Verslag van een tweedaagse STUVO-excursie naarGent en Brussel op 21 en 22 mei 1959door ?r. P. WarmenhovenOp een zonnig stationsterras in Breda troffen de I7 deelnemersaan deze excursie elkaar en weldra was het gezelschap, gevormduit STUVO-leden met enkele introduces, per bus op weg naarVlaanderen. Bij de aankomst in Gent was prof. Vandepitte terverwelkoming aanwezig. Na de intussen noodzakelijk gewordenversterkende lunch in een der etablissementen, die ieder aldwalend in deze historische stad kon gaan opzoeken, werd koersgezet naar het eerste bezoekobject: de voorgespannen hangbrugin Mariakerke, met de totale lengte van 40 + I00 + 40 = I80 m.Over de opzet en constructie van dit bouwwerk was ieder alge?nformeerd door de voordracht van onze gastheer, tevens ont-werper, en de daaropvolgende publikaties*. Prof. Vandepittekon dus, na een korte ori?ntering over het ringvaartplan omGent met de talrijke nieuwe overbruggingen, direct overgaan toteen toelichting op de uitvoeringsfase, die juist aan de gang was.De hangkrachten en de daardoor veroorzaakte langsvoorspan-krachten werden in twee fasen aangebracht: eerst voor het dragenvan het eigen gewicht, waarna dus kon worden ontkist en voort-gegaan met de afwerking van het wegdek, en -nu de brug vrijwelgereed was- voor de nuttige belasting. Deze voorspanning wordttot stand gebracht door het omhoogvijzelen van de portalen. Elkeportaalkolom steunde op 8 vijzels van 300 ton. In verband met dekorte vijzelslag van ongeveer 7? cm werd de opvijzeling in talrijkestappen uitgevoerd. Het tijdelijk onderstoppen gebeurde metgeprefabriceerde rechthoekige betonplaten, terwijl de vijzels daar-na door geprefabriceerde betonschijven (omwikkeld beton) ophoogte gebracht werden.Terwijl deze operatie aan de gang was, bezichtigde het gezelschapde brug en verschafte prof. Vandepitte ampele toelichting opallerlei details van de constructie.De tocht werd voortgezet naar andere bruggen over de toekom-stige ringvaart, die nog slechts gedeeltelijk gegraven is, zodat deuitvoering van deze en de andere bruggen in de droge kon ge-schieden. Alle bruggen bij dit plan tellen drie overspanningenomdat behalve het kanaal ook parallelwegen aan beide zijden vandit kanaal overbrugd moeten worden.De voorgespannen brug bij Wondelgem is 104 m lang, I5 m breeden bezit overspanningen van 26 - 52 - 26 m. Het is een liggerbrug,doorgaand voorgespannen met uitwendige dradenbundels vanhet systeem Strabed, die aan elk der lijfzijden van de 8 balkengeborgen zijn in een verlopende lijfverzwaring met vierkantedoorsnede (ca. 25 25 cm2). De constructiehoogte verloopt van2,60 m boven de steunpunten tot 1,13 m in het midden. Dezeslankheid I : 46 geeft een elegant effect. De in wit cement uitge-voerde bekleding van de buitenzijden en de koplijsten van deplaatstijlen accentueren de ijlheid tegenover de massieve rood-bakstenen landhoofden.De brug bij Merelbeke is het befaamde prototype van de voorge-spannen hangbrug. De afmetingen 18 - 56 - 18 m zijn nog beschei-den en liggen feitelijk bij de benedengrens van de toepasbaarheidvan dit brugtype. De sceptici konden zich hier laten overtuigenvan de degelijkheid van de bescherming van de hangkabels, dieoverigens niet nieuw is maar ontleend aan de Amerikaanse hang-kabels. Het aanzien van de brug is, mede door de zware vierkan-tige uitstekende dwarsdragers, niet voor iedere beschouwer be-vredigend. Het staccato van lijnen is o.i. bij de brug te Mariakerkeal verzacht door een afschuining van deze dragers.De verscheidenheid van brugtypen verschafte de excursionisteneen gevarieerd programma. De volgende objecten gaven boog-bruggen te zien: drie statisch bepaalde, drie-scharnier gewelf-bogen voor een spoorbrug bij Merelbeke en twee-scharnierge-welven voor een verkeersbrug bij Melle. Laatstgenoemde brugis scheef, maar heeft twee series rechte bogen van 3 m breedte.De gewelven zijn onderling gescheiden gehouden voor eventuelezettingsverschillen.? z/e CEMENT I / (1959) Nr. 2. blz. 17S/184(Door een misverstand ?s bij foto 26 van dit artikel vermeld '.weede fase van hetopvijzelen'; dit bijschrift moet luiden 'een verdergevorderd stadium van desers te fase van het opvijzelen' - Red.)Voor de spoorwegkruising bij Mella is weer een andere oplossinggevonden. Deze brug wordt met 11 sporen 50 m breed, welkemaat de overspanningen verre overtreft. Men is hier gekomen toteen ontwerp van een dubbele koke" van h b = 13 18 m voorde scheepvaart, geflankeerd door caarvan gescheiden tunnels vanresp. 5 en 12 m breedte voor de parallelwegen. De baan komt on-der een scheve hoek van ca. 45? over deze tunnels te liggen, het-geen voor de randen ongewoon zware constructieve voorzienin-gen eist. Dit werk imponeert door zijn omvang.Hiermee was de eerste excursiedag tot een einde gekomen.Tijdens de aangeboden verkoelende drank nam dr. Visser degelegenheid waarom de organisatoren van deze dag. prof. Vande-pitte en de betreffende aannemers, namens de groep te dankenvoor de gevarieerde bruggentournee. Daarna werd afscheid ge-nomen van Vlaanderen en ging de tocht voort naar Belgi?'shoofdstad.Camenl 11 (1959) Nf. 3281De tweede dag zou worden gewijd aan de Preflex-balk.*Dicht bij het verzamelpunt op de Place Rogier bleek reeds heteerste bezoekobject te liggen : een autobusstation. De bovenbouwdraagt op geprefabriceerde kinderbalken, die op eenvoudigewijze hun oplegging vinden op de Preflex-dragers, die de gewenstegrote kolomafstanden voor dit werk mogelijk maken.Na dit voorproefje werd het gezelschap naar Machelen geleid,waar zich de werf bevindt van de Preflex S.A. Met toelichting vande heren Dobruszkes en Bolland kon het v??rbuigen met50-tons vijzels van twee balken DIR 90 gadegeslagen worden. Opeen andere plaats van de werf bevindt zich, wat men, om in determen te blijven, het 'dok' zou kunnen noemen: een stalen om-bouw om de onderflenzen van de in voorgebogen toestand ge-houden balken te betonneren. Met een discontinu mengsel metgewichtsverhouding I : 1,4:3,6 (t.w. 50 kg cement PDR (klasse C),70 kg zand 0-5 mm en 180 kg grind 8-32 mm en met weinig water)wordt beton verkregen (met ca. 375 kg cement per m3), dat reedsna 7 dagen de verrassende kubussterkte van 530-580 kg/cm' bezit.Bij het ontkoppelen van de naar elkaar gebogen balken krijgt hetbeton een drukspanning van 250-280 kg/cm2. Dit ontkoppelenvindt na een week plaats, hetgeen gezien de hoge spanningen, dekruipmaat vrij groot zal doen zijn.Het feit, dat deze constructiewijze in Brussel in de afgelopenjaren al vele malen toepassing gevonden heeft, maakte het deexcursiegroep mogelijk, de rest van de voormiddag en de gehelenamiddag gebouwen en bruggen te bezichtigen.Bij de garage van la Royale Belge werd een muur met 35 t/m3bovenbelasting gedragen over 3 ? 10 m door balken, waarbijde tussensteunpunten werden gevormd door dubbele Preflex-liggers.De Regie T?l?graphe et T?l?fonie eiste voor haar nieuw Centraalgebouw D.Tx, een maximale bewegingsvrijheid voor de opstellingvan apparaten, zodat overspanningen van 18 m dienden te wordenuitgevoerd. Met 70 cm bereikte de liggerhoogte toch nog eenslankheid van ruim 1:25.* In een volgende aflevering van CEMENT zol een uitvoer/g artikel over devervaardiging,beproeving en toepassing van Preflex-balken v/orden opgenomen - Red.het v??rbuigen van de stalen liggers foto: Ned.Spanbeton Mij.outobusstation Place Rogier, Brussel foto: Ned. Spanbeton Mij.Voor de minnaar van modern stadsschoon is de Kunstberg inBrussel een bezoek waard. Vanaf een brede boulevard, waaronderongemerkt de treinen uit ons vaderland naar het zonnige Zuidenhun weg vinden, voert een brede trap naar een verzorgd terras,dat met zijn perkjes, bomen en bankjes en geflankeerd door rijzigegebouwen als een oase in he: stadsgewoel verschijnt. Vandaarbreekt een vlucht trappen tussen de gebouwen door naar boven.naar de Koninklijke Plaats. Hot weinig zal een toerist vermoeden,als hij vanaf het bordes van deze trappen over de stad kijkt, datonder hem zich een congreszaal voor I 400 personen bevindt, metdaaronder drie etages parkeer-uimten. Dank zij onze gidsen konde Stuvo-groep toegang krijgei tot het congresgebouw, waarvangenoemde congreszaal en een kleinere voor 300 personen ook opde score-list van de Preflex staan. Van de liggers was in dit gevalniets meer te zien door de plafondbekleding. Vermeld werd, datbij deze zalen een interessant'; constructieve bijzonderheid wastoegepast. Boven het plafond bevinden zich namelijk twee roostersvan Preflex-balken: ??n die de bovenafdeling (trappen en straat)draagt, en een tweede voor ophanging van het plafond. Dezeroosters dragen hun lasten over op vierkante holle kolommenmet kern. Het bovenrooster draagt op de kernen, het onderroosterop de buitenkolommen, zocanig, dat beide systemen volkomenvrij van elkaar blijven. Door deze fraaie constructie is de zaal vrijgehouden van trillingen door het straatverkeer.De ondergrondse parkeerruimten monden uit bij de GarageAlbertine onder het viaduct 'Place de la justice' met drie overspanningen.Dit viaduct is als Gerberligger geconstrueerd. Dezijvelden zijn overspannen door met beton omhulde stalen liggers,die uitkragen in het middenveld; op deze uitkragingen steunende Preflex-liggers. De naast elkaar gelegde balken vormen het dek(dikte 60 en 70 cm) van de doorgang met vari?rende breedte van24-27 m (slankheid 1:40 en 1:45).Een nog veel langere doorgang gaf de tramtunnel bij het Zuidstationte zien. Deze tunnel me: enkele zijspruiten voor de ondergrondsedoorvoer van 14 tramlijnen vormde de eerste toepassingvan het Preflex-systeem (1952-1957), Vierhonderd balken vancirca 15 m werden toegepast, waarvan een aantal eerst geplaatstwerd om als stempeling te dienen voor de damwanden van dedaarna uit te graven bouwput.Tenslotte bezochten de excursionisten de Grand Garage aan deOude Koornmarktstraat, een gebouw van vier verdiepingen van60 ? 70 m2, elk voor 150 auto's. Op 6.70 m h.o.h. overspannen dePreflex-liggers drie velden met kolomafstanden van ruim 19 mmet twee scharnieren in het middenveld (Gerberliggers). Hierdroegen de lichtere balken met eenvoudige opleggingsmogelijk-heid voor de geprefabriceerde kinderbinten bij tot een verminderingvan de bouwkosten, in vergelijking met een variant-ontwerp.Terugziende op het bezoek aar de genoemde bouwwerken komtmen tot de conclusie, dat het een leerrijke dag was, die zekerverscheidene excursie-deelnemers de mogelijkheden van ditconstructietype heeft doen leran kennen.Een leerrijke dag, maar bij al dal in-en uitstappen ook vermoeiend.Niemand zal daarom bezwaar gehad hebben, dat na een dag Preflexenige 'relax' gegeven werd op een Brussels terras, voordat deterugreis naar Nederland begen.282 Cement 11 (1959) Nr. 3