bewust of onbewust - vanschadelijke toeslagstoffen in mortels;? niet of onvoldoende nabehandelen vanpas gestort jong beton.GebruikDe ervaring heeft inmiddels geleerd dat ookde manier waarop een gebouw wordt ge-bruikt en onderhouden, tot grote schadenkan leiden. In de praktijk blijkt dit onder meeruit:? wateronthardingsmiddelen (voor het on-derhoud van boilers) en dooizouten die inaanraking komen met betonconstructies;? gebruik van agressieve schoonmaakmid-delen.Overzicht geconstateerde schadenDe afzonderlijke schadegevallen zijn bij el-kaar opgeteld; 240 van de ruim 660 eigen-domsobjecten binnen de directie Noord-West zijn constructief ge?nspecteerd (dit isruim 70% van detotale bruto vloeroppervlak-te). Uit de resultaten van het onderzoek zijnde tien meest voorkomende gebreken weer-gegeven in figuur 3.Ook de in mindere mate voorkomende ge-breken zijn meegenomen, van kitvoegen totmechanische beschadigingen. Ter illustratiezijn in figuur 4 de zeven meest voorkomendegevallen van vervuiling gerelateerd aan loca-tie/plaatsbepalingen.23Tabe/2Oorzaken van onderzochte schaden (in %)uitvoering- aannemer,- to?zrqht~gebr!Jiker_. n1iHsof:atre?".,.?ktem(';) invloedenEnkele voorbeelden van causaleverbandenOntwerp72926935956In de ontwerpfase van een project wordtdoor materiaalkeuze en wijze van detaillereneen doorslaggevende beslissing genomenovermogelijke schaden aan gebouwen. Doorhet hier besproken onderzoek komen min-der geslaagde oplossingen, tekortkomingenen verkeerde keuzen aan het licht, zoals:? scheurvorming door onvoldoende dilata-tievoegen;? lekkages door ondoelmatige betonnenkimdetailleringen (voor kelders) en aan-sluitnaden;? vochtproblemen door verkeerde? afwate-ringsconstructies en overstekken;? etsen van glas door het ontbreken van wa-terholen bij lateien en kozijnen;? hinderlijke koudebruggen;? inwateren ten gevolge van onjuiste kitsa-menstelling en/of dimensionering van dekitvoeg;? vorstschade aan voegwerk in buitengevelsdoordat de hardheid van de voegmortelniet is afgestemd op de hardheid van degevelsteen;? etsende werking op glas en uitvallendvoegwerk doortoepassingvan opengebor-steld voegwerk in een buitengevel.UitvoeringOnzorgvuldige uitvoering, onvoldoende toe-zicht en een slechte werkplanning of eencombinatie hiervan, zijn de oorzaak van eenomvangrijk deel van de schadegevallen. InCEMENT1995/6120100806040200Ol c: Ol Ol c: c: Q) Ol Ol Ol c:c:~ :? c: Q) Q) "0 c: c: c: (])?? ?? Olc: 5i~ ?? E Ol.Jo?: Q) ?: Q) ~ E 'E -g ~ c: Q;::::1 .s:::. > ::::1E .? tIJ ?l!Q) 0 Q) N 0.0 Q) ?l::::1 tIJ -.s:::. 0 .s:::.~ ?-TI - Q)0 tIJ ?0 > 0 ?..0 a: ::::1tIJf! c: (]) tIJi~ ?lQ) Ol?l E ? (J)Q):c Q)"0 ()~Cl? Schade top-tien bij 240 ge?nspecteerde eigendommenhet oog springend zijn hierbij:? te krap aangehouden betondekking;? onzorgvuldige reiniging en/of aanstortingvan kimmen en aansluitnaden;? gebruik van ongeschikt materiaal voor hetvullen van de sparingen van betonconus-sen (centerpengaten );? toepassing - bewust of onbewust - vanschadelijke toeslagstoffen in mortels;? niet of onvoldoende nabehandelen vanpas gestort jong beton.GebruikDe ervaring heeft inmiddels geleerd dat ookde manier waarop een gebouw wordt ge-bruikt en onderhouden, tot grote schadenkan leiden. In de praktijk blijkt dit onder meeruit:? wateronthardingsmiddelen (voor het on-derhoud van boilers) en dooizouten die inaanraking komen met betonconstructies;? gebruik van agressieve schoonmaakmid-delen.Overzicht geconstateerde schadenDe afzonderlijke schadegevallen zijn bij el-kaar opgeteld; 240 van de ruim 660 eigen-domsobjecten binnen de directie Noord-West zijn constructief ge?nspecteerd (dit isruim 70% van detotale bruto vloeroppervlak-te). Uit de resultaten van het onderzoek zijnde tien meest voorkomende gebreken weer-gegeven in figuur 3.Ook de in mindere mate voorkomende ge-breken zijn meegenomen, van kitvoegen totmechanische beschadigingen. Ter illustratiezijn in figuur 4 de zeven meest voorkomendegevallen van vervuiling gerelateerd aan loca-tie/plaatsbepalingen.23? ? beheer@ Vervuiling gerelateerd aan de plaats vanoptredena. buitenwanden, niet constructief, metsel-werk, baksteenb. buitenwanden, constructief, betonwerkter plaatse gestortc. buitenwanden, constructief, metselwerk,baksteend. vloeren, constructief, betonwerk ter plaat-se gestorte. dakranden prefab betonf. buitenwanden, niet constructief, prefabbetong. buitenwanden, niet constructief, prefablichtbeton24?19%32%Wat doet de Rijksgebouwendienst met de-ze wetenschap?De directie Noord-West brengt de opgedaneduurzaamheidservaringen, gedurende deontwerp- en uitvoeringsfase van bouwwer-ken in bij nieuwe projecten, aan- en verbouw,reparatiewerkzaamheden, onderhoud enz.Daarbij wordt als motto gehanteerd 'niet op-nieuw dezelfde fouten maken'.bestekken doelmatig worden omschrevenals: hoogalkalische, krimparme, van vol-doende grof zand voorziene, cementeuze,prefab betonreparatiemortel;? voegen van buitenmetselwerk beslist nietopen borstelen maarzo dicht mogelijkaan-voegen. Bovendien moet de hardheid vanhetvoegwerk in overeenstemming wordengebracht met die van het achterliggendemetselwerk;De constructief kwalitatieve onderzoeksre- ? in prestatiespecificaties voor gebouwensultaten en herstelramingen worden aan de kunststof containers voor de opslag vaneerdergenoemde inspectiesystematiek toe- waterontharders opnemen, opdat gevolg-gevoegd. Met behulp van deze systematiek schaden aan vloerconstructies zoveel mo-wordt een tienjaren-onderhoudsstrategie gelijk worden vermeden;van objecten opgezet. ? het schadelijke effect op constructies vanDe bevindingen en recepturen van de toege-paste reparatiemethoden worden voor nu envoor de toekomst vastgelegd in een vier-punts score, waardoor een totaaloverzichtmogelijk is en blijft.Enkele voorbeelden van deze inbreng? Bij grotere objecten wordt er stringent optoegezien dat er voldoende constructievedilataties komen. Gevels worden extra be-keken;? extra aandacht wordt geschonken aan de-tailleringen van gestorte kimconstructiesen aansluitingen, vooral aan de laatsteontwikkelingen op dit gebied;? details van bouwkundige ontwerpen be-treffende waterdichtheid, overstekken,waterholen, afwatering en vervuilingskansworden kritisch beoordeeld en zonodig bij-gesteld;? vullingen van betonconussen moeten inhet gebruik van dooizouten terugdringendoor applicaties (mineraalverf, membra-nen enz.) in de bestekken op te opnemen;? meer gebruik maken van garanties doorconstructies tijdig te inspecteren.Ten slotteMet het ontwikkelde programma FilemakerPro 2.0 is een inspectiestrategie opgezetwaaruit een meerjaren-onderhoudsplan kanworden opgesteld.Door systematisch gebreken aan construc-ties te registreren en bovendien zoveel mo-gelijk het oorzakelijk verband vast te leggen,zijn - door terugkoppeling van deze duur-zaamheidservaringen naarde ontwerpfase-in detoekomstaanzienlijke besparingen mo-gelijk.Uit de verrichte inspecties is gebleken datbezuinigingen op het toezicht op termijn on-voordelig zijn.?CEMENT1995/6? ? beheer@ Vervuiling gerelateerd aan de plaats vanoptredena. buitenwanden, niet constructief, metsel-werk, baksteenb. buitenwanden, constructief, betonwerkter plaatse gestortc. buitenwanden, constructief, metselwerk,baksteend. vloeren, constructief, betonwerk ter plaat-se gestorte. dakranden prefab betonf. buitenwanden, niet constructief, prefabbetong. buitenwanden, niet constructief, prefablichtbeton24?19%32%Wat doet de Rijksgebouwendienst met de-ze wetenschap?De directie Noord-West brengt de opgedaneduurzaamheidservaringen, gedurende deontwerp- en uitvoeringsfase van bouwwer-ken in bij nieuwe projecten, aan- en verbouw,reparatiewerkzaamheden, onderhoud enz.Daarbij wordt als motto gehanteerd 'niet op-nieuw dezelfde fouten maken'.bestekken doelmatig worden omschrevenals: hoogalkalische, krimparme, van vol-doende grof zand voorziene, cementeuze,prefab betonreparatiemortel;? voegen van buitenmetselwerk beslist nietopen borstelen maarzo dicht mogelijkaan-voegen. Bovendien moet de hardheid vanhetvoegwerk in overeenstemming wordengebracht met die van het achterliggendemetselwerk;De constructief kwalitatieve onderzoeksre- ? in prestatiespecificaties voor gebouwensultaten en herstelramingen worden aan de kunststof containers voor de opslag vaneerdergenoemde inspectiesystematiek toe- waterontharders opnemen, opdat gevolg-gevoegd. Met behulp van deze systematiek schaden aan vloerconstructies zoveel mo-wordt een tienjaren-onderhoudsstrategie gelijk worden vermeden;van objecten opgezet. ? het schadelijke effect op constructies vanDe bevindingen en recepturen van de toege-paste reparatiemethoden worden voor nu envoor de toekomst vastgelegd in een vier-punts score, waardoor een totaaloverzichtmogelijk is en blijft.Enkele voorbeelden van deze inbreng? Bij grotere objecten wordt er stringent optoegezien dat er voldoende constructievedilataties komen. Gevels worden extra be-keken;? extra aandacht wordt geschonken aan de-tailleringen van gestorte kimconstructiesen aansluitingen, vooral aan de laatsteontwikkelingen op dit gebied;? details van bouwkundige ontwerpen be-treffende waterdichtheid, overstekken,waterholen, afwatering en vervuilingskansworden kritisch beoordeeld en zonodig bij-gesteld;? vullingen van betonconussen moeten inhet gebruik van dooizouten terugdringendoor applicaties (mineraalverf, membra-nen enz.) in de bestekken op te opnemen;? meer gebruik maken van garanties doorconstructies tijdig te inspecteren.Ten slotteMet het ontwikkelde programma FilemakerPro 2.0 is een inspectiestrategie opgezetwaaruit een meerjaren-onderhoudsplan kanworden opgesteld.Door systematisch gebreken aan construc-ties te registreren en bovendien zoveel mo-gelijk het oorzakelijk verband vast te leggen,zijn - door terugkoppeling van deze duur-zaamheidservaringen naarde ontwerpfase-in detoekomstaanzienlijke besparingen mo-gelijk.Uit de verrichte inspecties is gebleken datbezuinigingen op het toezicht op termijn on-voordelig zijn.?CEMENT1995/6