ISOleertARBOOver ARBO en kwaliteit als gescheiden onderwerpen is al veel gepubliceerd. Minder:is dat hetgevalover de relatie tussen beide, terwijl het belang voor opdrachtgevers om ARBO te bezien in samen-hangmet kwaliteit, nog maar sporadisch aan de orde is gesteld. Opdrachtgevers echter, die deze sa-menhangin hun programma van eisen weten te verwerken, doen aan:lange-termijn investeringdie invrijwel alle gevallen tot kostenbesparing in de exploitatie leiden.In het huidige bouwproces wordtkwaliteit nog steeds door mensengerealiseerd. Vanwege het ambachtelijke karakter en het unieke vanelk bouwprojectblijft deze stelling opgaan. Want, ofschoon gangbareuitvoeringsmethoden een teveel aan improvisatie afstraffen, zijn wijer ons van bewust dat onvoorziene omstandigheden nooit geheelkunnen worden uitgesloten. Het gevoel dat nietalles van tevoren kanworden overzien, :is een algemeen aanvaard gegeven geworden.Kwaliteit bereiken we met een degelijke voorbereiding en een zorg-vuldige uitvoering. Het bouwpersoneel moet wel de gelegenheid wor-den geboden die kwaliteit te leveren. Goede arbeidsomstandlghe-den vormen daarbij een hulpmiddel.Want mensenworden gemotiveerd tot een uiterste inspanning, wan-neer zij ervaren met welke zorg zij, als vakmensen, worden omringddoorvoorzieningen die hun welzijn beogen. Datstimuleert mmeerge-voel. Wanneer een opdrachtgever dit bereikt, heefthij veel gewonnen.Een ander aspect is veiligheid. Het aantal roekeloze mensen is be-perkt. De meesten voelen zich prettig bij een zekere mate van veilig-heid.lemand die zich op zijn gemak voelt kan alle aandacht bij zijnwerk houden en dat heeft een gunstige uitwerking. Als mensen in ge-vaarlijke situaties verkeren, voelen zij zich niet op hun gemak. Endatkost kwaliteit. Bekend is de ervaren rot in hetvak die in een hachelijkesituatie tegen zijn nog argeloze maat zei: 'denk erom, ??n hand voorde baas, ??n hand voor jezelf. Je hoeft geen hogere beroepsoplel-ding te hebben gevolgd om te beseffen wat met deze uitspraak aankwantiteit en kwaliteit verloren gaat.Is de relatie ARBO" kwaliteit moeilijk te realiseren?Wie uitgaat van het principe dat verdeelde aandacht ten koste gaatvan de kwaliteitvan een produkt of een proces, beschouwt deze rela-tie als vanzelfsprekend. Maardan hebben opdrachtgever, aannemeren bouwvakkers belang bij goede arbeidsomstandigheden:? de opdrachtgever doordateen kwalitatief beterprod uktwordtgele-verd, wat een positieve invloed heeft op de onderhoudskosten inde gebruiksfase;? de aannemer doordat er doeltreffender en daardoor sneller kanworden gewerkt. Het goede produkt komt in kortere tijd tot stand.Na aftrek van preventiekosten kan dit besparingen in de produktie-kosten opleveren;? ook voor het bouwpersoneel zijn de belangen evident. Goede ar-beidsomstandigheden verhogen de kwaliteit van zijn leven datvoor een belangrijk gedeelte uit werken bestaat.Het is overigens opmerkelijk te moeten constateren dat ondanks dealom bestaande zorg voor gezond en veilig werk, mensen in hun vrijetijd soms kiezen voor het beoefenen van gevaarlijke sporten met eenredelijke kans op lichamelijk letsel.Het voorgaande leidt tot de volgende stellingen:CEMENT1996!1? arbeidsomstandigheden en kwaliteit zijn onlosmakelijk met elkaarverbonden;? tussen arbeidsomstandigheden en kwaliteit bevindt zich hetbe-gri p motivatie. Wat dooreerstgenoemde wordt bevorderd is onmis-baar voor het bereiken van kwaliteit;? als arbeidsomstandigheden en kwaliteit elkaar positief belnvloe-den, heeft de opdrachtgever daar belang bij.Nog enkele opmerkingen cq. vragen over de rol van betrokkenen bijhet bouwproces in het kader van 'Arbo en kwaliteit'.OpdrachtgeverWaarom zou de opdrachtgever ge?nteresseerd zijn in de uitvoeringvan zijn bouwproject? Voor hem is toch alleen het eindprodukt inte-ressant? Of zou hetzo kunnen zijn dat een praktisch en veilig te reali-seren project de kans op eenkwaliteitsprodukt vergroot?Zijn er behalve veilig en ergonomisch verantwoord werken nog ande-re Arbo-factoren die voor de opdrachtgever interessant zijn. Zo ja,kan een opdrachtgever zijn bouwdirectie bevoegdheden geven omeen werkwijze te ontwikkelen die afgestemd isop arbeidsomstandig-heden?De rol van ontwerpersWaarom zouden ontwerpers rekening houden met de persoonlijkeveiligheid tijdens de uitvoeringsfase. Het kost alleenmaaruren om inde detaillerlngsfase ook nog aan veiligheid en gezondheid te denkenen het levert geen extra budget op.Zou de constructeur zijn berekeningsmethode kunnen afstemmenop een veilige bouwmethode? En is inzichtelijk te maken met welkeveiligheidsfactoren hij rekening moet houden?De rol van de aannemerKan aan opdrachtgevers de meerwaarde omschreven worden dieeen aannemer biedt als hij duidelijk rekening houdt met veiligheids-en gezondheidsaspecten van zijn bouwpersoneel?Kan dit wordenvertaald in een gunstiger prils-kwatlteitsverhoudlng?Heeftelke aannemer nietdemaatschappelijke verplichtingte zorgenvoor veilig en nlet-gezondheldbedrelgend werk, ofmoet dit via wetge-ving worden afgedwongen? In hoeverre is in het laatste geval nogsprake van de eerdergenoemde meerwaarde?De rol van het bouwpersoneelEindelijk de partij waar het om gaat. Stel de mens centraal, geef hemde ruimte voor eigen initiatief, laat hem de verantwoordelijkheid dra-gen voor zijn eigen veiligheid en ervaar de verwachte of wellicht niet-vermoede voordelen ervan.Met veiligheid als hulpmiddel naast kwaliteit als doel worden goedeprodukten verkregen waar alle betrokkenen tevreden over kunnenzijn. 1151