C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO ndergronds bou wen22 cement 2007 2Bij de besluitvorming over deeerste VAB in Den Haag stondeen aantal vragen centraal. Watkon en wilde de gemeente zelfdoen? Welke risico's wilde degemeente nemen? Wat kon enwilde de markt? En last but notleast: wie zou de VAB gaanbeheren en exploiteren en onderwelke voorwaarden? De antwoor-den op deze vragen bepaalden descope van het contract en de wijzevan aanbesteden.C o n t r a c t v o r m e na a n b e s t e d i n gGemeente Den Haag had tien jaarvoor de aanbesteding van dezeautoberging al haar parkeergara-ges geprivatiseerd, dus de exploi-tatie en het onderhoud van deberging wilde ze bij voorkeur bijderden neerleggen. Gezien de spe-cifieke technologische eisen washet niet meer dan logisch om ookhet ontwerp en de bouw van deberging bij de markt onder tebrengen, met een Design & Con-struct-contract.De opdrachtgever definieerde eenuitgebreide vraagspecificatie enscherpe prestatie-eisen, ondermeer wat betreft de functionelekwaliteit en betrouwbaarheid. Zowerd een beschikbaarheidseisgesteld van 99%, ongeacht storin-gen en onderhoud, terwijl op datmoment 98% de norm was. Degemeente legde de lat hoog,omdat de VAB de eerste in deHofstad was en dus een voor-beeldfunctie had.Om de risico's voor de toekom-stige exploitant annex beheerderte minimaliseren, moesten debouwers geprikkeld worden eenduurzaam product op te leveren.Daarom werd ook de M van`Maintain' in het contract opgeno-men. De beheer- en onderhouds-Stadsgewest Haaglanden; Autoberging ApeldoornselaanAuto's volautomatischonder het spoorir. C.G. Waverijn en ir. J. van der Hoeven, Projectorganisatie RandstadRailir. R.P. de Geus, Ballast Nedam Infra Zuid WestDoor de herinrichting van de Apeldoornselaan in Den Haag zijn er aan dezelaan 82 parkeerplaatsen verdwenen. De gemeente besloot het verlies van dezeparkeerplekken te compenseren door een ondergrondse volautomatischeautoberging (VAB) te bouwen. Een dergelijke oplossing kent echter nogal eensproblemen wat betreft bouw en bedrijfsvoering. De gemeente durfde hetdesalniettemin aan op deze `gevoelige' locatie een VAB met 126 plaatsen tebouwen (foto 1). Gekozen werd voor een Design, Construct & Maintain-con-tract.1 |Ingang autoberging aanweerszijden van spoorRandstadRail2 |Overzicht bouwput;wandbekistingen opniveau -1 staan gesteldC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO nd ergrond s bou wencement 2007 2 23periode werd gesteld op dertigjaar.Ook zette de gemeente een boeteop het niet halen van de planningen de prestatie-eisen en werd eenproefperiode vastgesteld om kin-derziekten tijdig te verhelpen.Bovendien moesten de contrac-tanten de eindoplevering voorzienvan het keurmerk van het gere-nommeerde Duitse keuringsinsti-tuut T?V, dat ook ervaring heeftmet het keuren van automatischeparkeergarages.Gekozen werd voor een openbareaanbesteding met voorselectie. Inde vraagspecificatie is in eersteinstantie gevraagd om een onder-houdsperiode van dertig jaar. Ditbleek voor de markt een te zwareeis en daarom werd de onder-houdsperiode teruggebracht naarvijf jaar. Om dit te compenserenwerd het programma van eisenaangevuld met meer specifiekekwaliteitseisen, met name voor deinstallaties. De kosten op basisvan een `life cycle'-benaderingwerden tot een belangrijk gun-ningscriterium gemaakt. De partijdie het meest in duurzame kwali-teit investeerde, werd beloond. Deinschrijvers moesten de onder-houdskosten voorspellen voor eenperiode van vijftien jaar. Uiteinde-lijk bleek de combinatie BallastNedam/Autopark parking systemsde scherpste inschrijver.De gemeente wilde inzichthebben in de inrichting van hetontwerp- en realisatieproces enhad in het contract controlemo-menten vastgesteld. Dat bete-kende ook dat de bouwcombinatieintegrale documenten moestleveren waarin zowel de beton-bouw als de installatietechniekvervat waren, en dat de deelne-mers eerder dan gewoonlijk hetontwerpproces in z'n geheelmoesten afronden.U i t v o e r i n gDe realisatie van de VAB brachtverschillende uitdagingen metzich. Op civiel en bouwkundiggebied betrof dat vooral de plan-ning en de beschikbare werk-ruimte. Wat betreft de installatieslag het zwaartepunt vooral bij hetparkeersysteem. Om optimaalgebruik te kunnen maken van deautoberging, moest het parkeersy-steem aan zeer hoge beschikbaar-heidseisen voldoen.De autoberging (85 x 18,5 x 7 m)is gebouwd in het midden van eendrukke verkeersdoorgang netbuiten het centrum van DenHaag. Op het maaiveld bevindenzich twee hoogwaardige entreesvoor de auto's. Deze entrees zijnde interface voor de gebruikers ende omgeving. De VAB bestaat uittwee ondergrondse parkeerlagenwaar maximaal 126 auto's kunnenstaan. Het beschikbare bouwter-rein was niet veel groter dan deuiteindelijke afmetingen van deVAB.De VAB bestaat uit stalen dam-wanden die op circa 7 m uit degevels van de belendingen zijningebracht met een hoogfrequenttrilblok. Een betonnen keldervloersluit de onderzijde af. Traditioneelopgetrokken wanden met tussen-vloeren (foto 2) dragen samen metde damwanden het nagespannendek. Over dit dek gaat in de toe-komst RandstadRail 4 rijden.Bouwen met beperkte ruimtevraagt veel co?rdinatie en zorgvul-digheid. Daarom is gedurende debouw veel aandacht geschonkenaan de omwonenden; de huizenzijn voor de start van de VABbouwkundig opgenomen en gedu-rende de bouw werd continugemonitord.3 |Dekvloer is gereed voorstortC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO ndergronds bou wen24 cement 2007 2De keldervloer van de VAB incombinatie met de damwandenvormt de basis van de berging.Deze vloer wordt onder meer vast-gehouden door 48 Titan ankersdie vanaf maaiveld zijn aange-bracht. Halverwege de garage zijnaan weerszijden van de centraletransportbaan twee puttengebouwd. Hier bevinden zich deautoliften die de koppelingvormen tussen de entrees en deondergrondse berging. De trans-portbaan is 0,4 m verdiept aange-bracht; deze ruimte is benodigdvoor de parkeerinstallatie. Degehele bouw is in den droge uitge-voerd. De kleilaag op circa 17 monder maaiveld (tot waar de dam-wanden zijn aangebracht) heeftvoor een uitstekende afsluitinggezorgd, waardoor zeer weinigbemalen moest worden.Het dek met de nagespannenstrengen is in ??n gang aange-bracht, waarbij twee betonpompenin circa tien uur ruim 700 m3beton hebben verpompt (foto 3).Deze stort heeft altijd op het kri-tieke pad van de planninggelegen, omdat direct hieraan destart was gekoppeld van de werk-zaamheden aan de tramsporen. Insamenwerking met de nevenaan-nemer is ook de herinrichting vande Apeldoornselaan aangepakt.A u t o m a t i s c hDe VAB onderscheidt zich vanandere parkeermogelijkhedendoor haar automatische karakter.De entrees op het maaiveld zijnvoor de gebruikers de enige zicht-bare kenmerken van de VAB;verder dan hier komt men niet.Het systeem in de berging draaitvolledig automatisch de verschil-lende commando's af die door deaan- of afmelding van de gebrui-kers bij de entrees worden gege-nereerd. Doordat hoogwaardigeproducten met een hoge levens-duur zijn toegepast en weinigonderhoud nodig is kan de aanne-merscombinatie Ballast Nedam ?Autopark een beschikbaarheidhalen van minimaal 99%. Degevraagde prestatie-eisen zijnhoog. Zo is de maximale wachttijdvoor het halen van een auto drieminuten; de gemiddelde wachttijdis minder dan twee minutenHet door een Duitse fabrikant ont-wikkelde en gefabriceerde parkeer-systeem is in Nederland uniek. Hetsysteem gaat uit van slechts enkeleonderdelen die door de civiele con-structie heen bewegen. De liften inhet midden van de bergingbrengen de auto's vanuit deentrees naar beneden en draaiendeze, zodat de auto's haaks op derijrichting komen te staan (foto 4).Hiertoe zijn de liften voorzien vansensoren die de initi?le scheef-stand van de geparkeerde autometen en hierop de hoek van dedraaischijf aanpassen. Het systeemis dus zeer tolerant en is daarmeeerg gebruiksvriendelijk.De transporters, een op elke ver-dieping, pakken de auto's van delift en vergrendelen deze voortransport (foto 5). De transporterszijn automatische vervoermidde-len die over ingestorte rails rijden.4 |Auto wordt met lift totop juiste parkeerniveaugebracht5 |Op elke verdiepingbevindt zich een trans-porterC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO nd ergrond s bou wencement 2007 2 25Voeding wordt verkregen vanafeen voedingsrail. De juiste positio-nering van de auto's wordt metbarcodes geregeld tot op 5 mmnauwkeurig. Op de plek vanbestemming zet de transporter deauto weg in een parkeervak (foto6) en gaat weer naar de uitgangs-positie, zodat snel een volgendeopdracht kan worden uitgevoerd.De VAB is voorzien van eengeavanceerd ventilatiesysteem incombinatie met een gasblusinstal-latie. Bij brand wordt deze vroeg-tijdig gesignaleerd door sensoren,waarna met CO2 wordt geblust.De berging kan in drie comparti-menten worden opgedeeld, zodateffici?nte blussing mogelijk is. Nade blussing en de minimale stand-tijd van het gas, worden de venti-latoren automatisch aangestuurdom het gas uit de berging te ver-wijderen. Zo kunnen de brand-weer en inspecteurs van Bouw- enWoningtoezicht de berging snelbetreden voor inspectie.T e n s l o t t eDe Volautomatische Autobergingis een hoogwaardig product dat opeen slimme manier in stedelijkgebied is toegepast. De hogebeschikbaarheid en de hoge pres-tatie-eisen van de autobergingbetekenen een positieve impulsvoor gebruikers voor de acceptatievan automatisch parkeren. Bij ditproject is gebleken dat het belang-rijk is ook beheer en onderhoudzwaar mee te laten wegen bijgunning. Hierbij wordt gezochtnaar de `match' tussen mogelijk-heden en wensen van opdrachtge-ver en opdrachtnemer.In december 2006 is de VAB opge-leverd aan de gemeente, officieelgeopend en in exploitatiegenomen.nMeer foto's van het volautoma-tisch parkeren vindt u op onzewebsite www.vakbladcement.nl.Projectgegevensopdrachtgever:Gemeente Den Haagdirectie tijdens bouw ?n exploita-tiefase:Gemeente Den Haag/Dienst Stadsbe-heerarchitect:Harm van Schie, IngenieursbureauDen Haagconstructeur/aannemer/leveran-cier VAB:Ballast Nedam infra ZuidWest ? Auto-park parking6 |Auto wordt in parkeer-vak weggezet