? ? ? betontechnologieprof.dr.J.M.J.M.Bijen, TU~Delft en Intron, instituut voor materiaal- en milieu-onderzoek bvDe vloeistofdichte eigenschappen van beton hebben het materiaal altijd een brede toe-passing bezorgd. Een verklaring van het woord 'vloeistofdicht'is niet ondubbelzinnig te.geven. De aanscherping van het milieubeleid in.de laatstejaren heeft onderzoek opganggebracht naar de bescherming van de bodem door beton. De mate van vloeistofdichtheidhangt af van de vraag welke bodembelasting wordt geaccepteerd.Dit artikel is een bewerking van de lezing die prof.Bijen heeft gehouden tijdens de studie-dag Beton & bodembescherming op 7 april 1994.BETONENBODEMBESCHERMINGMATERIAALTECHNOLOGISCHE ASPECTEN VAN BETON TER BESCHERMING VANHET MILIEUDat beton geschikt is om vloeistoffen tegente houden was de uitvinder van het gewa-pend beton, de tuinman Monier, al in 1867duidelijk toen hij een octrooi kreeg op gewa-pend beton; immers hij maakte erbloembak-ken van en die zijn er nu eenmaal om watertegen te houden. Een van de eerste produk-ten van gewapend beton was een boot; ookal een produkt waar vloeistofdichtheid eeneerste vereiste is.Na de eerstewaterdichteprodukten van Mo-nier zijn er nog ontelbare andere gevolgd.Ook werd beton gebruikt om andere vloei-stoffen te weren. Beton is dus zolang als hetbestaat toegepast omdat het vloeistofdichtis. Onderzoek naar de bescherming van debodem door beton, waarbij het beton eenduurzaam scheidende functie heeft, doet ophet eerste gezicht dan ook wat overbodigaan. Bij nadere beschouwing blijven er tochenkele vragen over, te weten:? wat wordt verstaan onder vloeistofdicht;immers geen enkel materiaal is absoluutdicht, er komt altijd wel iets doorheen. De-'"iii 1ECEMENT1994/12 27?28? ? betontechnologiehet groter worden van de scheuren neemthet zelfhelend vermogen af.Veel kleinere scheuren zijn dus om meer re-denen gunstigerdan ??n grote scheur, ook alis de cumulatieve scheurwijdte hetzelfde. Ditbetekent ook dat hoge sterkte beton tenaanzien van vloeistofdichtheid niet altijdgunstiger hoeft te zijn dan mindersterke be-tonsoorten. De treksterkte is ook van hogesterkte beton nog steeds gering en als erscheuren optreden zullen dat er weinig,maar wijde, zijn, terwijl zwakkere betonsoor-ten meer kleine sclieuren zullen hebben.Aansluitingen/voegenIndien de scheuren al afbreuk doen aan devloeistofdichtheid van beton, dan zullen nietgoed afgedichte voegen dat zeker doen. In[2] wordt als belangrijk uitgangspuntgestelddat bij vloeistofdichte constructies voegenzoveel mogelijk moeten worden vermeden.Indien ook scheuren niet gunstig zijn, brengtdatde mogelijkheid van voorgespannen con-structies in beeld. Niettemin zullen bij demeeste constructies voegen onvermijdelijkzijn.Het past niet in de context van dit artikel omallerlei voegoplossingen te bespreken. Dui-delijk is echter dat het een uitermate uitvoe-ringsgevoeligehandeling betreft en dat ermechanismen zijn die de dichtheid van hetvoegmiddel teniet kunnen doen. Met nameis het hechtvlak een zwak punt. In het alge-meen zal water beter hechten dan de toege-paste kitten, zodat een perfecte initi?lehechting nodig is om toegang van water te~gen te gaan. Kitvoegen zullen ook gemakke-lijk vervuilen, waardoor ze alsnog mecha-nisch belastkunnen worden. Verder kunnensommige kitten doororganische vloeistoffenworden aangetast.Kwaliteitszorg noodzakelijkDat beton vloeistofdicht kanzijn, is duidelijk.De kans op scheurvorming en de zwakkeplekken die bij voegen gemakkelijk kunnenworden ge?ntroduceerd, nopen echter tot deuiterste zorgvuldigheid bij de uitvoering. Ver-schillende Besluiten gebaseerd op de WetMilieubeheer, de Wet Bodembeschermingen de Wet Verontreiniging Oppervlaktewater,zoals de AMvB Tankstations, vragen een ge-certificeerd systeem. Kwaliteitszorg ge-borgd door middel van certificatie, waarbijzowel het ontwerp van de vloeistofdichteconstructie, de vervaardiging van het betonals de aanleg van de vloer ge?ntegreerd aankwaliteitszorg zijn onderworpen, is zekergeen bijkomstige eis die uit deze Besluitenvoortvloeit.ConclusiesBeton heeft een lange, goede reputatie alshet erom gaat vloeistoffen tegen te houden.Niettemin zullen ook bij zeer dichte beton-soorten minuscule hoeveelheden verontrei-nigingen door beton heen kunnen dringen.Daarom dientdeterm vloeistofdichtnaderteworden gedefinieerd.De zwakke schakel bij de vloeistofdichtheidis echter niet het beton, maar de scheurendie kunnen ontstaan als gevolg van mecha-nisci'le en fysische krachten en vooral devoegen. Hetis dan ook zinvoller de aandachtop die aspecten te richten dan tot een dich-ter beton te komen.De huidige eis van een indringingvan minderdan 50 mm is voldoende, ook al kunnen en-kele vraagtekens worden gezet bij de repre-sentativiteit van debeproevingsmethodeals hetgaat over de transportmechanismenin de praktijk. Betonsoorten met een grotediffusieweerstand worden ondergewaar-deerd.De relatief zware eisen met betrekkingtot dekwaliteitszorg, zowel wat betreft het ontwerpals de uitvoering, die in Ministeri?le Beslui-ten worden ge?isten in Certificatie-beoorde-Iingsrichtlijnen zijn neergelegd, vormen dejuiste strategie.Literatuur1. Garboczi, E.J., Permeability, diffusivityandmicrostructural parameters: a critical review.Cement and Concrete, Vol. 20, 1990.2. Sicherheit von Betonkonstruktionen tech-nischen Anlagen f?r Umweltgef?hrdendeStoffe. Deutscher AusschuB f?r StahlbetonStatus Seminar, Berlin, 10 M?rz 1994.3. Neck, U. und G.Spanka, Dichtigkeit vonRohrbeton gegen?berCKW-Durchtritt. Beton10/1992, pp. 562-566.4. Grube, H. und G.Spanka, Dichtigkeit vonBeton gegen?ber organischen Fl?ssigkei-ten. Beton 4/1990, pp. 148-151.5. SchieBI, P. und C.Reuter, MaBgebendeEinfluBgr?ssen auf die Wasserduchl?ssig-keiten. IBAC Mitteilungen, IBAC Institut f?rBauforschung, RWTH Aachen, 1992.?CEMENT1994/12