C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWo n i n g b o u wcement 1999 132ir. F.H. van der Linde ening. L. van Dorp, IngenieursbureauZonneveld BV, RotterdamOpvallend aan de IJ-toren zijn deinsnoeringen. Zij geven de toren nietalleen een sculpturaal karakter,maar zijn ook constructief interes-sant. Het constructief ontwerpkwam tot stand in een ge?ntegreerdproces, waarin opdrachtgever, archi-tect en constructeur nauw samen-werkten. Dergelijke projecten zijnalleen goed haalbaar door intensiefoverleg in het ontwerptraject. Alleendan ontstaat eenontwerp waarin architectuur enconstructie volledig op elkaar zijnafgestemd.Tijdens het ontwerpproces vandit woongebouw is intensiefsamengewerkt om aan de bijzon-dere vorm, de uitgesprokenidee?n van de architect en dewensen van de opdrachtgever ophet gebied van wonen te voldoen.Over en weer zijn voorstellenneergelegd, doorgesproken, uit-gewerkt en op haalbaarheidgetoetst. Je ontwerpt niet naelkaar maar met elkaar: dussamen en gelijktijdig.C o n s t r u c t i e f o n t w e r pDe woontoren is bovenop eenwinkelcentrum gebouwd (fig. 1).Het deel waarop de woontorenstaat, is als volgt opgebouwd.Onder het maaiveld bevindt zicheen parkeerkelder voor het win-IJ-Toren Amsterdam1 | Doorsnedegebouw.Foto,s: Ger van derVlugt, AmsterdamArchitectuur enconstructieop elkaar afgestemd300+ Entree Gang SupermarktParkeergarage appartementen55800+C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWo n i n g b o u wcement 1999 1 33kelend publiek. Op de beganegrond bevinden zich een super-markt en de entree van de toren.Op de eerste verdieping is deafgesloten parkeergarage voor debewoners van de appartementen(fig. 2). Op de tweede verdiepingbevinden zich de bergingen, als-mede twee appartementen eneen aparte verhuurbare ruimte.Vanaf de derde verdieping bevatde toren alleen appartementen.De insnoeringen in de gevel ende versprongen raamsparingenhadden een grote invloed opzowel het constructief ontwerpals op de uitvoering (fig. 3 en 4).De insnoeringen gaven een ver-storing van de stabiliteit in degevelwanden. Dit maakte hetnoodzakelijk om in een heelvroeg stadium van het voorlopigontwerp al gedetailleerd te reke-nen. Daarbij waren de stabiliteitvan de binnenwanden, deinvloed van de veerstijfheid vande paalfundering onder dezewanden en de raamsparingen inde gevel van invloed op dekrachtswerking binnen dezewanden. De berekeningen zijngemaakt met het eindige-ele-mentenprogramma Diana, waar-in deze invloeden konden wor-den meegenomen.Uit de berekeningen volgdenonder meer aanpassing in deafmetingen van de penanten eneen hoge wapeningsconcentratiedirect naast de insnoeringen ende afmetingen van de beton-balken direct erboven. De ver-plaatsing van het gebouw en dedynamische invloed van de windop het gebouw zijn gecontro-leerd en voldeden ruimschootsaan de norm. Het wapenings-3 | Gevelaanzicht metinsnoeringen en verspron-gen raamsparingen67 parkeerplaatsenRoute naar fietsbergingLiftLift2 | Plattegrond 1e verdiepingC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWo n i n g b o u wcement 1999 134percentage in de wanden metinsnoeringen lag hoger dan ineen `normale' gevelwand. Devormgeving had dus duidelijkinvloed op de wapening en debetonafmetingen!U i t v o e r i n gOmdat de insnoeringen alleengerealiseerd konden worden alsde gevel als wand met sparingenberekend werd, is al snel beslo-ten om ze in het werk te storten.Het alternatief, prefab elemen-ten, zou inhouden dat al dezeelementen onderling gekoppeldmoeten worden door middelvan lasplaten. Een zeer arbeids-intensieve en kostbare zaak.Uiteindelijk heeft de aannemer,in overleg met de constructeur,voorgesteld om gebruik te makenvan een relatief eenvoudig bouw-systeem: namelijk tunnelbekis-ting.Vanwege de korte bouwtijd en deeconomische voordelen is dezesuggestie verder uitgewerkt enuiteindelijk ook toegepast. Dekopgevels, dwars op de stabili-teitswanden, bestaan uit dragen-de dunne prefab gevelelementenmet een dikte van 120 mm. Zerusten op de verdiepingsvloerenen bevinden zich tussen de eer-dergenoemde stabiliteitswanden.De stabiliteitselementen van hetgebouw dwars op de betonnengevelwanden zijn ook in hetwerk gestort. Hierbij kon ervoorgekozen worden om deze wan-den later te storten via een sleuf-sparing of gebruik te maken vantunnelkisten met kopschot. Deaannemer heeft uiteindelijk voorhet eerste gekozen. s4 | Plattegrond 5everdieping (met insnoering)en plattegrond 6everdiepingF u n d e r i n gDe fundering van de woontorenen het winkelcentrum bestaatuit prefab palen. Er is gekozenvoor prefab in plaats van in degrond gevormde palen in ver-band met de vele opstakels in deondergrond (verstoring paal-doorsnede door eventueel terugverende houten palen na hettrekken van de stalenbuis) en degrondwaterstromingen achter dekademuur (uitspoelen palen).Om de zettingsinvloed op ende zettingsverschillen met hetaansluitende winkelcentrum tebeperken, is een overgangscon-structie gemaakt.