Sparingen en bouten in betonconstructiesOmtrent het stellen van sparingen, bouten, enz. in betoncon-structies vallen enige opmerkingen te maken, ontsproten aanervaringen uit de practijk. Ervaringen, welke geleerd hebben,dat dit onderdeel in zeer veel gevallen door uitvoerend personeelwordt behandeld op een wijze, welke op zijn minst de kwalificatie'stiefmoederlijk' moet worden toegekend.In vele van deze gevallen is gebleken, dat in de eerste plaats detheoretische kennis omtrent de bevestigingsmiddelen, welke inde betonconstructie kunnen worden toegepast, onvoldoende is.Dit is te meer opmerkelijk, gezien het reeds sedert jaren bestaanvan de uitstekende handleiding 'Doorvoeringen en bevestigings-constructies' door J. M. A n d r ? de la P ort e (Serie Cementen Beton nr 6).Maar ook, indien deze theoretische kennis wel aanwezig is, blijftaan de uitvoering nog de taak al deze vernuftig uitgedachte con-structies v??r het storten van betonconstructies op de juisteplaats aan te brengen en tijdens het storten te zorgen, dat dezeop hun plaats blijven. Daar deze bevestigingsmiddelen in eengroot aantal gevallen eerst in gebruik komen, wanneer de aan-nemers van electrische installaties, staalconstructies, verwar-mingsinstallaties e.d. hun intrede op het werk doen, bestaat helaasvaak de tendens, de aandacht niet zo sterk op dit punt van de uit-voering te richten. De nodeloze discussies en kosten, die hiervanechter het gevolg zijn, kunnen in de meeste gevallen voorkomenworden door een meer zorgvuldige en doeltreffende uitvoering.Teneinde deze moeilijkheden nu eens nader te bekijken, willenwij de diverse toe te passen sparingen en bouten voor een ge-makkelijk overzicht differenti?ren in de hierna volgende onder-verdeling en de specifieke punten bij elk onderdeel eens naderbekijken:1. schietersparingen; 4. hoekstalen randen;2. overige sparingen; 5. schroefhulzen;3. bouten; 6. invoegers.1. SchietersparingenOnder deze benaming willen wij verstaan de constructie volgenstek. I, welke vooral bij funderingen van tanks, torens, e.d. in dezware industrie vaak wordt toegepast, teneinde het stellen vandergelijke zware en omvangrijke staalconstructies zo vlot moge-lijk te doen verlopen.Het allerbelangrijkste punt, en dit geldt natuurlijk in gelijke matevoor alle hierna te noemen soorten bevestigingen, is vanzelf-sprekend, dat dergelijke sparingen zich v??r het storten op dejuiste plaats en onderlinge afstand bevinden en tijdens het stortenniet verschuiven.Indien op of aan een betononderdeel een constructie met eengewicht van enkele tientallen kilogrammen moet worden beves-tigd door middel van een ingestorte 3/8" bout en deze bout staatscheef, zodat bijvoorbeeld de voetplaat van de staalconstructie erniet over heen geschoven kan worden, kan een goedgerichte klapmet een voorhamer wonderen verrichten; doch als een sparingvoor een 2" fundatiebout niet op haar plaats zit, kan men zichvoorstellen, dat zelfs de meest goedwillende constructie-arbeidermet zijn handen in het haar zit.De bevestiging aan de bekisting dient dus terdege te geschieden,waarbij vooral bij de onderhavige sparingen er op dient te wordengelet, dat ook de onderzijde van de staande sparingen en dedwarssparing op de juiste plaats wordt vastgezet. Daar dezesparingen veelal van dergelijke afmetingen zijn, dat hiervoor geenmassief hout wordt gebruikt, is een behartenswaardige wenk voorhet gemakkelijk ontkisten, dat de zijschotten van de staande enliggende sparing om en om worden gespijkerd (tek. I) en van deliggende de kopschotten tussen de zijwanden (tek. I).Een derde belangrijk punt is de aansluiting van dergelijke hollesparingen onderling en tegen de bekisting (zie de pijlen in tek. I).De lezer kan zich de hoeveelheid onnodig werk bij het ontkistenvoorstellen, als deze holle sparingen gedeeltelijk gevuld zijn metenige dagen oude mortel en verhard cementwater, die tijdenshet storten en trillen van de specie er in gedrongen zijn. In ditopzicht kan veel ongerief worden voorkomen, indien deze nadenvooraf worden dichtgezet met stop verf, papier, plakband ofdergelijke middelen.2. Overige sparingenOnder deze benaming willen wij verstaan alle sparingen, welkebestaan uit een meer of minder diep gat van willekeurige door-snede, teneinde hierin met behulp van mortel of andere middeleneen bout e.d. later te bevestigen, benevens alle doorgaande gaten.Cement 7 (1955) Nr 5-6Omtrent de belangrijkheid van de juiste plaats spraken wij reedsonder punt I, en het grote belang van een goed uitgevoerdemaatcontr?le v??r het storten zullen wij dus niet verder onderde aandacht brengen.Indien deze sparingen zo groot zijn, dat zij samengesteld wordenuit losse bekistingsdelen, is --behalve het reeds behandelde omen om spijkeren van de zijschotten-- tevens van belang, dat bijlange sparingen enkele tussenschotjes worden aangebracht, ten-einde het indrukken tijdens het storten te voorkomen.Zijn de sparingen uit massief hout vervaardigd, dan geldt als eersteeis voor het gemakkelijk verwijderen van dergelijke sparing-klossen, dat deze enigermate taps worden uitgevoerd, zodanigdat de breedste afmeting aan de betonoppervlakte komt. Boven-dien dienen lange en slanke sparingen, welke dwars door eenbetononderdeel heenvoeren, in twee delen uitgevoerd te worden,elk van de halve totale lengte en eveneens taps.Aangezien vooral ongeschaafd hout een zeer grote adhaesie heeftaan enkele dagen oud beton, kan men veel gemak hebben door dezijkanten van sparingklossen zoveel mogelijk te schaven. Gaatmen op deze weg nog verder, dan kunnen zulke klossen (vooralindien zij enige malen kunnen worden toegepast) worden behan-deld met een moderne bekistingsverf op plastic-basis en, na ver-harden daarvan, voor het storten een weinig worden geolied.3. BoutenDe bevestiging van d?ze onderdelen ten opzichte van de bekistingis van het grootste belang. Een veel toegepaste methode, welkein alle opzichten de voorkeur verdient, bestaat uit het vastzettenvan de bout met twee moeren ; ??n aan de binnenzijde van debekisting en ??n aan de buitenzijde, waarbij dus de bout door een?n de bekisting geboord gat is gevoerd (tek. 2).Bevindt de bout zich in de bovenzijde van een balk, dan kandezelfde methode worden toegepast door middel van een stukbekistingsdeel, dat dwars bovenop de balkbekisting wordt be-vestigd. Moeten op deze wijze een paar schieterbouten wordenbevestigd, dan verdient het aanbeveling, de schieter met bind-draad aan de bout-ogen vast te maken, opdat de schieter niet bijhet porren of trillen uit de ogen geraakt (tek. 3).Indien bouten, voorzien van haken, dicht bij elkaar komen,dienen de haken van de bouten niet alle in dezelfde richting teworden gesteld, doch verspringend, teneinde de maximale trek-kracht te kunnen opbrengen.Dat de uitstekende draadeinden ingevet behoren te worden,behoeft wel geen betoog; teneinde beschadiging van de draad-123einden te voorkomen kan het ? sommige gevallen nodig zijn,deze te beschermen door omwikkeling met band of door het op-schuiven van een houten blokje met gat.4. Hoekstalen randenHet aanbrengen van hoekstalen randen langs kabelgoten, perronse.d. kan het zuiverste worden bereikt door in deze randen gatenmet schroefdraad aan te brengen en de randen door middel vantapbouten door de bekisting hier tegenaan te klemmen. Op dezewijze kan het beste een strakke lijn na het storten worden bereikt.Als een goot aan beide zijden voorzien wordt van een dergelijkerand, terwijl de goot naderhand wordt afgedekt met bijvoorbeeldroosters of geribde stalen plaat, kan men deze afdekking het bestereeds tijdens het stellen van de randen aanbrengen en eerst nahet storten verwijderen, zodat een goede passing van de afdekkingop de goot verzekerd is.5. SchroefhulzenHetgeen reeds in het voorgaande werd vermeld omtrent de be-vestiging tijdens het storten door middel van een bout door debekisting, geldt ook voor schroefhulzen, zowel met als zonderflensplaat. Indien men dus schroefhulzen op deze wijze met eeningedraaide bout kan vastzetten, verdient dit de voorkeur bovenhet vastspijkeren van de flensplaat, omdat ook het indringen vancementwater tijdens het storten hiermee wordt voorkomen. Ishet indraaien van een bout onmogelijk, dan moet zeer zeker deschroefhuls voor het storten tijdelijk worden gedicht met behulpvan een klont hard vet, een prop papier e.d. Mocht na het stortenonverhoopt blijken, dat toch enkele hulzen geheel of gedeeltelijkmet verhard cementwater zijn gevuld, dan kan men voor hetschoonmaken met goed gevolg gebruik maken van een normaledraadtap.6. InvoegersOok voor dit onderdeel geldt, dat bevestiging met behulp van debijbehorende bouten verre de voorkeur verdient. Ook het af-dichten van de ruimte in de holle rail met papier is hier van zeergroot belang.Uit het voorgaande is gebleken, dat de bevestiging van sparingen,enz. onwrikbaar aan de bekisting het ideaal is, waarnaar ontwer-pers en uitvoerenden dienen te streven. Waar dit niet mogelijkis, moet men bedenken, dat de bevestiging door middel van bind-draadjes, verbonden aan een in de bekisting geslagen spijker,verkeerd is: de uiteinden van de binddraadjes, welke aan deoppervlakte van een in het gezicht komend betonvlak komen,gaan onherroepelijk roesten en veroorzaken daardoor vlekken,welke zelfs door eventueel later aan te brengen pleister- of verf-lagen heen zichtbaar blijven.Overigens dienen alle metalen onderdelen, welke worden inge-stort, schoon te zijn en vrij te wezen van roest, verf en olie, ten-einde een zo groot mogelijke aanhechting te verkrijgen.Holes and bolts in reinforced concretestructuresTrous et boulons dans les constructions enb?tonAussparungen und Befestigungsbolzen inBetonkonstruktionenThese things are rarely adequately anticipated.Usually the attention is drawn to them at themoment- the fitters start their work. A wellplanned and efficient execution may avoid unne-cessary discussions and costs. The various holes,bolts, irons, inserts and plugs are treated con-secutively.Digest of p. 100-103Architectural treatment of concretesurfacesby J. Gilchrist Wilson, arch.On pr?voit rarement ces disposicifs d'une fa?onsatisfaisante. On ne commence ? songer auxmoyens de fixation qu'au moment que les plom-biers et les ?iectriciens sont l?. Une ex?cutionplus soign?e pr?vient des ennuis, des discussionset des d?penses superflues. Les divers trous,boulons, corni?res et manchons, sont cons?cutive-ment ptrait?s.Sommaire de p. 100-103Traitement architectonique des surfacesde b?tonpar M. J. Gilchrist Wilson, arch.Diese werden oft stiefm?tterlich behandelt. AnBefestigungsmittel wird h?ufig erst gedacht, wenndiverse Installateure zu arbeiten anfangen. Durcheine sorgf?ltigere und zweckm?ssigem Ausf?hrungbleiben in den meisten F?llen unn?tige Diskus-sionen und Kosten erspart.Verschiedene Aussparungen, Bolzen, Winkel-eisen als Randschutz, Schraubenh?lzen u.m. wer-den Punkt f?r Punkt behandelt.Zusammenfassung von S. 100-103Bearbeitung von Betonfl?chen vom architek-tonischen Standpunkt ausvon l. Gilchrist Wilson, Arch.In the last years different methods have beendeveloped for the finishing of concrete surfaces,enabling the architect to obtain an esthetic surfacewith every concrete structure. The followingpossibilities and results are mentioned: fair facedconcrete? board marked finishes, finishes obtainedby the use of special formwork-linings, aggregatetransfer finish, tooling, rendering, precast con-crete facing units and painting.Pendant les derni?res ann?es, diff?rentes m?tho-des ont ?t? mises au point permettant ? l'archi-tecte d'obtenir des surfaces esth?tiques pourtoute construction en b?ton. Les possibilit?s etles r?sultats suivants sont mentionn?s: b?tonlisse et non trait?, surfaces obtenus par une formesp?ciale du coffrage, ? l'aide de coffrages pourvusde rev?tements internes, surfaces obtenus pardisposition des agr?gats ou des mat?riaux pres-crits dans le coffrage, surfaces taill?es, rev?te-ment de pl?tres, ?l?ments de b?tons pr?fabriqu?sservant comme rev?tement et le b?ton peint.F?r die Bearbeitung von Betonfl?chen werden inden letzten Jahren verschiedene Methoden ent-wickelt, die es dem Architekten m?glich machen,f?r jede Betonkonstruktion eine sch?n aus-sehende, passende Oberfl?che herzustellen.Genannt werden die M?glichkeiten und die zuerzielenden Wirkungen mit:glattem und unbearbeitetem Beton; Beton, aufdem die Verschalung abgelesen werden kann;Beton aus einer Verschalung mit speziellerInnenverkleidung; Betonbekleidungsfl?chen, her-gestellt aus einem Zuschlagmaterial, das an dieInnenverkleidung der Schalung gekittet wird;Beton, bearbeitet mit Steinmetzwerkzeugen;Beton, verputzt mit einer M?rtelschicht; pre-fabrizierten Betonelementen als Verkleidung;Beton, versehen mit einem Farbanstrich.E.N.C.l.-Prijsvraagvoor studerenden aan,of na I Juli 1950 afgestudeerden vande Technische Hogeschool.De Senaat der Technische Hogeschool maakt bekend, dat doorde Commissie van de E.N.C.I.-Jubileum-prijsvraag de volgendeprijsvraag wordt uitgeschreven:'Welke voor- en nadelen zijn verbonden aan de toevoegingvan de zgn. Air Entraining Agents aan beton van uiteen-lopende samenstelling, zowel wat betreft de in het betongebrachte lucht, als de invloed van het middel zelf.Gevraagd wordt: Een critische compilatie van de bestaandelitteratuur, zo mogelijk aangevuld door eigen proeven.'De antwoorden op de vraag moeten, in tweevoud met eenandere hand dan die van de inzender of met een schrijfmachinein de Nederlandse taal zijn geschreven.De antwoorden moeten v??r of op 14 September 1956 wordentoegezonden aan: de administratie van de Afdeling der Weg- enWaterbouwkunde, Oostplantsoen 25, Delft, met opgave van eencorrespondentie-adres van de inzender. Zij moeten getekendzijn met een spreuk of een ander kenteken en daarbij moet ge-voegd worden een verzegeld briefje, dat diezelfde spreuk ofhetzelfde teken tot opschrift heeft en de naam, het studievak enhet etgen adres van de inzender bevat.Op 8 Januari I957 zal het oordeel van de Senaat over de inge-komen antwoorden worden bekend gemaakt en aan de inzendervan een voldoende antwoord, een prijs worden uitgereikt.De prijzen zijn groot f I 500,--, f I 000,-- en f 500,--; zij kunnenop advies der Commissie voornoemd echter ook op andere wijzeonder de inzenders worden verdeeld. De Commissie heeft ookhet recht te adviseren, dat een of meer der prijzen niet wordentoegekend.Na de bekendmaking van de uitslag wordt ??n exemplaar van debekroonde inzendingen doorgezonden aan de Directie van deE.N.C.I., terwijl het andere exemplaar blijft berusten bij de Af-deling der Weg- en Waterbouwkunde. De Directie van deE.N.C.I. heeft het recht om de bekroonde antwoorden te publi-ceren op de wijze, welke zij daartoe verkiest. Overigens blijft hetauteursrecht op de inzendingen bij de schrijvers berusten.Niet-bekroonde antwoorden worden teruggezonden aan hetopgegeven correspondentie-adres.De Senaat der Technische Hogeschool,O. Bottema, Rector Magnificus.W. G. Burgers,Secretaris.Delft, I Juli 1955124 Cement 7 (1955) Nr 5-6