C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenb ou wcement 2006 6 31ABAA+19.160+16.692+12.66419290A B1 |SchematiseringknooppuntPaalgraven. Dit is eenzogenoemd `onvolledig' knooppunt; deverbinding tussen's-Hertogenbosch(A59) en Eindhoven(A50) wordt niet viadit knooppunt afgewikkeldbron: Willem Buijs/Brabants DagbladDe Dienst Landinrichting enBeheer Landbouwgronden heeft in1995 een landschapsplan ontwik-keld voor de landschappelijkevormgeving voor rijksweg 50,gedeelte Eindhoven-Oss. Dit planis voor de kunstwerken uitgewerktdoor architectenbureau Hans vanHeeswijk. E?n van de uitgangs-punten was het zoeken naar eenevenwicht tussen het constructievekrachtenspel en de esthetica. Alsbasisvorm voor de kunstwerken isde bastionvorm gekozen.W e g o n t w e r pHet knooppunt Paalgraven vormtde aansluiting van de A59 op deA50. De doorgaande A50 verbindtEindhoven met Arnhem. Deverbindingen 's-Hertogenbosch? Arnhem (A59) en Eindhoven? Arnhem (A50) sluiten gelijk-vloers aan op maaiveldniveau. Deverbinding Arnhem ? Eindhovenkruist de verbinding 's-Herto-genbosch ? Arnhem onder eenschuine kruisingshoek bovenlangs(fig. 1).Het knooppunt bestaat ondermeer uit drie kunstwerken, waar-van KW 37 (`Lange Del') gezien devereiste breedte van het kunstwerkeen bijzonder geval is. Door de ge-ringe beschikbare ruimte voor deweg kruist de weg onder een hoekvan 30 gon de onderdoorgaandeweg (fig. 2,3). Een automobilistmoet zicht hebben op zijn voor-ganger, met name op zijn remlich-ten. Opdat de bermbeveiligings-voorzieningen dit zicht in eenbocht niet beperken is de ruimtetussen deze voorzieningen in eenbocht groter dan ter plaatse vaneen rechte weg. De noodzakelijkehellingen versterken dit effect nog.Dit en de keuze voor een kunst-werk met een zo kort mogelijkeoverspanning, resulteren in eenoverspanning van 19,3 m en eenA50, Arnhem en Eindhoven bijOss gekoppelding. C.J.A.M. K?hler PMSE, Rijkswaterstaat BouwdienstDe nieuwe verbindingsweg tussen Oss en Eindhoven is 35 km lang en bestaatonder meer uit 36 viaducten, tunnels en bruggen voor het onderliggendewegennet en fietsroutes. Eerder zijn al bruggen gebouwd over hetWilhelminakanaal en de Zuid-Willemsvaart. Als laatste ontbrekende deel vandit nieuwe stukje A50 is het knooppunt Paalgraven nabij Oss gerealiseerd. Ditknooppunt omvat onder meer drie kunstwerken. In dit artikel wordt naderingegaan op ??n van deze kunstwerken, een viaduct genaamd `Lange Del'.2| Bovenaanzicht KW 37`Lange Del'3| DwarsdoorsnedeKW 37 ''Lange Del'C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2006 632breedte van 87,5 m. De benodigdebreedte tussen de geleiderails isvoor een weg met vluchtstrook entwee rijstroken circa 12 m.Hierdoor is de onderdoorgaandeweg over een lengte van 87,5 moverdekt. Gezien de lengte zijn erlichtmetingen uitgevoerd. Uit dezemetingen bleek dat er geen extraverlichting nodig is.De aansluitende weggedeeltes zijnuitgevoerd in doorgaand-gewa-pend beton (DGB).O n t w e r pIngenieursbureau DHV heeftin opdracht van RijkswaterstaatNoord-Brabant zowel het Trac?-besluit als de ontwerpen van dekunstwerken tot en met de detail-lering verder uitgewerkt.O p b o u w c o n s t r u c t i eDe constructie is opgebouwd uiteen onderbouw bestaande uit tweelaaggefundeerde landhoofden,een bovenbouw bestaande uit eenrijdek van geprefabriceerde liggersmet druklaag en twee overgangs-platen.F u n d e r i n gHet kunstwerk is op staal gefun-deerd. Om de door kunstwerk enbelastingen veroorzaakte grond-drukken te kunnen opnemen ister plaatse van de fundatieslovengrondverbetering toegepast; voorhet noordwestelijke landhoofdcirca 1,0 m en voor het zuidooste-lijke landhoofd circa 2,0 m diep.De breedte van de fundatiesloofvarieert van 3,60 m ter plaatse vaneen niet-grondkerende constructietot 7,50 m bij een grondkerendehoogte van circa 7,50 m. De hoog-te van de fundatiesloof varieert alsgevolg van de lengte en bedraagtmaximaal 1,16 m in verband metde sterkte.De bovenzijde van de fundatie-sloof heeft een kleine helling(1:50), zodat hierop geen waterblijft staan waardoor de indringingvan vloeistoffen in de betoncon-structie wordt verminderd.Bij de berekening van de funda-tiesloof is rekening gehouden meteen eventueel in de toekomst tegraven sleuf (diep 0,80 m) voorkabels en leidingen.W a n d e nOp de laaggelegen fundatiesloofstaat onder een hoek van 11,11gon een achteroverhellende wand(foto 4). Deze 350 mm dikkewand is uitgevoerd met verticaleen horizontale groeven, 75 mmbreed en 25 mm diep. Hierdoorworden de vlakken gebroken.Door de lengte van de wand en delangshelling van de onderdoor-gaande weg van 1,35%, ontstaateen behoorlijk hoogteverschil. Ditverschil wordt in de wandhoogteopgevangen en is ook te zien inde bovenste verticale cannelu-res, die in hoogte verlopen. Destortnaad tussen de funderings-vloer en de wand ligt onder hetmaaiveld en is dus niet meerzichtbaar.De wanden ter plaatse van hetdek worden voornamelijk doorgronddrukken belast. Omdat de4 | Schuin achteroverhellende wand5 | Steunberen elke 3,50 mC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenb ou wcement 2006 6 33grond in lagen verdicht wordtaangebracht, is ook met NEN6740 (geotechnische norm) reke-ning gehouden. In het ontwerpis dit vertaald in een verhoogdegronddruk van circa 21 kN/m2.Het grondmassief is niet over devolledige wandlengte aanwezig.In samenwerking met de archi-tect is besloten om beide zijdenvan de constructie waar de grondniet over de volledige hoogteaanwezig is, gelijkwaardig uitte voeren. De holle ruimten terplaatse van de zuidoost- en noord-westzijde zijn gevuld met zand.S t e u n b e r e nDe steunberen (foto 5) zijn alleenbij de grondkerende constructieh.o.h. 3,50 m geplaatst. De wand-dikte is 400 mm.O p l e g b a l kNadat de wanden en steunberenop hoogte waren gebracht, is ergrond tot onderzijde oplegbalkaangebracht. De oplegbalk heefteen constante hoogte van 0,95 m.Op deze oplegbalk zijn de opleg-gingen en de frontmuur geplaatst.D i l a t a t i e v o e g e nGezien de lengte (87,5 m) van dewanden is besloten twee dilatatie-voegen toe te passen. Hoewel ernauwelijks verticale vervormingente verwachten waren, zijn tochmaatregelen genomen om dit tevoorkomen. Voor de koppelingzijn roestvaste dwarskrachtdeuvels(type Strafix DSD 450) gebruikt;vier stuks ter plaatse van de funde-ringssloof en twee in de oplegbalk(foto 6).O v e r g a n g s p l a a tBij kunstwerken met een schuinebe?indiging ondergaat een voer-tuig vaak een kantelbeweging (omde lengteas voertuig) zodra hetzich op de stootplaten bevindt.Deze kantelbeweging wordtveroorzaakt door het plotselingehoogteverschil tussen linker- enrechterwiel dat ontstaat na rotatievan de stootplaat na zettinguiteinde stootplaat. Voor auto-snelwegen is de maximale helling(knik) die ontstaat door zettingenvan het uiteinde van de stootplaat,vastgesteld op 1:100. Omdat er nogweinig onderzoek is verricht bijwelk abrupt hoogteverschil tussenlinker- en rechterwiel de verkeers-veiligheid in gevaar komt, wordtdit hoogteverschil begrensd toteen praktische waarde van 15 mm.Dit betekent dat bij een maximalehelling van 1:100 en een maximaalhoogteverschil tussen linker- enrechterwiel met een onderlingeafstand van circa 2,0 m de maxi-maal toelaatbare kruisingshoek 59gon is.Omdat bij KW 37 de hoek tegroot is, is het niet mogelijk omdirect stootplaten toe te passen.Daarom is er een driehoekigeplaat toegepast. E?n zijde betreftde frontwand van het landhoofd,de tweede zijde bestaat uit eenrandbalk en aan de derde zijdewordt het dek ondersteund dooreen randbalk c.q. oplegbalk voorde stootplaat. Zowel de grondke-rende wand als de randbalk aan destootvloerzijde is gefundeerd oppalen. Deze constructie is in gewa-pend beton (B 65) uitgevoerd.H o o f d o v e r s p a n n i n gHet rijdek is opgebouwd uit 72geprefabriceerde liggers type ZIP1000 (19 ton) en twee randliggersTRA 1000/640 (15 ton) aan debuitenzijde van het dek (foto 7). DeZIP-liggers zijn voorgespannenmet 38 strengen ? 15,7. De druk-laag (B 35) heeft een constantehoogte van 210 mm.De onderzijde van het dek heefteen constante helling van 2,5%. Deminimale doorrijhoogte is 4,60 m.De weg op het dek heeft vanwegede bocht een dwarshelling van 5%.Daarnaast hebben de niet-beredenvlakken in verband met de afwa-tering ook een aangepast verhanggekregen. Hiervoor zijn verschil-lende vullagen toegepast.Behalve de liggers heeft de leveran-cier ook diverse wapeningsdetaille-ringen van het prefab dek bepaald.Veel aandacht is besteed aan deafwerking van het dek, zoals dedetaillering van de leuningenzelf en de posities op het dek, degeprefabriceerde randelementen,afwerking van de taluds en deafsluiting van de spleet tussen deliggers en de wanden.6 | Koppeling metdwarskrachtdeuvels7 | Overzicht van de liggersC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2006 634W a n d e n i n h e t v e r l e n g d ev a n d e l a n d h o o f d e nVoor de wanden in het verlengdevan de landhoofden is een con-structie ontworpen die in principegelijkvormig is aan de landhoof-den (foto 8). Er is echter geenoplegbalk toegepast. Hierdoor zijnde vleugelwanden hoger. Vanwegede uitvoering zijn de afmetingenvan de diverse onderdelen zoveelmogelijk gelijk aan het landhoofdgehouden.De wanden zijn onder meer gedi-mensioneerd op een aanrijdbelas-ting van 1000 kN.T e n s l o t t eDe bouw van het knooppunt Paal-graven begon medio januari 2005en liep tot eind juni 2006. Hetknooppunt is inmiddels op zater-dag 8 juli 2006 door het verkeer ingebruik genomen (foto 9). De ge-hele A50 tussen Oss en Eindhovenzal door Minister Karla Peijs vanVerkeer en Waterstaat op 7 oktoberofficieel worden geopend.Meer informatie over de nieuweA50 is beschikbaar op de websitewww.aanlega50.nl. nProjectgegevensopdrachtgever:Rijkswaterstaat Noord-Brabantdirectie:Rijkswaterstaat Bouwdienstarchitectonisch ontwerp:Architectenbureau Hans van Heeswijkconstructief ontwerp:DHVaannemer:combinatie KWS Infra b.v./VanHattum en Blankevoort b.v.leverancier prefab beton:Spanbeton8 | Wandprofiel naast deoverspanning9 | Sinds 8 juli 2006 is hetknooppunt Paalgravenin gebruik