C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO pper v laktebehandeling30 cement 2007 7C o n c e p tVoor het effectief beschermen vanbeton moeten we beschikken overdoelmatige producten ?n de exper-tise om deze producten optimaalte verwerken op de verschillendeondergronden. Om er voor tezorgen dat de opdrachtgever ookecht langdurig van het vervuiling-probleem is verlost, biedt APP/GevelMeesters een marktconceptaan waarmee ook het langdurigonderhoud, in de vorm van hetverwijderen van graffiti of overigeaantastingen, in de aanneemsomzijn begrepen. Met dit concept,dat al sinds 1997 wordt gehan-teerd, is de opdrachtgever ontlastvan de vraag door wie de vervui-lingen moeten worden verwijderden met welke financi?le conse-quenties rekening moet wordengehouden. Daarmee neemt hetoppervlaktebeschermingsbedrijfwel een aanzienlijk risico, omdatvooraf vaak niet bekend is in hoe-verre de beschermde oppervlaktenzullen worden bevuild door graf-fiti of overige aantastingen eneventuele meerkosten niet in reke-ning gebracht kunnen worden.Het aanbieden van een totaalcon-cept, van het beschermen tot enmet regelmatige verwijdering, isdan ook voornamelijk een extraservice naar de klant, zodat dezezich geen zorgen hoeft te makenover beschadiging en bevuilingvan het betonoppervlak.B e s c h e r m i n g s s y s t e m e nBij haar schoonhoudcontractenmaakt APP gebruik van door hetbedrijf zelf ontwikkelde productenop basis van de laatste inzichtenin nanotechnologie en fotokata-lyse (de versnelde afbraak vangraffiti op de coating onderinvloed van licht). De bescher-mingsproducten zijn visueel nietBeschermd op contractdrs. S. Heiltjes, P. Nuijs en X. Nuiijs, APP/GevelmeestersBeton, toegepast voor de bouw van kunstwerken, geluidsschermen, gevelde-len en vloeren is onderhevig aan vervuiling, veroorzaakt door de atmosfeer,uitstoot van CO2, maar veelal ook door menselijk gedrag. Denk in dit verbandaan olie- en vetvlekken op vloerdelen of aan het graffitivandalisme op verti-cale oppervlakken. De uitstraling van beton lijkt een lage schoonheidswaardete hebben als we de vervuilers mogen geloven. En dat is buitengewoon spijtig,want over de `schoonheid' van beton valt te twisten, maar over de irritatie vanvervuild beton zijn eigenaars en beheerders het al snel eens. Door een opper-vlak te behandelen met antigraffiticoatings is te voorkomen dat deze vervui-ling blijvende schade aanricht. Om bouwwerken blijvend schoon te houden,biedt APP op basis van in eigen bedrijf ontwikkelde beschermingssystemeneen schoonhoudcontract aan. Bij de Betuweroute is al tijdens de constructievoor dit abonnement gekozen, waardoor het spoorwegtrac? volledig schoonen graffitivrij kon worden opgeleverd.1 |Schoonmaakwerkzaamheden aan een betonnengeluidsscherm langs deA15 bij Tiel(foto: APP/Gevelmeesters)C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO pp er v lakteb ehandelingcement 2007 7 31Een laag APPSwordt aangebrachtdoor middel van airless spuittechniek.APPS is dampdoorlatend en onschadelijk voor deondergrond.Graffitivervuilingmaakt geen contact met de ondergrond.De zelfopofferendelaag wordt met behulp van heet wateropgeweekt.De coating op polysaccharidebasiszwelt op.De opgezwollenlaag laat zich moeiteloos met wateronder aangepastedruk verwijderen.De vervuiling komtin vaste vorm losvan de ondergrond .De vervuiling kanzonder milieubelasting worden afgevoerd.Een nieuwe zelfopofferende laag wordtaangebracht enbiedt opnieuw volledige bescherming.De werking van zelfopofferende coating APPSwaarneembaar en veranderenniets aan de constructieve eigen-schappen van het beton. Door toe-passing van deze producten wordtde oppervlaktespanning van hetbeton zodanig gereduceerd datvloeistoffen worden afgestoten ensubstanties als verf of kauwgomzich niet goed aan het oppervlakkunnen hechten, waardoor dezeeenvoudig zijn te verwijderen. Omeen goede kwaliteit te verzekeren,wordt tijdens de applicatie van debeschermingsproducten een volle-dige controle uitgeoefend op deapplicatiewerkzaamheden.Bij de beschermingsproducten kaneen onderscheid gemaakt wordentussen tijdelijke, zelfopofferendebeschermingssystemen en perma-nente beschermingssystemen. Elksysteem heeft zijn specifieke eigen-schappen en toepassingen.Zelfopofferende beschermingMet de producten PSS 20 en APP-S wordt een zelfopofferendsysteem aangeboden op basis vanpolysacchariden (plantaardigekoolhydraten). Zelfopofferend wilzeggen dat bij het reinigen hetproduct zelf wordt verwijderd m?talle zich daarop bevindende ver-vuiling. Voor deze reiniging zijnoverigens geen (bijtende) schoon-maakmiddelen benodigd: uitslui-tend schoonmaken met behulpvan warm water volstaat. Onmid-dellijk na het reinigen, wordtplaatselijk een nieuwe bescherm-laag aangebracht, waardoor hetoppervlak weer optimaal isbeschermd (fig. 2). Deze zelfopof-ferende systemen worden veelaltoegepast op geveldelen vanmonumentale bouwwerken en optransparante en gladde ondergron-den als kunststof en aluminium.De coating is geheel onzichtbaar,UV-bestendig, dampdoorlatend,verkleurt niet en is geheel milieu-ontlastend.NanotechnologieDe door APP meest toegepastepermanente beschermingsyste-men zijn APP-HD, voor debescherming van minerale sub-straten op verticale oppervlakken,en Th?fAPP, voor de beschermingvan horizontale oppervlakken.Beide producten zijn ontwikkeldmet de groeiende inzichten in denanotechnologie en ontlenen hunfunctie aan het reduceren van deoppervlaktespanning.Door het impregneren van hetbeton met de beschermingsmid-delen ontstaat een dunne laag meteen dikte van enkele nanometersdie bestaat uit zelfordenendemoleculenreeksen binnen depori?n van het minerale substraat.Als we beton onder een elektro-nenmicroscoop zouden bekijken,zou het oppervlak eruit zien alseen woest maanlandschap methoge bergen, diepe dalen engrotten. De beschermingsproduc-ten APP-HD en Th?fAPP volgende contouren van dit landschapals een tweede huid. Binnen dezenanodunne huidlaag nemen drieverschillende moleculenketensgeheel uit zichzelf hun positie in:onderin de moleculen die deB e s c h e r m i n g o p o n v e r w a c h t ep l a a t s e nNiet alleen moeten grote kunstwerken en gebouwen tijdens gebruik tegengraffiti en vervuiling worden beschermd, beton is ook kwetsbaar tijdens debouwfase. Met de opkomende belangstelling voor het gebruik van zichtbetonin de architectuur, zal dus ook in deze fase aandacht aan oppervlaktebe-scherming besteed moeten worden. Gruis, stof, koffie, gemorste verf en eensnelle berekening met een timmermanspotlood kunnen het oppervlak ver-vuilen. Voor de oplevering is het daarom vaak een groot probleem om zicht-beton weer schoon te krijgen zonder dat agressieve schoonmaakmiddelenhun sporen definitief achterlaten. Een zelfopofferende beschermlaag APP-Skan dit probleem oplossen.Ook in het interieur van openbare gebouwen worden betonoppervlaktensteeds vaker behandeld met een zelfopofferende beschermlaag. Vervuiling opde binnenwanden is immers vaak net zo storend als op de buitengevel. Doorhet beton te behandelen, kan veel ergernis en schade worden voorkomen.2 |De werking van de zelfopofferende coatingAPPSC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO pper v laktebehandeling32 cement 2007 7hechting met de ondergrond totstand brengen, in het midden eenlaag moleculen die zowel met deboven- als met de onderlaag hechten bovenop de moleculen methun afstotende werking.De coating is met het blote oogniet zichtbaar, maar het betonop-pervlak heeft door de coating weleigenschappen die vergelijkbaarzijn met de teflon anti-aanbaklaagin een Tefalpan. De coating redu-ceert de oppervlaktespanning,waardoor vuil, kauwgom en verfveel minder goed hechten met deondergrond. Hierdoor is hetmogelijk om de vervuiling metsimpele schoonmaakmiddelen teverwijderen. Vloeistoffen, waaron-der olie, worden afgestoten, waar-door deze niet in de pori?n vanhet substraat kunnen dringen.De dunne `tweede huid' is niet zokwetsbaar als men op het eerstegezicht zou verwachten. Het weer,met name regen, heeft geeninvloed op de levensduur. Her-haaldelijke verwijdering van graf-fiti kan de functie aantasten, maardit gebeurt pas na acht keer reini-gen op dezelfde plaats. In datgeval wordt plaatselijk een nieuwebeschermingslaag aangebracht.Doordat het de contouren van deondergrond volgt, is Th?fAPP ookonkwetsbaar voor de meestevormen van fysieke belasting.Voetstappen of wielbelastingkunnen de beschermlaag nietbereiken omdat deze verborgenligt in de structuur van de onder-grond. Het is vooral deze eigen-schap die Th?fAPP zo geschiktmaakt voor horizontale oppervlak-tebescherming. Th?fAPP kentmeerdere varianten. Omdat hetproduct moet binnendringen inhet te behandelen substraat kanhet worden aangepast aan hetabsorberend vermogen daarvan.T o t a a l c o n c e p tBij graffitigevoelige bouwwerkenkan niet met het eenmaligopbrengen van een beschermings-systeem worden volstaan. Service-abonnementen om een gebouw ofkunstwerk gedurende eenbepaalde periode gegarandeerdschoon te houden zijn inbegrepenin de prijs voor het beschermenen bieden daarmee uitkomst.Met een abonnement is deafnemer verzekerd van eenschoon gebouw voor een voorafbekend bedrag, ook als bijvoor-beeld de gevel wel honderd keerwordt beklad.Mede dankzij dit concept voorzietAPP inmiddels in de beschermingvan meer dan 17 000 bouwwerkenin de Benelux, met een totaalbeschermd oppervlak van meerdan 5 000 000 m2. Onder diebouwwerken bevinden zich ookgrote infrastructuurprojecten,waaronder de Betuweroute inNederland en het nog grotereEastlink-project in Australi?.B e t u w e r o u t eDe Betuweroute is een voorNederland zeer groot infrastruc-tuurproject. Het 160 km langespoorwegtrac? loopt van de con-tainerterminals op de Rotter-damse Maasvlakte door naar Zeve-naar, vlak aan de Duitse grens. Opdit trac?, dat grotendeels langs deA15 ligt, bevinden zich diversekunstwerken, waaronder 130bruggen en viaducten met eentotale lengte van 12 km, 5 tunnelsmet een totale lengte van 18 km eneen geluidsscherm van 160 km.ProRail koos daarbij al tijdens deconstructiefase voor een bescher-mingscontract van APP, waardoordit project geheel schoon en graf-fitivrij kon worden opgeleverd(foto 3,4).ProRail had de voorkeur voor eenpermanente coating tegen graffiti,omdat de aanwezigheid vanonderhoudsploegen in de buurtvan de spoorrails tot eenminimum beperkt moest wordenvanwege de veiligheid en omstremmingen in het treinverkeerte voorkomen. Graffiti moest snel,maar spoorloos worden verwij-derd, ook al was de vervuiling3-4 | De Betuwelijn vlakvoor voltooiing, dekunstwerken wordenal beschermd door eenTh?fAPPcoating(foto's: APP/Gevelmeesters)C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO pp er v lakteb ehandelingcement 2007 7 33veelvuldig. Daarom is voor de per-manente APP-HD coatinggekozen.De veelal lichte kleurstellingenvan de bij de Betuweroutegebruikte materialen vormen eenbijkomend probleem voor debescherming van het oppervlak.Er werd aangenomen dat dezekleurstelling het trac? vooral voorgraffitivervuiling extra kwetsbaarzou maken ten opzichte vanandere spoorwegtrac?s, diegewoonlijk al zeer kwetsbaar zijn.Omdat het te behandelen opper-vlak vele honderdduizenden vier-kante meters beton omvat, washet dan ook een grote logistiekeoperatie om alle kunstwerken enhet gehele geluidsscherm tebehandelen. Ook het schoonhou-den van het scherm zal een groteklus blijven. Door te werken metgecertificeerde onderaannemerszijn zulke grote projecten tochbinnen een relatief korte periodete realiseren en zijn incidentensnel op te lossen. De certificeringgebeurt door APP zelf. Het isdaarbij van belang dat zowel werk-nemers als onderaannemers zichaan weten te passen aan deomstandigheden en voorschriftendie de omgeving stelt. Werken opeen spoorwegtrac?, waar elkmoment treinen kunnen passe-ren, is immers geheel anders danwerken op een bouwterrein in debinnenstad waar voornamelijkwinkelend publiek zal passeren.De applicatie van de bescher-mingssystemen op de Betuwe-route moest op een aantal plaat-sen uitgevoerd worden ondertoezicht van bevoegd beveiligings-personeel. Ook bij de eventueleverwijdering van graffiti is dit toe-zicht vereist.E a s t l i n kDoor de Australische vestigingvan APP wordt momenteel hetproject Eastlink behandeld, eeninfrastructuurproject (foto 5,6) vanon-Nederlandse proporties dat deagglomeratie Melbourne (ruim3,7 miljoen inwoners) moet ont-sluiten. Dit project, met geschattebouwkosten van 1,5 miljard Euro,bestaat uit 45 km rijweg, groten-deels driebaans in beide richtin-gen, 1,6 km tunnel, 89 bruggenen 3 knooppunten met anderewegen. Voor het project is 7miljoen kubieke meter grond-werk, een totaal van 30 000 gepre-fabriceerde betonelementen,1,3 miljoen ton asfalt en 2 miljoenvierkante meter bestrating beno-digd. APP zorgt voor de bescher-ming tegen graffiti van de kunst-werken en vooral van de velekilometers geluidsscherm, dievaak heel kunstzinnig wordt ge?n-tegreerd in de omgeving. Voordeze geluidsschermen zijn zeeruiteenlopende materialen gebruikten de opdrachtgevers stellen aande bescherming hoge eisen. Daar-naast worden ook hoge eisen aande milieuvriendelijkheid van de tegebruiken middelen gesteld.T e n s l o t t eHet voorkomen van de vervuilingvan oppervlakken is vrijwel onmo-gelijk. Door een beschermlaag ophet betonoppervlak aan te brengen,is de vervuiling echter wel eenvou-dig en op milieuvriendelijke wijzete verwijderen zonder dat het uiter-lijk van het oppervlak hierbij veran-dert. Door het oppervlak via eenabonnement ook blijvend schoon tehouden, kan veel ergernis wordenvoorkomen. n5 |Het snelwegprojectEastlink ontsluit hetAustralische Melbournevoor verkeer(foto: SEITA, Australi?)6 |Wonderlijke betonconstructies, die deel uitmaken van het Eastlinkproject, worden beschermddoor speciaal aan deondergrond aangepasteTh?fAPP(foto: SEITA, Australi?)