Jaap Westerman5201372interviewinterviewJaap WestermanInvesteren in de toekomst52013 7352013cv1Zoals veel leeftijdsgenoten op de lagere school weet JaapWesterman goed wat hij later wil worden: dierenarts. Anderegeven hem mee dat `tegen de tijd dat jij bent afgestudeerd, ermeer dierenartsen zijn dan koeien'. Maar dat is niet de belang-rijkste reden dat hij een andere kant opgaat. Meer van belang isdat, eenmaal op de middelbare school, techniek hem tochmeer blijkt te trekken. Na de MAVO gaat hij naar de MTSWeg- en Waterbouwkunde in Gouda. Het zijn vooral de groteprojecten, zoals de Deltawerken, die indruk op hem maken.Een van de hoogtepunten tijdens zijn opleiding is een werk-week naar diezelfde Deltawerken. Zijn enthousiasme over datproject doet hem besluiten verder te gaan op de HTS, wederomin de Weg- en Waterbouwkunde. "Bouwkunde vond ik maarniks, dat gepriegel met kozijntjes en details. Ik had meer metgrote elementen, grote krachten." Westerman is zeer te sprekenover de HTS. Vooral vakken als mechanica, beton- en staal-constructies liggen hem goed. Zijn stage loopt hij bij Rijkswa-terstaat, directie Sluizen en Stuwen.Rijkswaterstaat en D3BNNa het afronden van zijn HTS in 1983 heerst er een flinkecrisis. Het werk ligt niet voor het oprapen. Na wat uitzendwerkbij een poedercoatbedrijf, wordt Westerman gevraagd doorRijkswaterstaat. Daar gaat hij aan de slag met de betonnenluifel over de A28. "Door de complexe vorm was het een crimeom die constructie goed in de co?rdinaten te krijgen. Dat wasgrotendeels handwerk. Wel was Rijkswaterstaat toen relatiefver met automatisering. Het had een aantal grote tekenstationsstaan en er werd gerekend met DIANA. Met dat pakket werkteik op een gegeven moment bijna dagelijks. Een van de grotepluspunten bij Rijkswaterstaat vond ik de goede begeleiding.Ook professor Blaauwendraad liep daar rond. Als het lastigwerd, kon ik bij hem terecht." Na anderhalf jaar wordt duide-lijk dat zijn driejarig contract niet zal worden verlengd. Rijks-waterstaat is bezig met het uitbesteden van werk aan de markten moet dus inkrimpen. Westerman besluit te gaan sollicite-ren. Zijn eerste poging is meteen raak: hij kan aan de slag bijD3BN in Den Haag. John Kraus, recent gekozen tot construc-teur van het jaar, heeft de taak een nieuwe vestiging op tezetten in de hofstad en Westerman is de tweede medewerker."Het was een compleet andere wereld dan bij Rijkswaterstaat.We moesten alles zelf doen. Geld voor ondersteuning was erniet. Het was hard werken maar het was wel een heel leuke enleerzame periode." Zijn overstap naar D3BN tekent ook deovergang van infra naar utiliteitsbouw. "Dat was een bewustekeuze. Bij Rijkswaterstaat was je heel lang bezig met ??n enhetzelfde project, soms wel 10 jaar. Daar was ik een beetje opuitgekeken." Inhoudelijk vindt hij de overgang van infra naarutiliteitsbouw wel meevallen, mede dankzij de stevige basismechanica die hij op de HTS heeft gelegd.JaapWesterman,directeureneigenaarvanhetmiddelgroteingenieursbureauSmitWesterman,ispositiefoverdetoekomst.Hijzitdanookvolambitieuzeplannenenzietbijvoorbeeldkansommeerwerknaarconstructeurstoetetrekken.Opdiemanierwilhijgroeienalsbureau,tegendestroomin."Wijwillensterkeruitdezecrisiskomen."Naam ing. Jaap WestermanLeeftijd 53Opleidingen MTS Weg- enWaterbouwkunde, HTS Weg- enWaterbouwkunde, HTI Beton en StaalWerkgevers Rijkswaterstaat, D3BNDen Haag, IngenieursbureauSmitWesterman1 Jaap Westerman bij hetwoningbouwproject Laanop Zuid, Rotterdamfoto: Boudewijn Bollmann,Twisted Streets FotografieJaap Westerman5201374interview2 Het negenlaagse betonnen Novotel op het World Forum, Den Haagfoto: M.M. Minderhoud3 Facet, het hoofdkantoor van Mediq, langs de A2 bij Utrecht4 Project Dillenburgh, renovatie- en nieuwbouw van levensloopbestendigeappartementen in LeidschendamHoewel zijn bedrijf ondertussen uitgroeit tot een gerenom-meerd middelgroot bureau, merkt hij dat het een anderepositie heeft dan de grotere spelers in de markt. Toch is Smit-Westerman ook bij Europese aanbestedingen succesvol. "Vaakeindigen we in de top 5 en over het geheel genomen hebben weeen goed slagingspercentage. En niet alleen in de gevallen waarhet alleen om de prijs ging."Begin 2003 gaat Westerman een avontuur aan in Eindhoven enneemt een lokaal bureau over. Hij wil meer voet aan de grondkrijgen in het zuiden en is ervan overtuigd dat dit het bestegaat als je daar ook een kantoor hebt. "Je moet de cultuur en demensen kennen, de opdrachtgever in de kroeg of op de golf-baan tegenkomen. Zo werkt het gewoon." Helaas is dit geensucces en moet hij al snel zijn verlies nemen.In 2005 wordt hij partner bij BRS, een innovatief staalbedrijfdat is gespecialiseerd in complexe staalconstructies. Het idee isde engineeringsafdelingen van SmitWesterman en BRS te latensamenwerken. Maar omdat de mede-eigenaar zijn aandelen wilverkopen, wordt besloten het hele bedrijf te verkopen en desamenwerking stop te zetten. Omdat de tijd die hij in Smit-Westerman kan steken onder druk is komen te staan, heeftBij D3BN kan hij direct aan de gang met spraakmakendeprojecten, vooral veel uitbereidingsprojecten. Hij is meteenheel enthousiast. Een van zijn eerste projecten is de uitberei-ding van het Europese Octrooibureau, gevolgd door eennegenlaags betonnen hotel bovenop het Nederlands CongresCentrum (nu World Forum). Van Kraus leert hij de kneepjesvan het vak. Bijvoorbeeld dat door goed te kijken naar reservesvan een gebouw, er vaak heel veel mogelijk blijkt. Ook bij hetkantoor Equinox in Den Haag wordt gebruikgemaakt van debestaande constructie. Door het gebouw op het middensteun-punt van de Utrechtsebaan te zetten, kon het aantal extra palensterk worden beperkt.Westerman krijgt al snel een belangrijke rol binnen D3BN. Deeerste weken is hij nog tekenaar maar spoedig wordt hijconstructeur/projectleider. De vestiging groeit vlot naar eenman of 20-25. Niet al te lang daarna wordt hij raadgevendingenieur en adjunct-directeur.SmitWestermanIn de jaren bij D3BN heeft Westerman altijd een goed teamgevormd met Kraus en heeft hij het prima naar zijn zin gehad.Toch komt er een ommekeer als D3BN wordt overgenomendoor DHV. "De cultuur bij zo'n groot bedrijf is toch anders.Wij waren meer de vrije vogels en bij DHV werd er veel vanbovenaf opgelegd." In die periode (1999) wordt hij benaderddoor Frits Smit van Advies en Konstruktieburo Smit uitWaddinxveen. Het is niet het eerste bedrijf dat hem benadert,maar het momentum is nu zodanig dat hij er open voor staat.Hij start als adjunct-directeur met de intentie het bedrijf overte nemen. Ze spreken eerst een periode af waarin beiden aanelkaar kunnen wennen, maar al na een halfjaar blijkt dat deklik goed is. In 2000 wordt Westerman partner en Smit bouwtin drie jaar tijd af tot aan zijn pensioen. De firmanaam isinmiddels gewijzigd in SmitWesterman. "Ik heb direct gepro-beerd om wat ik had geleerd bij D3BN door te zetten in hetnieuwe bedrijf. Ik denk dat dat goed is gelukt. Bij mijn over-stap bleek ik veel te hebben aan mijn netwerk dat toch sterkverschilde van dat van Smit. Daardoor kregen we snel de kansmooiere en grotere projecten te doen. Een van de eerste was deuitbereiding van het Stadshart Zoetermeer met als blikvangerde ufo."foto:BoudewijnBollmann,TwistedStreetsFotografie"Bouwkunde vond ik maar niks, datgepriegel met kozijntjes en details"2Jaap Westerman 52013 75iedereen met hetzelfde pakket gaat werken. Wat dat betreftmoeten softwareleveranciers elkaar nog wat beter vinden. Maardaar wordt hard aan gewerkt en ik ben ervan overtuigd dat datsnel goed komt. Een valkuil is wel dat de modellen vaak heelnauwkeurig ogen, ook al in een VO- of DO-stadium. Dat, terwijldan nog lang niet alles bekend is. Je moet van grof naar fijnblijven werken."De samenwerking in de bouwkolom is volgens Westermanenorm gebaat bij BIM. "Omdat we samen in ??n systeemwerken, ben je gedwongen samen te werken. Daarbij is hetonze taak heel goed naar de wensen van de opdrachtgever enarchitect te luisteren en te komen tot de meest heldere struc-tuur. We moeten meedenken met de architect, iets wat hij ookerg waardeert. Dat geldt ook voor het installatieadvies. Inmid-dels hebben wij zelf zo veel meegemaakt in dat vakgebied, datwe daar best in grote lijnen over mee kunnen denken. Je moetje als constructeur dus niet beperken tot je eigen rol."ToekomstDe samenwerking met Stark verloopt succesvol, maar in 2012besluit de mededirecteur van SmitWesterman over te stappennaar IMd. "Toen stond ik er ineens weer alleen voor." Wester-Westerman Rob Stark, een oud-collega bij D3BN, aangetrok-ken als mededirecteur. Dat past ook bij de ambitie om verderte groeien.3DIn 2009 voelt SmitWesterman de eerste gevolgen van de crisis. Totdan toe is er weinig aan de hand geweest, maar als binnen eenpaar weken een aantal grote bouwprojecten wordt stilgelegd, slaatde schrik toe. "Het werd noodzakelijk in te krimpen. Gelukkiglukte dat vooral door tijdelijke contracten te be?indigen en hetinhuren van externe medewerkers te stoppen. Sindsdien is onspersoneelsbestand min of meer stabiel gebleven." Westermanbenadrukt dat de crisis ook zijn positieve kanten heeft. Hij maaktvan het moment gebruik om de overstap naar 3D tekenen temaken. "Wij zijn in die fase in ??n keer overgegaan. Die mogelijk-heid was er omdat het minder druk was. We hebben ge?nvesteerdin apparatuur en cursussen. Ik vond het van belang om directvolledig over te gaan. Als je dat gefaseerd doet, is het risico dat jeterugvalt in oude patronen te groot. En het bleek goed te werken.Onze mensen pakten het heel snel op." SmitWesterman werd zoeen voorloper op het gebied van 3D-modelleren en Westermanzelf gelooft nog altijd stellig in deze ontwikkeling. "Met Revitmodelleren wij op hoog niveau. In een gezamenlijk BIM-modelmet de architect en installatieadviseur worden veel clashes onder-vangen. En de ontwikkelingen gaan steeds verder. Ook de aanne-mer en leveranciers werken steeds meer met BIM en de stapwordt gemaakt naar volledig virtueel bouwen. Zaken als plan-ning, hoeveelheden, geld, materialen en onderhoud zijn inmodellen te integreren. Een groot voordeel van BIM is dat er effi-ci?nter wordt gewerkt. Er wordt minder aangepast tijdens hetontwerpproces, een DO is ook echt een DO. De architect enopdrachtgever worden gedwongen eerder over bepaalde dingenna te denken. BIM is dus van groot belang voor onze beroeps-groep. Als je het nu nog niet in huis hebt, denk ik dat je de boothebt gemist."Wel moet er volgens Westerman nog veel gebeuren om een goedeuitwisseling van het IFC-model van de verschillende pakkettenvlekkeloos te laten verlopen. "Het is een illusie te denken dat"Je kunt niet blijvendoen wat je altijd deed"34Jaap Westerman5201376interview5 Paviljoen van de Floriade in 2000, Haarlemmermeer6 Stadshart Zoetermeer, een van de eerste projecten vanSmitWestermanBehalve idee?n over een gewijzigd bedrijfsplan, heeft het afgelo-pen halfjaar ook de conclusie opgeleverd dat er weer een directie-lid gewenst is. "Een bedrijf leiden, acquisitie voeren, projectendoen, dat is gewoon te veel. Zeker omdat wij de regel hebben datbij elk ontwerp een raadgevend ingenieur betrokken is. Op ditmoment hebben we naast mijzelf alleen Bert Offringa in die rol.En ik wil zelf ook projecten blijven doen, want daar haal ik nogaltijd het meeste voldoening uit. Ik krijg echt een kick als ik doorNederland rijd en ik zie talloze projecten die ik in de afgelopen30 jaar heb gedaan."VNconstructeursBuiten zijn eigen bedrijf was Westerman actief voor VNcon-structeurs. Begin 2013 is hij daar teruggetreden. "Het wassowieso de bedoeling dat we als bestuur vanaf dit moment ??nvoor ??n ruimte zouden maken voor vers bloed. Daar kwambij dat er veel op mij afkwam door het vertrek van Rob Stark.Dus voor mij was dit het goede moment. Want zo'n bestuurkost toch veel tijd. Er gaat heel veel energie zitten in het eigenbureau, om het hoofd boven water te houden. VNconstruc-teurs krijgt op zo'n moment niet de hoogste prioriteit. Heelbegrijpelijk maar wel jammer. Overigens mis ik het nu wel.Vooral het sparren met elkaar. Je hoorde wat er speelde bijcollega's en in de markt."Hij vindt wel dat de organisatie nog meer samen moet doenmet andere partijen, vooral met NLingenieurs. "Samen kun jeveel meer bereiken. Het is bijvoorbeeld zonde als je allebeiwerkt aan een nieuwe Stb of nieuwe contractvormen."Binnen VNconstructeurs was Westerman verantwoordelijkvoor de commissie ondernemerschap. Een van de onderwer-pen waar hij aandacht aan besteedde, was contractvorming."We hebben gekeken naar hoe de selectie van bureaus beterzou kunnen. Hoe je ervoor kunt zorgen dat je minder afhanke-lijk bent van referenties. Ikzelf merk bijvoorbeeld dat wij nooitaan bod komen voor een ziekenhuis, simpelweg omdat we datnooit eerder hebben gedaan. We komen er gewoon niet tussen.Voor een installatieadviseur of architect snap ik dat nog wel.Maar voor een constructeur heb je die ervaring niet per senodig. De markt moet voor iedereen toegankelijk blijven, ookvoor groeiende bureaus. Die komen nu vaak heel moeilijk aanman besluit bewust een half jaar de tijd te nemen om na tedenken over de toekomst. "Ik heb dat moment aangegrepenom te bepalen wat ik wil. Je kunt namelijk niet blijven doenwat je altijd deed. De markt verandert daar op dit moment teveel voor. Je moet continu kijken naar wat voor kansen er in demarkt liggen en nagaan wat de behoefte is. Kansen zijn er, ookvoor ons soort bureaus. Ik geloof dat we meer werk naar onstoe kunnen halen. Ik zie niet alleen een ontwerpende rolweggelegd voor constructiebureaus, maar vooral ook een co?r-dinerende rol in de engineering. Zeker nu een groot deel vande projecten als Design&Build wordt aanbesteed. Door dieco?rdinerende rol kunnen we ook een belangrijker stempeldrukken op constructieve veiligheid. Vooral aannemers ziende waarde van de constructeur steeds beter in. Als wij inder-daad een grotere rol krijgen, vraagt dat wel een grotere flexibi-liteit van het bureau. Nu al hebben wij geregeld modelleurs dieop locatie bij een aannemer zitten. Maar vaak werken zij aanmeerdere projecten tegelijk, wat een inventief gebruik van onzeinterne planning vereist.""Ik denk niet dat de oude situatieooit nog terugkomt"56Jaap Westerman 52013 777 3D-model nieuwbouw Centr?e, Laan op Zuid, Rotterdambron: Ingenieursbureau SmitWestermanopleidingen. "Het bijscholen van de medewerkers is dan ook vangroot belang voor de toekomst van het bedrijf. Wat dat betreft ishet prettig dat het ons financieel nog altijd goed gaat. Het is eenmoeilijke tijd, dat wel. En ik denk niet dat de oude situatie ooitnog terugkomt. Maar als je op dit moment de juiste stappenmaakt, kun je hier sterker uit komen. Ik wil dan ook gaan groeienin deze huidige marktsituatie, mede op basis van de plannenwaar ik het eerder over had. En die groei is mogelijk, daar ben ikvan overtuigd. Makkelijk zal dat niet worden. Als de markt weeraantrekt zal het moeilijk zijn om goede medewerkers aan tetrekken door het huidige tekort op de arbeidsmarkt. Ook inpraktische zin kunnen we groeien. Wij zijn in 2008 naar dit pandin Gouda verhuisd. We zitten hier nu met 22 medewerkers. Alshet moet, zou dat bijna kunnen verdubbelen. Door de digitalise-ring is er veel minder ruimte nodig. Geen uitlegtafels bijvoor-beeld, maar vooral ook minder kastruimte. Ook zijn we bezigweer een stap dichter bij een `paperless office' te komen. Dezezomer komt er een nieuwe server en krijgen de projectleiders eeniPad. Zo hoeven we niet met papieren in de weer en zijn in devergaderingen alle documenten op de server bereikbaar. Mijnervaring is dat voor een middelgroot bureau als het onze de vrij-heid groot is om snel dit soort beslissingen te nemen. Ik zie bijcollega's van een grote organisatie dat dat een stuk lastiger is. Indie zin moet je kunnen blijven ondernemen, ook in deze tijd. Jemoet altijd naar de positieve kanten van het leven kijken enconcrete doelen voor ogen houden. Wij zijn er klaar voor om dieuitdaging aan te gaan!" Jacques Linssenbod in een andere sector. Om dit in de toekomst te voorko-men, wordt er gewerkt aan een categorie-indeling van projec-ten. Zoiets moet je heel zorgvuldig aanpakken. Als je alsbureau projecten in categorie 2 doet, hoef je bijvoorbeeld nietdirect in categorie 4 aan de slag te kunnen. Maar je moet welde mogelijkheid hebben voor een project in categorie 3, en zostap voor stap in de volgende categorie in kunnen stromen."TakenpakketEr is veel aan het veranderen voor constructeurs. Veel meeraandacht gaat er uit naar hergebruik van bestaande bouw.Maar ook is er een verzwaring van het takenpakket waarneem-baar. "Er is de laatste jaren veel meer bij gekomen. Denk alleenal aan de Eurocode. Die is een stuk complexer dan de NEN-normen, je moet met veel meer factoren en regels rekeninghouden. We ervaren bovendien dat de interpretatie van deEurocode niet altijd tot dezelfde conclusies leidt. Ook duur-zaamheid is een belangrijk onderwerp. Van ons wordtverwacht dat we daarin kunnen adviseren, wat de constructiebetreft. Onder andere dat we weten wat er nodig is om eenbepaald BREAAM-certificaat te behalen en weten wat GPRGebouw inhoudt. Je moet je er dan dus wel in verdiepen. Datgeldt natuurlijk ook voor BIM en 3D-modelleren. Al met almoet je van veel meer markten thuis zijn."InvesterenNieuwe ontwikkelingen als BIM en duurzaamheid vragen welom de nodige investeringen. In hard- en software maar ook in7