ingJ.L.Klein en ing.W.BassieBouwcentrum, RotterdamZie literatuur op blz. 308Cement XXVII (1975) nr. 7De cementdekvloer:een noodzakelijk kwaad?InleidingDe Nederlandse woning heeft de laatste tientallen jaren vele en ingrijpende veranderingenondergaan, niet in de laatste plaats met betrekking tot de hierin toegepaste materialen. Veelalvonden deze veranderingen doorgang vanwege:? de te bereiken besparing op de bouwkosten (materiaalkosten, bouwtijd, vakmanschap), Of? de te bereiken kwalitatieve verbetering van de woning.Een onderdeel van de woning dat nog uit 'de oude tijd' stamt en dat nog praktisch over degehele linie wordt toegepast, is de gewone cementgebonden dekvloer, waarmee de construc-tievloer over het gehele oppervlak, behalve meestal in de douche en soms in de keuken enhet toilet, wordt afgewerkt.Volgens een door het Bouwcentrum uitgevoerde (overigens vrij summiere) steekproef onderaannemers bleek, dat door 93% van de desbetreffende bedrijven de cementdekvloer vaakwordt toegepast, terwijl slechts 16% opgaf ook vaak gebruik te maken van andere middelenom een vlakke vloer te verkrijgen.In dit artikel zullen de alternatieven voor de cementdekvloer in de woningbouw, die thans terbeschikking staan, kritisch worden bekeken. Als criteria worden daarbij gehanteerd de techni-sche eigenschappen, organisatorische aspecten en kosten. De vermelde gegevens zijn ont-leend aan een onderzoek met betrekking tot nieuwe ontwikkelingen op het gebied van vloerenen vloerafwerkingen in de woningbouw, dat in opdracht van de Centrale Directie van deVolkshuisvesting werd uitgevoerd door het Bouwcentrum. De volledige resultaten van ditonderzoek (dat met name ook vloerafwerkingen in natte ruimten omvatte) zijn weergegevenin [1].*De cementdekvloerZoals eerder bleek, worden cementdekvloeren als 'uitvlaklaag' op constructievloeren in dewoningbouw nog verreweg het meest toegepast. Toch kan gesteld worden dat dit type dek-vloer niet goed meer past bij de thans in de woningbouw toegepaste bouwmethoden zowel uitorganisatorisch als uit gebruikstechnisch oogpunt. Daar staat echter tegenover dat cement-dekvloeren, dank zij de geringe materiaalkosten, zeer goedkoop zijn. Dit is ongetwijfeld deverklaring voor de veelvuldige toepassing ervan.Wat kost een cementdekvloer eigenlijk?In de doorgaans gehanteerde prijs, die ligt tussen 4 en 6 gulden per m2(prijspeil 1974), zittenmateriaalkosten en arbeidskosten. Volgens mededelingen van verschillende (woning)bouw-bedrijven is voor het leggen van een gewone cementdekvloer 0,11 tot 0,18 manuur of welf 2,50 tot f 3,50 per m2nodig. Hierbij wordt de specie centraal gemengd en door leidingennaar de werkplek gepompt. Dit houdt in dat de arbeidskosten ongeveer 60% uitmaken van detotale prijs.De prijs van grondstoffen, materieel en arbeid geeft echter niet weer wat een cementdekvloerre?el kost. Niet gerekende kostenfactoren zijn:? Extra benodigde bouwtijd aangezien tijdens het leggen van de dekvloeren en twee of meerdagen daarna geen andere werkzaamheden in de woningen kunnen worden verricht.Indien men de dekvloer geheel achterwege zou laten, zou men hiermee ten minste drie dagenop de bouwtijd kunnen besparen.? Extra transportkosten. Als de dekvloeren worden gelegd, moeten de gevels dicht zijn. Daarnamoeten de inbouwonderdelen via de deuren of ramen binnen worden gebracht.Indien men de vloeren reeds v??r het dichten van de gevel zou kunnen afwerken, zou dittransport veel eenvoudiger zijn.? Ca. 30 mm extra hoogte per bouwlaag.? Reparaties aan cementdekvloeren, vanwege onvoldoende kwaliteit. Dit komt vaker voor danmen meestal denkt.Onvoldoende kwaliteit is doorgaans een gevolg van ??n of meer van de volgende factoren:? niet of onvoldoende bevochtigen van de constructievloer;? te laag cementgehalte;304Tabel 1Onderlinge vergelijking van op verschillendemanieren afgewerkte vloerencementdekvloerbenodigde extra bouwtijd 3in lagenbijzondere voorzieningen Itochtvrije ruimteproduktiesnelheid mu/m20,11 - 0,18plaats in herbouwproces na geveldichten? gebruik van te fijn zand of verontreinigd zand in de dekvloerspecie;? te veel of te weinig water in de dekvloerspecie;? onvoldoende verdichting van de dekvloerspecie;? onvoldoende bescherming tegen uitdroging tijdens de verhardingsperiode;Het 'niveau' van de cementdekvloerIn het voorgaande is het kwaliteitsniveau van de cementdekvloer in grote lijnen weergegeven.Een alternatief voor deze dekvloer dient aan de volgende eisen te voldoen:a. een korte bouwtijd;b. lage produktiekosten, vooral bepaald door het benodigde aantal manuren per m';c. een plaats in het bouwproces tijdens de ruwbouw of direct daarna;d. eenvoudig te produceren;e. een zodanige kwaliteit dat normaal bouwverkeer geen schade veroorzaakt;f. voldoende vlakheid;g. kwaliteit eenvoudig te beoordelen, liefst op het oog;h. goedkoop.In tabel 1 worden de cementdekvloer en een aantal alternatieven daarvoor aan bovenstaandeeisen getoetst. Er is overigens niet naar gestreefd om deze eisen in getalwaarden uit tedrukken, aangezien dit een nogal arbitraire zaak is.Ter beoordeling van de vlakheid van verschillende vloeroppervlakken werden een aantalmetingen verricht met een optisch waterpasinstrument.met vacu?m behandelde prefab vloer Ianhydriet-gietvloervloer? 0 3, enige winst wordt be-reikt bij hogere bouw-snelheidI verplaatsbare overkapping Igeen Itochtvrije ruimte0,08 - 0,11 doorgaans geen extra be- 0,05werkingen nodig voor hetverkrijgen van een vlakoppervlakna storten constructievloer ruwbouw na geveldichtenproduktiemethode vereist vakmanschap en vereist veel zorg en een vindt in de fabriek plaats geen eisen t.a.v. vakman-veel zorgkwaliteit 8 -16(druksterkte N/mm')vlakheid matig (zie tabel 2)beoordeling kwaliteit moeilijkprijs in guldens per m24-6Cement XXVII (1975) nr. 7uitgekiende organisatie schap300fmeer 30 of meer 30 of meermatig (zie tabel 2) goed (zie tabel 2) waarschijnlijk goedeenvoudig eenvoudig speciale aandacht voorhechting2,50 - 3,50 ? ten minste 4 - 6Wat betreft cementdekvloeren en geprefabriceerde vloeren kon gebruik gemaakt worden vanmeetgegevens uit een ander, zeer uitgebreid onderzoek, vandaar het grote aantal gemetenvloeren. In alle gevallen werden per vloer 9 of meer metingen verricht. Een samenvatting vande resultaten is weergegeven in tabel 2.De druksterkte van cementgebonden vloeren werd beoordeeld met de betonproefhamer; deoverige gegevens werden in hoofdzaak verkregen door waarneming op de bouwplaats ensoms uit de literatuur.Behandeling van vloeren met vacu?mapparatuurSedert tientallen jaren is bekend, dat men het overtollige aanmaakwater uit vers beton kandrijven door dit onder druk te brengen. Het heeft echter vrij lang geduurd voordat men er inslaagde dit principe op economisch en organisatorisch verantwoorde wijze toe te passen.Voor het aanbrengen van druk op het oppervlak van vers beton kunnen verschillende metho-den worden toegepast. We zullen hier slechts de zgn. vacu?mmethode bespreken, aangeziendeze ook op de bouwplaats kan worden toegepast. Op het betonoppervlak, in casu een con-structievloer, wordt een zgn. zuignap gelegd (fig. I) die is verbonden met een vacu?mpomp-unit. Via de zuignap wordt met behulp van de pomp boven het betonoppervlak een vacu?maangebracht. De zuignap wordt dan ten gevolge van de atmosferische druk op het beton-oppervlak geperst. Hierdoor ontstaat druk op het betonoppervlak en er treedt water uit, datvervolgens wordt afg.ezogen.305Tabel 2Resultaten van vlakheidsmetingen aan eenaantal vloeren in de woningbouw, uitgevoerdmet een optisch waterpasinstrument; aantalmetingen per vloer (ter grootte van eenwoning): 9r----"'T. ,,I,,Ir ----iI,III,'1I 'r--(I ',II,, :1L- - ----- F?-;;;;-;";-;.or;;;.;;.~~,-------\---f;;.~:j? /' ~ l /l~;t lBovenaanzicht en doorsnede vacu?mmatTop view and cross section vacuum dewater-ing mat2Doorsnede van een vacu?mmatCross section of a vacuum dewatering mat3Globale dagindeling voor het storten,vacu?m behandelen en afwerken van beton-vloerenRough one day time-table for concreting,vacuum dewatering and finishing ofconcrete floorsf{;/( Z227//?