? ? onderzoek ? berekeninging.J.Kete/aars, TU Eindhoven, faculteit Bouwkunde, vakgroep BKOir.J. van Wier, Tebodin BV, EindhovenNaar aanleiding van diverse incidenten in binnen- en buitenland is hoge prioriteit gegevenaan het vervangen van staantribunes door zittribunes in voetbalstadions van clubs in deeredivisievan de KNVB. Erisreeds een aantal stadions geheel ofgedeeltelijkgerenoveerden er staan bij een aantal voetbalclubs plannen op stapel voor een dergelijke operatie.Veelal gaat devervangingvan tribunes gepaard meteen herori?ntatie op hetfunctionerenvan het stadion. Er is dus veel werk aan dewinkel voor een ieder die zich bezighoudt methet ontwerpen en realiseren van voetbalstadions. De grote vraag in deze markt leidt on?vermijdelijk tot nieuwe produkten, produktiemethoden en ontwerpinzichten. Ook bij Wil?lem 11 in Tilburg werd gebouwd. De betonconstructies van de nieuwe tribunes zijn aanlei-ding voor enige discussie.BELASTINGENRESPONS ZITTRIBUNESEXPERIMENTEELBEPAALDEEN ONDERZOEK NAAR HET GEDRAG VAN VOETBALSUPPORTERS? Eerste deel herbouwde Wi/lem /I-sta-dion (foto: Gerhard Mutsaers, ? Willem /I)26In het najaar van 1993 werd bij de aanvangvan het voetbalseizoen het eerste deel vanhet herbouwde Willem II-stadion in gebruikgenomen (foto 1). Bij deze oplevering rezener vragen omtrent scheurvorming in de tribu-ne-elementen. De scheuren, met een wijdtevan 0,1 ? 0,2 mm, bevinden zich aan de ach-terzijde van de tribune en lopen bijna over devolle hoogte van de optrede van het ele~ment.Het merkwaardige van deze scheurvormingis, datdeze onder meervoorkomtbij elemen-ten die nog niet door publiek waren belast.Op de gangen van de verdieping zijn descheuren voor het publiek duidelijk waar~neembaar. Naar aanleiding van opmerkin-gen van bezoekers werd besloten de scheur-vorming nader te onderzoeken.Tebodin onderzocht, in eerste instantie, de-ze scheurvorming als onderdeel van eenbouwschaderapportage.ln het rapport, datvoor de gemeente Tilburg als eigenaar vanhet stadion werd opgesteld, kon worden ge-concludeerd dat de constructieve veiligheidniet werd bedreigd. De scheurvormingmoest, volgens de huidige voorschriften, ac-ceptabel worden geacht.StudieHoewel de opgetreden scheurvorming blijk-baar is veroorzaakt door een buigingsme-chanisme, kwam in discussies naar vorendat het onderzoek, ondanks de geruststel-lende conclusies, geen inzicht had opgele-verd in het feitelijke mechanisme dat descheuren deed ontstaan. Voor nader onder-zoek aan de tribune-elementen werd con-tact opgenomen met de faculteit Bouwkun-de van de TU Eindhoven, vakgroep Konstruk~tief Ontwerpen (BKO).Met dit onderzoek diende duidelijk te wor-den wat de specifieke oorzaak van descheurvorming kon zijn geweest. HiertoeCEMENT1995j12werd begonnen met het analyseren van eenaantal aspecten:? hoe groot zijn de werkelijke veranderlijkebelastingen veroorzaakt door het publiektijdens wedstrijden;? hoe groot zijn de doorbuigingen ten gevol-ge van deze belastingen;? wat zijn de dynamische invloeden van op-springend publiek;? voorziende huidige voorschriften (TGB1990-reeks) in adequate gegevens voorhet ontwerpen van tribune-elementen metbetrekking tot de drie hiervoorgenoemdeonderdelen.VoorschriftenVoor het bepalen van de veranderlijke belas-ting in stadions wordt in NEN 6702 onder-scheid gemaakt tussen tribunes metof zon-dervaste zitplaatsen. Indien ersprake isvanvaste zitplaatsen, zoals in het Willem II-sta-dion, mag de voorgeschreven veranderlijkegelijkmatig verdeelde belasting van 5,0kN!m2 worden gereduceerd tot 4,0 kN/m2.In deze waarden is in zekere zin rekening ge-houden met eventuele optredende dynami~sche effecten. Voorts moet rekening wordengehouden met een horizontale belastinggroot 10% van de verticale belasting, veroor-@ Opbouw draagconstructie tribunes metgeprefabriceerde elementen? Geometrie tribune-element?I. ~-=8=00~..."f