Wandpanelen van gasbetonPrefab bouwsysteem voor supermartsAlbert Heijn te Leiden; detail SupermartCement XX (1968) nr. 10In de nieuwe Supermart van Albert Heijn in Leiden werden wandpanelen van gasbeton toe-gepast, die voorzien zijn van een sierlaag van natuursteenkorrels.De panelen zijn afgeleid van de Durox-wandelementen die reeds jarenlang worden toegepast,zowel voor binnen- als buitenwanden. Dank zij de rationalisering die door deze wand-elementen mogelijk wordt gemaakt, hebben zij hun weg gevonden in vele bouwsystemen enstandaardgebouwen.Tot deze laatste categorie behoren de Supermarts van Albert Heijn. Zowel met het oog opinterne efficiency van de bedrijfsvoering als uit het oogpunt van aanpassing aan de eisen,die de consument tegenwoordig aan het winkelen stelt, werd het een dwingende eis van hetwinkelapparaat, dat de functionele opzet ervan primair wordt gesteld.De eerste SSM (standaardsupermart) werd op 19 juni 1963 in gebruik genomen. Tot opheden zijn 25 van deze Supermarts voor Albert Heijn gebouwd. De buitenwanden wordengevormd door de genoemde gasbetonplaten, die gefabriceerd worden in iedere lengtetot 600 cm in dikten van 7, 9, 10, 12, 14, 18, 20 en 24 cm. De werkende breedte is 50 cm.Mede door het geringe montagegewicht van ca. 800 kg/m3is hiermee een element gescha-pen, dat eenvoudig en snel te monteren is. Het moduul van 50 cm laat de ontwerper eengrote mate van vrijheid bij de ontwikkeling van plattegronden en geve|s.Om het oppervlak van de wandelementen van gasbeton te verfraaien, de stootvastheid tebevorderen, de bescherming tegen weersinvloeden te verbeteren en vervuiling te voorkomen,is het gewenst en soms zelfs noodzakelijk een afwerklaag aan te brengen. Het zou uiteraardideaal zijn daarvoor materialen toe te passen die niet alleen alle gewenste eigenschappenbezitten, maar ook nog weinig kosten. Een moeilijkheid bij de ontwikkeling van deze materia-len is dat grote aandacht moet worden geschonken aan de bouwfysische aspecten vanmassieve gasbetonwanden, omdat de vochthuishouding hierin geheel anders is dan bijspouwmuren bijvoorbeeld.De verfindustrie heeft zich onder meer met deze materie beziggehouden en er zijn zeer goederesultaten verkregen, ondanks het feit dat nagenoeg alle muurverven in eerste instantie zijnontwikkeld voor wanden van baksteen of beton.Na langdurige onderzoekingen, waarvan een groot gedeelte in beslag werd genomen doorhet testen op vorstbestendigheid en de invloed van infrarood straling, is nu evenwel eenwandpaneel uitgebracht met een geprefabriceerde oppervlakbehandeling, waardoor de arbeidop de bouwplaats nog sterker wordt gereduceerd.De sierlaag bestaat uit natuursteenkorrels, die worden getrild in een op het wandpaneel uit-gestreken lijmlaag. Deze lijm bestaat uit een speciaal zand-cementmengsel, waaraan enkelehulpstoffen zijn toegevoegd. Belangrijk is, dat er geen organische materialen worden ge-bruikt. Het paneel rriet deze laag gaat dan (nogmaals) in de autoclaaf, dat wil zeggen onder-gaat een stoomverharding bij 180 ?en 10 atmosfeer. Er ontstaat dan een verbinding tussenhet gasbeton (chemisch gezien bestaande uit calciumhydrosilicaten), de lijm en de natuur-steenkorrels, die beide ook bestaan uit calcium- en siliciumverbindingen.De hechting tussen de toplaag en het paneel is dus van totaal andere aard dan die van bijv.sierpleisterlagen op een steenachtige ondergrond. Er kan zonder meer gesteld worden, datde verbinding onverbrekelijk is. Door variatie in de korrelgrootte en het mengen van diversesoorten kan een grote verscheidenheid in het uiterlijk worden bereikt.Door de weerbestendigheid en de stootvastheid van de natuursteensoorten die in de sierlaagWorden verwerkt, wordt het onderhoud dat bij voorbeeld bij verf altijd nog noodzakelijk blijft,ge?limineerd. De waterafstotendheid is verzekerd, terwijl het 'ademen' tussen de korrelsmogelijk blijft, doordat de lijm evenmin dampdicht is als het gasbeton zelf.De Durox-platen, gebruikt in de Supermart van Albert Heijn te Leiden, zijn 2,50 m hoog,15 cm dik en 50 cm breed en voorzien van een gepuntlast stalen wapeningsnet.De ruimte tussen de platen wordt gevuld met betonspecie. Boven de 2,50 m bevindt zich in dewand een strook donker glas met daarboven een strook helder glas.Geheel rondom het gebouw is een fries aangebracht van geanodiseerde aluminium profielen,waarachter een isolatie van glaswol is bevestigd.Ne.385