de tweede 290 kgf/cm4, De tweede moet volgens de huidige Neder-landse voorschriften worden afgekeurd voor K 300. Maar in hetNieuwe Denken krijgen beide dezelfde karakteristieke waarde van258 kgf/cm2.Voor de eenvoud heb ik maar 3 waarnemingen weergegeven.Om een installatie te keuren of een ploeg mensen moet men minstens30 proefstukken maken.Gedurende de uitvoering van een werk krijgt men de beschikkingover een groot aantal gegevens.Het is als met de twee autorijders die van Rotterdam naar Antwer-pen moesten, een nogal wisselvallige weg, vrij druk en niet overaleven gemakkelijk. De een is een echte doorrijder, ?akkert graag, deonder houdt er een gelijkmatig aangepast tempo op na. Beiden ver-trekken gelijktijdig en komen ook gelijktijdig in Antwerpen aan, waar-bij nummer ??n meer risico loopt.Momenteel wordt de betonkwaliteit gemeten aan kubussen. Meerhebben we nu nog niet aan objectieve maatstaven. Hoe zit dit betonechter in het werk, slordig of netjes, goed of slecht verdicht, goed ofslecht nabehandeld? Nog allemaal vrij onzekere gegevens. We delende karakteristieke sterkte dan ook door een onwetendheidsco?ffi-ci?nt , voor we deze in onze berekeningen invoeren:?"k = am (1--1/645); in berekening: * = ---------------------YmEn in die onwetendheidsco?ffici?nt ligt weer een element van belo-ning. Het beton dat op een betonwarenfabriek wordt gemaakt, zalbeter zijn dan dat van een betonmortelbedrijf. Een zorgvuldige aan-nemer kan een lagere co?ffici?nt krijgen dan een slordige. Zo is hetook vanzelfsprekend dat.de karakteristieke staaleigenschappen dooreen lagere co?ffici?nt behoeven te worden gedeeld dan de karakte-ristieke betonsterkten.De richtlijnen geven voor de normale gevallen alle mogelijke waardenvoor onwetendh?idsco?ffici?nten bij diverse grenstoestanden.Het is daartoe ook nodig diverse bepalingen voor de uitvoering opte nemen, zoals door mij in de aanvang aangegeven.Samenvattend kan worden gezegd dat in het nieuwe denken de con-structeur heel graag samenwerkt met een uitvoerend apparaat, dusaannemer plus opzichters, dat ook deze nieuwe leer aanhangt, wanthet biedt hem meer mogelijkheden in zijn ontwerp.Hij heeft nu op de bouwplaats een gelijkwaardige gesprekspartnergevonden aan wie hij het hoe en waarom van zijn wensen kwijtkan, die alle achtergronden wil zien en de consequenties van zijnwijze van uitvoering kent.Maar wil dit uitvoerend apparaat graag met deze constructeur wer-ken? Deze man kan wel zo bezeten z?jn van de mogelijkheden die hijnu heeft, dat hij niet meer redelijk is voor de mensen die het tenslotte moeten maken. Of misschien is hij wel niet direct onredelijk, uit-eindelijk is veel mogelijk, maar wel erg duur, zodat het bedrag uitde formule S -- + O + V omhoog gaat, zonder dat daar een ge-lijkwaardige verlaging van V tegenover staat. Het duurder wordenzou dan alleen nog kunnen worden gemotiveerd als daardoor eenaantrekkelijker constructie voor de gebruiker zou ontstaan.Als ik nu zo mijn hele verhaal nog eens overzie, dan moet ik mijwel gaan afvragen of dit Nieuwe Denken eigenlijk wel zo nieuw is.Zolang de mensheid bouwt, zijn er bouwwerken ontstaan in een har-monische samenwerking tussen bouwmeester en uitvoering, met eenwederzijdse be?nvloeding, volgens de filosofie van het nieuwe denken.Het is de verdienste van het C.E.B, geweest dat het op modernewijze dit eeuwenoude denken en tegelijk intu?tief juist bouwen inwoorden heeft" weten vast te leggen, ten einde het in ruimere kringingang te doen vinden.Tot slot wil i-k U verhalen over de thuiskomst van Heer Bommel.'Dag Joost!' riep Heer Bommel opgewekt. 'Is het eten klaai?''Altijd' antwoordde de bediende, een weinig humeurig. .'Dat weet U toch? Ik vroeg me juist af, als het niet te impertinent isof U niet een weinig eh . . . moderner wilde gaan denken . . .'ACCENTMAAND 'BEKISTINGEN'; TENTOONSTELLING IN HET BOUWCENTRUMVan 9 november tot 17 december vinden in het Bouwcentrum te Rot-terdam allerlei activiteiten plaats die betrekking hebben op bekistin-gen. Er is een tentoonstelling ingericht van allerlei systemen, terwijl openkele middagen voordrachten en discussies plaatsvinden.Op 17 november spraken ir. . j e b be s, directeur van het Advies-bureau voor Bouwtechniek N.V. te Arnhem, en M. J. De k, adjunct-directeur van Bouwmij. Vermeulen N.V. te Deventer.De eerste stelde onder meer dat in het ontwerpstadium van dragendeconstructies men zich richt op sterkte-eisen en materiaaleigenschap-pen, terwijl de te ontwikkelen constructie dienstbaar wordt gemaaktaan het gebouw, de installatie en de gebruiker. Een aspect dat in heteerste ontwerpstadium niet zo belangrijk geacht wordt, is het bekis-tingsvraagstuk, omdat bij voorbeeld bij hoogbouw een besparing van10% op de bekistingskosten slechts een bezuiniging van ca. %% vande totale bouwkosten uitmaakt. Het feit echter dat de bekisting an-dere werkzaamheden vertraagt en derhalve de bouwtijd in belang-rijke mate bepaalt, geeft ons evenwel voldoende reden ons te be-zinnen op de relatie tussen ontwerpen en uitvoeren.De spreker lichtte een en ander toe met een aantal voorbeelden,waarbij hij, uitgaande van een berekening van de manuurbezettingper stramien of per verticaal of horizontaal gedeelte van een hoog-bouwproject aantoonde, dat door 'loskoppeling' van critische con-structies een rationele en snellere bouw mogelijk is, zonder af tedoen aan de gebruikseisen.Hij hield ten slotte een pleidooi voor normalisatie van betonafmetin-gen en normvoorschriften die de toleranties van de betonafmetingenregelen. Hij stelde dat eerst na een goede normalisatie van bekistingen wapening toepassing van elektronische reken- en tekenapparatuurbij de constructeurs kan worden ingevoerd.De heer M. J. D e gaf in zijn voordracht Overzicht van bekistings-systemen en -onderdelen' als 't ware een critische handleiding voorhet bezoeken van de expositie. ?Zeker is dat er veel arbeidsbesparing mogelijk is door het toepas-sen van moderne bekistingssystemen. Maar aangezien de investerin-gen daarvoor het vijf- tot tienvoudige van een traditionele bekistingbedragen, zal het bij het aanschaffen een overweging zijn hoe grootde kostenverlaging is. De richtprijzen die verstrekt worden geven noggeen uitsluitsel over de kosten die nodig zijn voor een 'kant en klare'bekisting.Een andere overweging bij het eventuele aanschaffen is het aantalmalen dat deze bekisting kan worden gebruikt. Hierbij speelt destijfheid van d? elementen een grote rol. Men dient tevens te beden-ken dat sommige bekistingsoli?n een ongunstige invloed hebben ophet stalen materieel; evenzo is dit het geval bij calciumchloride, wan-neer deze hulpstof aan de betonspecie is gedoseerd.Onomstotelijk staat vast dat het manurenverbruik bij modern be-kistingsmateriaal zich zeer gunstig verhoudt tot dat bij traditionelesystemen. Er word minder handvaardigheid vereist bij het stellen:de betontimmerman wordt langzamerhand vervangen door een be-kistingsmonteur. Daarentegen worden wel hogere eisen gesteld aande maatvoering.Verdere besparingen kunnen worden verkregen op het gebied van deafwerking van betonoppervlakken. Naarmate de bekistingsopper-vlakken gladder worden, zal er minder behoefte bestaan aan hettijdrovende werk van de stukadoor. Tegenwoordig is er al een grootaantal preparaten op de markt, waarmee de betonoppervlakkenkunnen worden bespoten.Het moderniseren van het bekistingsmaterieel draagt bij aan het ra-tionaliseren van het bouwen. Ten einde een snellere roulatie van debekistingselementen te bewerkstelligen, zal men tot een versnelde ver-harding van het gestorte beton overgaan. Naast stoomverhardingkan dit ook gerealiseerd worden door in de bekistingselementen in-gebouwde leidingen, waar doorheen verwarmd- water gevoerd kanworden.De ontwikkeling op het gebied van bekistingsmaterieel is nog langniet afgesloten. De behoefte aan standaardisatie en normalisatie zalzich ook op dit gebied laten gelden. N e.646 Cement XVIII (1966) Nr. 11