cement 2000 8 83O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eO nder wijsBinnen het Japanse architectuur-landschap straalt het werk van dearchitect Jun Aoki een vernieuwendevitaliteit uit: een heldere compositie,een krachtige dynamiek, een duide-lijk concept, een doorgedreven con-sequente detaillering. De gebouwentonen een bijzondere sensibiliteit tenopzichte van de omgeving alsof hunaanwezigheid een vanzelfsprekend-heid is. Aoki introduceert het thema`atmospherics' als een sleutelbegripin het tot stand komen van zijnarchitectuur.Voor de Blitz Beton Workshop2000, Rotterdam, was Jun Aokisupervisor. In West-Europa is hijeen relatief onbekend architect,maar niet lang meer. In het landvan de rijzende zon is hij een snelstijgende ster. Als supervisor voorde workshop koos hij het thema`atmospherics'."Wat we willen bereiken in archi-tectuur kan omschreven wordenals `atmospherics'. We controle-ren de ruimte, de objecten, en hoeze bestaan. We ademen eenzekere lucht in een warenhuis,waar beton en staal direct metelkaar in contact komen, terwijlwe een andere lucht ademen ineen kantoorgebouw, waar glas ensteen perfect geplaatst zijn. Watdoor mijn hoofd gaat wanneer ikarchitectuur ontwerp, is hoe ikeen dergelijke atmosfeer in eengebouw kan controleren". [1]D e f i n i t i eHet begrip `atmospherics' valtniet ondubbelzinnig te defini?-ren. Aoki omschrijft het als eenbepaalde kwaliteit van de tijd ofruimte, gegenereerd door degebruikte vorm zelf. Het is eenbepaalde strategie om "bestaandeof inherente, maar ondergewaar-`Atmospherics':het werk van Jun AokiHera Van Sande, architect, Gent1 | Lagoon Museum teFukushimafoto's 1,2 en 5: Tohru Waki(Shokokusha)foto 3: Tsunejiro WatanabeO n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eO nder wijscement 2000 884deerde of onopgemerkte kwalitei-ten van een locatie of gebouw teversterken." [2] Het kan ook detoevoeging zijn van een totaalnieuwekwaliteitaandebestaandevoorwaarden. Aoki is vooral ge?n-teresseerd in de interactie tussenarchitectonische ingreep en om-geving en in de effecten die ze ver-oorzaken.Doorzijngebouwenalskleine impulsen in de omgevingte zien, wil hij de mens bewust-maken van de verborgen kwali-teiten in de bestaande en nieuwesituatie.`Atmospherics' kan ook gelezenwordenalsactiesdieeenbepaaldesfeer of stemming cre?ren of sug-gereren, en die de eigenheid vande ruimte controleren. Draag-structuren,verhoudingen,schaal,materialen en hun gebruik, afme-tingen, dikte, enz. interagerenmet elkaar, en bepalen sfeer enruimte. Elk element is onmisbaaren even belangrijk. Wat Aoki in-teresseert is de mate waarin elkelement bijdraagt tot het uitdruk-ken van een bepaalde sfeer en hoehij ruimte op een andere manierkan defini?ren.C o n t e x tZijn manier van werken impli-ceert een grondige analyse van deomgeving, van het programma,van materiaalgebruik, ... om juistdie verborgen gevoeligheden teontdekken. In de context van hetproject wil Aoki een aanzet zoe-ken die de vorm van het gebouwkan genereren. Hij zoekt aankno-pingspunten om tot ??n sterkbasisidee te komen, dat als dragervan het ontwerp dienstdoet en degevoeligheden van of naar de om-gevingtoont.Ditbasisideeblijftinhet gehele ontwerpproces steedsduidelijk leesbaar. Het gebouwbezit hierdoor een heldere een-voud. Een lichtheid en luchtig-heid die het gebouw een zekereminimalistische aanblik geeft;een vorm van abstractie die tochniet reductief werkt.Het royale materialen- en kleu-rengebruik, het herinterpreterenvan vertrouwde elementen geeftop het eerste zicht een verwar-rende indruk. Terwijl onze ogenronddwalen, versmelten lang-zaam alle elementen in het ont-werp tot ??n harmonieus geheel,zonder overdaad. Een perfectebalans tussen locatie, vorm, mate-rialen, kleuren, ... laat de gebou-wen rust uitademen. De ogen-schijnlijke paradox tussen een-voud en complexiteit wekt eendynamisch, maar tevens rustge-vend gevoel op.2 | Lagoon Museum in dezomerO n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eO nder wijscement 2000 8 854 | Snede woning SA a n z e t v a n u i t d e l o c a t i eHet Fukushima Lagoon Museum(foto's 1 - 3) wil een relatie leggentussen de immense lagune in destreek en de educatieve informa-tie. Aoki ontwerpt een dubbelehelix als basis. Deze dynamischegeste genereert een continu ver-anderende wisselwerking van hetgebouw naar de omgeving toe enomgekeerd. Pas op de bovensteverdieping wordt de lagune totaalzichtbaar. Eveneens intern lost dedubbele helix het programma vol-ledig op.InwoningS,netbuitenTokio(fig.4), vormt de autosnelweg een hin-derpaal tussen het terrein en dezee. De leefruimte wordt opgetildtot op de tweede verdieping, zodathet zicht onbelemmerd genietvan het wijdse uitzicht. De slaap-verdiepingophetmaaiveldniveauisbijgevolgeenlosstaandesokkel,die zich op een introverte manieronttrekt aan het verkeerslawaai.De open ruimte op de eerste ver-3 | Lagoon Museum in dewinterO n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eO nder wijscement 2000 886dieping verschaft licht in de bene-denruimte en is tevens een soortplaza voor activiteiten van dewoning.In het project Snow Foundation(foto 5) wordt anders te werk ge-gaan. Na grondige analyse van deomgeving vond Aoki weinig aan-knopingspunten voor het bepalenvan een vormelijke motor voorhet ontwerp en zocht hij eigencontext. Het gelobde grondplanwerd gegenereerd door een wis-kundigcomputerprogramma,dateenaantalsferen?refererendnaarsneeuwballen en sneeuwvlokken? op een esthetische manier metelkaar verbond, afhankelijk vande functie van hun grootte enonderlinge afstand.Gaande van heel pragmatische totpo?tische overwegingen omtrentde locatie, verkrijgen de gebou-wen hierdoor hun evidente aan-wezigheid. Ze zijn bewust aan-wezig ophet terrein,zonder enigevorm van zelfgenoegzaamheid.B a l a n sIn zijn bureau werken enkel pas-afgestudeerden, gedurende eenmaximum-periode van vier jaar.Ze wandelen zonder vooringeno-menheden,zonderervaring,maarboordevol energie het bureaubinnen. Ze geven het beste vanzichzelf in hun zoektocht naarvernieuwing, naar de gevoelighe-den van omgeving en gebouw eninhunanalysevanbestaandecon-cepten, materialen enzovoorts.Aoki neemt deze mensen aan opbasis van een gesprek over hunaffiniteiten met materialen, ob-jecten, vaak los van architectuur.Per project werkt ??n persoon dietevens de volle verantwoordelijk-heid draagt. In een ??n-tegen-??nmethode - een competitief werk-proces, waarbij Aoki en mede-werker elkaar steeds trachten teovertreffen - wordt tot het uiterstegegaan. Aoki is in zijn standpuntheel resoluut. Voor hem is allesmogelijk. "Ik wil doen wat ik wildoen" zegt hij, "zonder compro-missen te sluiten". Zijn vastbera-denheid liet hem toe een eigentaal te ontwikkelen ? niet vorme-lijk ? maar een dieperliggendetaal van `atmospherics'. sL i t e r a t u u r1. Aoki, Jun, Atmospherics.Tokio, Toto Publishing Co,2000, p 7.2. Bakker, Siebe. Introductie-lezing Workshop Blitzbeton2000.5 | Snow Foundation