Vervorm?ngsklasse D is in tabel 3 nietopgenomen, omdat deze klasse buitenhetre?le toepassingsgebiedvan de reno-vatietechnieken valt.De restveiligheid van de bestaande lei-ding kan worden berekend uit aanvul~lend onderzoek met betrekking tot:- de actuele sterkteklasse, te bepalen uitbijvoorbeeld boorkernonderzoek;- de grond- en bodemgesteldheid, tebepalen uit bijvoorbeeld sonderingennaast de leiding;- de destijds bij aanleg gebruikte uit-voeringsmethode (archiefonderzoek).Bij deze berekening is het ATV-modelvolgens Arbeitsblatt A-127 [7] te ge-bruiken.RekenmodelOp bovenomschreven wijze is de inputvan het te hanteren rekenmodel voor desysteemveiligheid vastgelegd:- de bestaande constructie is op restvei-ligheid beoordeeld;- de opgelegde vervorm?ng bij de reno-vatietechniek is bekend.Voor extreme situaties:- de veiligheid van het bestaande sys-teem is voldoende, of- de veiligheid van de bestaande con-structie is < 1, dus kan de renovatie-techniek constructief worden ont~worpen.Op grond van de klassificatie vindtthans onderzoek plaats naar het tussende beide extremen liggende gebied. Debasis hiervoor ligt in het ATV Atbeits-blatt A-127 beschreven model [7].Literatuur1. Snaterse, c., Rioolbeheer. Cement nr.12,1989.2. NIPO, Kwantitatiefvrij-verval riole-ring onderzoek in Nederland, 1988.3. Snaterse, c., Empirisch model voor~spelt resdevensduur van riolen. Land enJ1izter, december 1988.4. Ministerie van VROM, Beleidsstand-punt riolering, 1 maart 1990.5. NEN 3399 (ontwerp): Classificatie-systeem bij visuele inspectie van riolen.RIONED-NNI, 1989.6. DHV/NEM, Handboek classificatieen beschrijvingvan rioolschade bij visu-ele leidinginspectie, 1988.7. Abwassertechnischen Vereinigung(ATV), Richdinie f?r die statische Be-rechnung von Entwasserungskanalenund -leitungen. Arbeitsblatt A-127,1988.8. Bolding. L. en C. Snaterse, Towards anew method ofcalculating reliningconstructions for mains rehabilation.ISrr Proceedings, Rotterdam, 1990.100 JAAR KONING & BIENFAITOp 1juli 1990 bestaatKoning &Bienfait, Keuringsinstituut enLaboratorium voor bouw- enmetaalnijverheid, 100jaar.In 1889 werd door een aantal Neder-landseindustrieenvastgesteld,daterbe-hoefte was aan een proefstation voorbouwmaterialen. Met deze wens werdde overheid benaderd. Daar oordeeldemen, datde oprichtingvaneenproefsta-tion door het bedrijfsleven zelfter handmoest worden genomen.Chem?cusKoningeningenieurBienfaitrichtten in 1890 het proefstation voorbouwmaterialenKoning enBienfaitop.In het beginwerd veel onderzoek uitge-voerd aan steenkool, ertsen, metalen encement. Enkele jaren na de oprichtinggaf het Ministerie van Waterstaat op~dracht tot onderzoek van 50 Neder-landse en Belgische baksteensoorten.Door de toenem?ng van het onderzoekin de jaren 1897-1899 werd architectBerlage de opdracht gegeven tot hetontwerpen van een groter bedrijfspand.In 1900 werd dit pand aan de Da Costa-kade 104 te Amsterdam in g~bruikge-nomen.Hierin werden de volgende afdelingeningericht: een volledig cemenda-boratorium en een mechanische afde-ling met trek-, buig- en drukbankenvoor metalen, steen, beton en mortels.Verderwas erapparatuurvoorhetbepa~len van afslijting~, val- en slagproeven.Vanaf 1904 werden de eerste uitvoerigegecombineerde onderzoekingen vanmetalen verricht door middel van me-chanisch-, chemisch- en m?croscopischonderzoek.Cement 1990 nr. 6In 1905 werden de eerste adviezen, be-treffende vervaardiging van het destijdsnieuwe materiaal kalkzandsteen, aan deNederlandse industrie verstrekt.In 1907 werd een comm?ssie voor hetonderzoek van gewapend beton opge~richt. Voor deze comm?ssie moest eengroot aantal betonkubussen (met een?ribbe van 300 mm) worden beproefd.Tijdens de bouw van de nieuwe schut-sluis te Ijmuiden in dejaren '20 werdende betonmengsels gecontroleerd metproefkubussen van deze afmetingen.Een betonpers met een vermogen van500 ton werd door Koning & Bienfaitvoor dit werk in Ijmuiden opgesteld.Tot aan dejaren'40 werden ondermeerde volgende onderzoekingen verricht:- voor de Landbouwhogeschool en deRijks Geologische Dienst analyserenvan gesteenten en grondsoorten;- voor de gemeenten Amsterdam enRotterdam bepaling van de elastici-teitsmodulus van beton;- voor de Comm?ssie tot ontwikkelingvan de fabrieksnijverheid in Neder-landsch Indie bepaling van de reacti-viteit van Borneo-cokes.Na de oorlogsjaren werden vooral veelkeuringen verricht ten behoeve van decementindustrie. Vele monsters cementwerden afgeleverd aan de Da Costakadevoor het bepalen van de buig- en trek-sterkte, de bindtijd en de vormhou-dendheid.De jaren zestig vertoonden een groteopleving in de bouwactiviteiten, echterkeuringen en onderzoekingen vondmen toen niet meerzo nodig. Ditveran-derde gelukkig in de beginjaren zeven-tig. Koning & Bienfait werd betrokkenals keuringsinstituutbij de aanlegvandeMetro en Hemspoortunnel te Amster-dam. Medewerking werd verleend aande kwaliteitsbewakingvan deverwerktebetonspecie bij de bouw van de Storm-vloedkering inde monding vande Oos-terschelde.In opdracht van het Ministerie vanVolkshuisvestingwerd eenlandelijkon-derzoek verricht naar de invloed vanhulpstoffen op de kwaliteit van metsel-specie.In 1978 werd door de Vereniging Re-searchgroep Betonwapening de op-dracht verstrekt tot het maandelijkskeuren van gelast betonstaal bij de haaraangesloten leden. Dit was de eersteaanzet om tot een KOMO-certificaatvoor buig- en vlechtcentrales te komen.Koning & Bienfait treedt nu op als keu-ringsinstituut voor KIWA voor het ver-richten van toelatingsonderzoeken,keurings- en controlewerkzaamheden.Naast het onderzoek van materialen enprodukten bestaan de werkzaamhedenthans uit onderzoek en schade-experti-ses van bouwwerken, begeleiding vanbetonwerken in uitvoering en van be-tonreparatie, onderzoekingen aan met-selwerk en restauratie van monumen-ten.Koning & Bienfaitzal het feit dat zij 100jaar als onafhankelijk keuringsinstituuthaarwerkzaamhedenheeftkunnenver-r~chten op 28juni 1990 met haar relatiesVleren.63