BELGISCHE BETONDAG INTEKEN VANTOEKOMSTPERSPECTIEFDe op 25 oktober 1990 in Brussel gehouden 10e Betondag werd door de voorzitterir.E.Berleur van de Belgische Betongroepering (BBG) in het teken van het jaar 2000geplaatst. De BBG werd in 1980 opgericht en werd in haar bestaansperiodegeconfronteerd met een afnemende markt. Enkele sectoren van de bouw zijn zichnu duidelijk aan het herstellen, vooral de utiliteitsbouw. De hoeveelheid verwerktbeton bedroeg in 1980 17 miljoen m3. Dat zakte tot 12 miljoen in dejaren 1983-1985.In 1989 steeg de produktie weer tot 16 000 miljoen m3. Een en ander is vergelijkbaarmet de markt in de omringende landen.e keuze van het jaar 2000 alsrichtdatum, met op de voor-grond 1992 als begin van eengezamenlijke Europese markt, bete-kende niet meer dan een bespiegelendvooruitzien. Prognoses werden er nietaan verbonden. Het thema leidde toteen bezinning op de huidige positie entot beschouwingen over de verwachtin-gen van inmiddels ingezette ontwikke-lingen. Daarbij behoorde ook een korteterugblik op de verworvenheden uit hetrecente verleden. Berleur noemde eenaantal van deze ontwikkelingen op be-tongebied. Enkele daarvan zijn:- de bouw van voertuigkeringen, typeNew Jersey;- overlagingen van wegen met staalve-zelbeton en doorgaand-gewapend be-ton;- de zichtbare toepassing van beton inhet uiterlijk van gebouwen en wonin-gen. Zowel het veelvuldige metsel-werk met betonblokken- en stenen alsde toepassing van grote geprefabri-ceerde gevelelementen. Er is veel erva-ring opgedaan met oppervlakken vangepolijst beton. Daarmee worden deesthetische mogelijkheden van betonaanzienlijk verruimd;- de bruggenbouw toonde spectacu-laire ontwikkelingen: toepassing vande schuifmethode in gebogen trac?'s,het indraaien van een compleet brug-dek met een grote overspanning, detoepassing van voorspankabels buitende betondoorsnede en de bouw vantuibruggen.Elk land kent zijn eigen bouwcultuur.Zo bestaan er op betongebied ook ver-schillen tussen Nederland en Belgi? zo-als uit de voorgaande opsomming mogeblijken.ProgrammaOok de Betondagen inBelgi? en Neder-land verschillen nogal van elkaar. In Bel-gi? ligt het accent sterker op de voor-drachten omdat er geen grote levendigeexpositie is die de aandacht afleidt. Devoordrachten zelf zijn veelomvattenden onderdeel van een thema. Ditmaalprobeerde men in ??n dag een vollediginzicht te geven in de situatie van de be-tonbouw. Aan de deelnemers werd, zo-als gebruikelijk, een map met de volle-dige teksten van de voordrachten uitge-(vervolg van blz. 25)stelde doelen te bereiken. Het accent ligtdaarbij in de eerste plaats op het auto-matiseren van het ontwerpproces.Daarbij wordt gebruik gemaakt van eengemeenschappelijke database waaraandiverse reken- en tekenprogramma'sworden gekoppeld die een consistentontwerp waarborgen.In Nederland leggen enkele grote aan-nemingsbedrijven en toeleverancierszich toe op het automatiseren van de lo-gistiek van het produktieproces. Het26wordt echter tijd dat ook de architec-ten-, ingenieurs- en installatiebureau'shet belang van automatiseren inzien enhun programma's evolueren tot ont-werpsystemen. Pas dan kan sprake zijnvan een ge?ntegreerd en geautomati-seerd bouwproces waarin robots een rolkunnen spelen.Literatuur1. Powell, ., Personeel gezocht. Inter-mediair, 10 augustus 1990.2. Tekort aan arbeidskrachten dwingtJapan tot snelle bouwrobotisering. Poly-Technisch weekblad, 12 juli 1990.3. Wagter, H., Tijd en middelen voorR&D vanzelfsprekend. CA techniek inbedrijf, maart 1990.4. Van Kempen, A.J.M., Op weg naar in-telligente tekensystemen. Cement 1990,nr. 11.5. Communicatie tussen CAD/CAE/CAM viaEDM-systeem. Computable, 26oktober 1990.Cement 1991 nr. 1Dreikt, inclusief het illustratiemateriaal.Sommige sprekers meenden daaromdat hun voordrachten niet met dia's be-hoefden te worden verluchtigd.Het thema van de dag was als volgt uit-gewerkt:- het wetenschappelijk onderzoek inBelgi?, waarbij 9 onderzoekcentra be-trokken zijn waaronder 5 universitei-ten;- de bouwtechnische aspecten van Eu-ropese normalisatie;- de bestanddelen en samenstelling vanbeton met het oog op toekomstigeontwikkelingen zoals het Europesekarakter van de markt, toenemendezorg voor het milieu en de duurzaam-heid van beton;- ontwerpen en tekenen van betoncon-structies met CAD-CAM;- uitvoerige beschouwingen over dehuidige stand van de ontwikkelingenmet betrekking tot zowel ter plaatsegestort als geprefabriceerd beton;- ten slotte een overzicht van de beteke-nis van beton in het licht van vernieu-wingen. Met enkele voorbeelden uithet verleden en heden werd aangege-ven dat deze vernieuwingen aan demogelijkheden van beton steeds weernieuwe dimensies toevoegen.OnderzoekDe sprekers hebben gezamenlijk eenoptimistisch beeld van de toekomst ge-schetst. Een extrapolatie van de ontwik-kelingen en de trends die zich in de afge-lopen j arten aftekenden leiden tot gun-stige conclusies.Wel waarschuwt prof.ir.H.J.Lambotte ervoor dat het werken met de Europesevoorschriften de nodige aanpassing zalvragen van de Belgische bouwpraktijk.In tegenstelling tot landen als Neder-land en Duitsland worden de Belgischenormen gekenmerkt door een liberaleopzet. De Europese betonnorm, ENV206, zal binnenkort ook een Belgischenorm worden.Het overzicht van het wetenschappelijkonderzoek in Belgi? werd gegeven doorprof.ir.F.Mortelmans. Hij moest een stren-ge selectie maken in de onderwerpen diedoor de negen onderzoekcentra wareningediend. Hij stelde onder meer de vol-gende zaken aan de orde.- Het ontwikkelingswerk in Gent (La-boratorium Magnel) wat betreft hetvoorspannen met glasvezelstaven als eenbruikbaar alternatief voor de klassiekematerialen en technieken. Een bijko-mend voordeel is dat in de staven senso-ren kunnen worden ingebouwd, zodathet mogelijk wordt de spanningstoe-Cement 1991 nr. 1stand en eventuele scheurvorming inhet bouwwerk op lange termijn te be-oordelen.Het onderzoekproject omvatte ondermeer belastingsproeven op een liggermet een overspanning van 20 m die opbreuk werd belast.- De fundamentele studie door hetWTCB (Wetenschappelijk en Tech-nisch Centrum voor het Bouwbedrijf)naar een optimale ontwerpmethodevoor bedrijfsvloeren in staalvezelbeton.Staalvezelbetonvloeren kunnen meerbelasting opnemen dan de traditionelebedrijfsvloeren van beton, dankzij hetelasto-plastische gedrag van vezelbeton.Voor de berekening van traditionele be-drijfsvloeren wordt uitgegaan van eenelastische berekening die gebaseerd is opde theorie van platen op verende bed-ding (Westergaard). Daarmee echter ko-men de voordelen van de vezeltoevoe-ging aan beton niet tot hun recht.- Het petrografisch onderzoek op betonbij schadediagnose en kwaliteitscontro-le, veracht door GEOS, waarmee schadedoor onzorgvuldige samenstelling enverwerking van beton, krimp, vorst, car-bonatatie e.d. duidelij kan wordenaan-getoond. Aan de hand van deze onder-zoekingen werd een aantal preventievemaatregelen uitgewerkt door het Brug-genbureau van het Ministerie vanOpenbare Werken.CAD-CAMBij de verdere ontwikkeling in de bouw,resp. de betonbouw, speelt het gebruikvan computers bij ontwerp en uitvoe-ring een dominante rol. Van een echtedoorbraak van CAD, laat staan vanCAD-CAM is volgens ir.R. Vereecke noggeen sprake. De bouw schijnt daarvooreen onvriendelijke omgeving te zijn.Een volledig ge?ntegreerd CAD-CAM-systeem voor het ontwerpen van beton-constructies is op korte termijn een on-mogelijke en weinig renderende opga-ve. Als uitzondering noemt hij de volle-dig geprefabriceerde betonconstructie.Door vaste afmetingen en standaardverbindingen en details wordt het aantalmogelij kheden beperkt en kan een opti-maal ontwerp worden verkregen. Alsvoorbeeld wordt het programmapakketCAPRI in Nederland genoemd (zie Ce-ment 1988 nr. 3, blz.24 e.V.).Een van de oorzaken van vertraging inde doorbraak van CAD-CAM is het feitdat normen niet geformuleerd zijn van-uit het oogpunt van compu-terverwerking. Ze worden te pas en teonpas gewijzigd en zijn momenteel nognationaal, wat een beperkte toepassingvan kostbare programmatuur betekent.Er worden momenteel initiatieven ge-nomen om de internationale normenvolgens eenduidige systematiek op tezetten.Dat met de invoering van een CAD-sys-te?m belangrijke voordelen gemoeidzijn is duidelijk. Maar deze heeft ookgrote consequenties voor de structuuren het personeel van een organisatie. Deafhankelijkheid van de computer kan ermede toe leiden dat ontwerpers hun ei-gen inzicht gaan verliezen.Verwacht mag worden dat opdrachtge-vers vanbelangrijke projecten de aanne-mer zullen verplichten de ontwerp- enuitvoeringsgegevens elektronisch teverwerken en te leveren. Dit is bijvoor-beeld nu al het geval bij de brug over deGrote Belt tussen twee Deense eilandendie thans in uitvoering is.Esthetische kwaliteiten van betonEen ontwikkeling in Belgi? die in Ne-derland de aandacht verdient, is die vande esthetische kwaliteit. De betonindus-trie presenteert zijn produkten in demeest 'publieksvriendelijke' verschij-ningsvormen. Men ziet ze in gevels maarook in stads- en tuinvoorzieningen. Eenlandelijke enqu?te heeft uitgewezen datvele van deze produkten niet eens metbeton worden geassocieerd. Deze con-statering geeft aan dat beton blijkbaarnog steeds wordt geassocieerd met eengrijs produkt. Met vakmanschap is meterin geslaagd de vele mogelijkheden invorm, structuur en aanzien te benutten.De esthetische kwaliteit komt met na-me tot uiting in gepolijst beton. Derge-lijke oppervlakken zijn onafhankelijkvan weersinvloeden hetgeen er toe heeftbijgedragen dat het zichtbare beton ingevels in Belgi? opnieuw in opmars is.M.G.P.Nelissen27