80 JAAR GEBR. HAVERKORT: DEPRIVATISERING GEWOGENVERSLAG VAN HET SYMPOSIUM 'PRIVAnSERING VAN HETONTWERP IN DE WATERBOUWKUNDIGE BETONSECTOR'Ter gelegenheid van het 80 jarig bestaan van het aannetningsbedrijfGebr. Haverkortin Vroomshoop, is op 10 junijl. in de schouwburg Odeon in Zwolle een symposiumgehouden met als onderwerp 'Privatisering van het ontwerp in dewaterbouwkundige betonsector'. Ruim 200 genodigden namen aan het symposiumdeel, waar 's morgens negen sprekers gedurende 15 tninuten hun zienswijze gavenop de privatisering zoals die met name binnen de Rijkswaterstaat aan de gang is.'s Middags werd eerst in groepen (overheid, raadgevend ingenieurs, aannemers)gediscussieerd, waarna een plenaire discussie volgde.Het symposium stond onder? voorzitterschap van Koos Pos-tema die ook de plenaire dis-cussie leidde. De sprekers hielden hunvoordracht aan de hand van een aantalstellingen, die aanleiding gaven tot eenlevendige gedachtenwisseling.Overleg noodzaak bij privatise-ringDe eerste spreker was irJC.Slagter, liddirectieraad Rijkswaterstaat, die de ver-hinderde minister van Verkeer en Wa-terstaat mevrouw N.Smit-Kroes ver-ving. De lezing droeg als titel: Het poli-tieke kader van de privatisering. Gesteldwerd dat de privatisering wordt gedra-gen door het kabinet en een brede steunondervindt vanuit de Tweede Kamer.In het kort betekent privatisering: min-der overheid en meer markt.Maar de overheid zelf en met name dezgn. dienstcommissies ondervinden weldat de Rijkswaterstaat onvoldoendeaandacht heeft voor medezeggenschap,aldus ingJMulder (dienstcommissieRWS directieBruggen).Letterlijkzei hij'...Diezelfde overheid stelt zichzelf bo-ven de wetten en regels waar het de me-dezeggenschap betreft bij de afslankingen de privatisering'. Kritiek naar binnendus op de gang van zaken.Verschijningsvormen en motievenvan privatiseringDe verschijningsvormen van privatise-ring zijn:- afstoten (actiefofpassiefj;24- uitbesteden van werkzaamheden;- verzelfstandiging. .De eigenlijke motieven voor privatise-ring zijn:1. budgettair - beperken overheidsuit-gaven;2. bestuurlijk- streven naar eendoelma-tig functionerend overheidsapparaat;3. innovatie - meer kansen voor demarktpositie van de particuliere sector;4. macro-economie - substanti?le ver-groting van de particuliere sector enverkleining van de overheidsinvloed diezal leiden tot economisch herstel.BeleidsvisieHPh.HHaverkort zegt: 'privatiseringontgroeit slechts het stadium van (poli-tieke) kretologie wanneer het strevenwordt hard gemaakt met (doelstellende)realisatie-cijfers, gebaseerd op duidelij-ke en samenhangende beleidsvisie'.De vraag dring zich op: hoe verloopt nuhet proces. Uit de rede van de ministerlezen we dat een belangrijke rol is weg-gelegd voor de Stuurgroep PrivatiseringIngenieursdiensten van Rijkswaterstaat(SPI). Voorzitter van de SPI is de heerAMSchreuders.De heer Schreuders begon zijn betoogmet de stelling 'Privatisering - bedrei-ging of uitdaging?', waarna hij waar-schuwde voor teveel afslankingsopera-ties in een beperkte tijd. Er dient eenRijkswaterstaat, weliswaar met mindertaken, van hoogwaardige kwaliteit be-houden te blijven.Onder meer voor ingenieursbureaus enaannemingsbedrijven komen er nieuwemogelijkheden. Kortom, kom van eengeplande afbouw tot een nieuwe op-bouw!Hij verwees naar de teruggang in descheepsbouw, de textiel- en de bagger-industrie die in Nederland hebbenplaatsgehad. Laat het met de water-bouwkundige betonsector niet dezelfdekant opgaan!Tenslotte waarschuwde de heer Schreu-ders voor een als gevolg van EG-bepa-lingen moeizaam functionerendeRijkswaterstaat.Hoe verloopt het privatiseren?In het privatiseringsproces zijn drie fa-sen te onderscheiden: selectie, onder-zoek en uitwerking.Als gevolg van het kabinetsbeleid zijn erregelmatig nieuwe zgn. privatiserings-ronden die het gevaar inhouden vantussentijdse bijsturingen, waardoor eenonsamenhangend beleid kan ontstaan.De minister wil dan ook nu eerstlopen-de projecten afronden. Op het terreinvan Verkeer en Waterstaat zijn dat erthans 'een stuk of tien'.Dat globale ~tal wijst op een globalebenadering, waarmee RWS niet is ge-diend. RWS vindt haar wortels in eengemeenschappelijkbelang: de overkoe-pelende organisatie met als taak be-schermingtegen het water, zorg voor dewaterhuishouding en dehoofd-infra-structuur, aldus irJC.F.Hendriks (RWSdirectie Sluizen enStuwen). Zijn tweedeCement 1987 nr. 9stelling luidt: 'uitbesteden van inge-nieurswerkzaamheden vraagt om aan-vullende inzichtelijke spelregels'.Op dit beeld wil de aannemerij wel in-spelen, voor zover die bedrijven be-schikken over een eigen ontwerpafde-ling. Historisch gezien is dat bij bedrij-ven die alleen ineigenlandwerken nau-welijks het geval. Maar door groei ge-dwongen kwam men in het buitenlandendanwerd die ontwerpafdeling nood-zaak, aldus ing.B.Nagtegaal (directeurHBW).Hij acht het groot-bedrijfde aangewe-zen bouwpartnerom verantwoordelijkte zijn voor zowel ontwerp als uitvoe-ring. Bij vindt ook dat financiering enexploitatie binnen de mogelijkhedenvan het grootbedrijfliggen.De situatie bij RWSDe heer Slagtervermeldde dat bij Rijks-waterstaat op dit moment ongeveer2400 manwerkzaam is bij de diverse in-genieursdiensten. Met name het ont-werpen en het toezicht houden op deuitvoering van diverse werken, zal doorRijkswaterstaat uitbesteedgaanworden.De planning en mogelijk ook de finan-ciering zullen in principe een taak vanRijkswaterstaat blijven.Verder zal meer onderzoek worden uit-besteed bij onderzoeksinstituten. Hetcollectief onderzoek, zoals dat wordtgedaan door bijvoorbeeld CUR, SBRenCROW zal verder worden bevorderd.In 1986 werd voor f 40 miljoen en 300mensjarenwerk uitbesteed in de privatesector. In 1987 zal dit waarschijnlijkf 60 miljoen, resp. 400 mensjaren werkzijn.Ook zullen in de toekomst bepaalde in-genieursdiensten van Rijkswaterstaatworden gebundeld. De samenvoegingvan de directies Bruggen en Sluizen enStuwen tot ??n nieuwe directie kan daareen voorbeeld van zijn.De heerSlagter acht een gefaseerde aan-pak van groot belang. In totaal werkenop dit moment ongeveer 11 000 mensenbij Rijkswaterstaat(tot voor kort warenhet er 12 500). Verwacht wordt dat erbinnen enkelejaren nog maar 6000 overzullen zijn!Uitbesteding van de produktiefunctie isnaar de meningvanSlagterzeker moge-lijk. Het uitbesteden van de ontwerp-functie zalin hetbeginiets duurderzijn;op langere termijn echter niet.Nieuw we.rk in de private sectorDe stellingname van Nagtegaal (hetaannemers groot-bedrijfmoet ookvoorfinanciering en exploitatie kunnen zor-gen), kan de opdrachtgever voor enkeleproblemen plaatsen. Dr.ir.G.Scherpbier(directeur Witteveen en Bos) trekt deCement 1987 nr. 9vergelijking met de particuliere ge-zondheidsklinieken van Boerema, diemet hetgrootwinkelbedrijfV&D daar-toesamenwerkLE?nvanzijnstellingenluidt: Deproject-ontwikkeling heeft in het verleden hetfunctioneren van de particuliere archi-tecten- en ingenieursbureaus aange-scherpt. Boerema probeert dat nu in deziekenhuizen, de PPP (Public PrivatePartnership) doet dat in het algemeen inde bouwen Schreuders doet dat bij deRijkswaterstaat.Over de ontwerpaCtlVltelten zegtScherpbier onder meer:- bij besteden, ook van ontwerpwerk,hoort een bestek en hoort controle;- een goedkoop ontwerp betekent nogniet dat het een goedkoop ontwerp is;- de huidige RVOI-regelingen voorontwerpwerk zijn uit de tijd (gedeelte-lijk regie, slecht werk wordt extra geho-noreerd);- hetzou denkbaar zijn datde opdracht-gever voor scheppend ontwerpwerknaast de omschrijving ook de prijs vast-stelt. Die opdrachtgever kan zijn eenoverheid, een particulier, een financier,een aannemer.Een optimale privatisering vereist eengoed inzichtinde maatschappelijke rol-verdeling tussen de private en de parti-culiere sector:- bedrijven richten zich op nieuwe pro-duktenen nieuwe markten, dus op kan-sen en mogelijkheden;- de overheid richt zich - vanuit haardoelstelling - op zwakten en bedreigin-gen.Zo luidde een stelling van irAHedde-ma (Heidemij).BesluitDe privatisering kent zoveel facetten enmogelijkheden dat een algemeen beeldniet gegeven kan worden en zeker niethet beeld van de eindsituatie. Steedsnieuwe 'privatiseringsronden' vertroe-belen hetbeeld van de structuurdie uit~eindelijk moet ontstaan. Toch is duide-lijkheid dringend gewenst, voor demensen binnen de diensten zelf maarevengoed voor het particuliere bedrijfs-leven. Er moet toch enig inzicht ont-staan in de op haar afkomende taken?Met name ingenieursbureaus en aanne-mingsbedrijven weten nu niet welke ta-ken zij toegespeeld zullen krijgen. Is hetmisschien een Kamer van Koophandeldie om een tweede Coentunnel aan-klopt, of blijft het de Rijkswaterstaat?Wordt in het eerste geval de aannemerook financier en exploiteert hij wat hijmaakt?Ing. Nachtegaal citeerde Heer Bommel(tegen Torn Poes): 'Geld speelt geen rol,jongevriend'. Maardat gaatalleen opalsje er genoeg van hebt of er voldoendevan te pakken kunt krijgen.Als privatisering alleen bezuinigen be-tekent is de afloop voor het ontwerp inde waterbouwkundige betonsector ge-makkelijk voorspelbaar. Als het medeom structurele verbeteringen gaat, iseen open gesprek en uitwisseling vanidee?n een vereiste om tot een goedeindresultaat te komen.In die zin heeft het symposium van deGebr. Haverkorteen belangrijke bijdra-ge tot openheid en gesprek geleverd.Een jubilaris met visie. Hopelijk wordthet gesprekop een breed front voortge-zet.Redactie25