ir.S.B.de WiesVoorzitter CUR-VB"voorschriftencommissieVI 'Betonnen bruggen'Voorschriften betonnenbruggen in voorbereiding*De eerste commissie ROBB isgestartinjuni 1973.In een interimrapportage(eind 1974)werd eenraamwerk voor de ROBB voorgesteld waarin overeenkomstig de VOSB toch nog belastingenzouden worden opgenomen, zolang er nog geen algemeen belastingvoorschrift zou zijn. In deperiode '75-'78 is de ROBB-commissie minder operationeel geweest. Binnen Stuvo-verbandwerden in het kader van de ROBB nog wel wat onderwerpen bestudeerd. De VB'74 is thansgemeengoed, maar het bruggenboek heeft nog blanco bladzijden.Hoewel er dus nog geen voorschriften voor betonnen bruggen bestaan, is de bruggenbouw inNederland natuurlijk gewoon doorgegaan. Er zijn zelfs bijzonder mooie bruggen gebouwd.Bruggen en viaducten voor voetgangers, fietsers, spoor- en wegverkeer en ook nog bruggenvoor het water over de weg; geen via- maar aquaducten. U moet maar eens naar de bijgaandefoto's kijken.De geschiedenisVoor de oorspronkelijke gedachten over het opstellen van regels voor betonnen bruggenmoeten wij ongeveer 10 jaar teruggaan in de tijd, toen een eerste commissie ROBB in het levenwerd geroepen. Binnen de, zoals altijd, actieve Stuvo waren reeds concept-richtlijnen opge-steld. Het idee was te komen tot Richtlijnen Ontwerp Betonnen Bruggen naast de geldendevoorschriften. De voornaamste grondslag was dat betonnen bruggen en viaducten in hetalgemeen te zwaar werden uitgevoerd. De veiligheidsco?ffici?nt voor het eigen gewicht was tehoog en de belastingaannamen waren overdreven.In dit verband wil ik uitdebeginperiodewijlen ir.P.Blokland memoreren. Hij pleitte ermede voorom de belastingen loste koppelen van de materiaalkeuze staal of beton eri-voorzoveroetoen invoorbereiding zijnde nieuwe betonvoorschriften hier niet in zouden voorzien - aanvullendenormen voor betonnen bruggen op testellen.Als aan het einde van een dag vol interessante informatie iemand iets komt vertellen overvoorschriften waaraan we ons in de toekomst weer moeten gaan houden, kan ik me voorstellendat de interesse wat afneemt. We hebben immers in ons dagelijks leven al met zo veel regels temaken.Wij hebben de met zoveel inspanning totstand gekomen VB'74 en u hebt vandaag gehoord datdieookalweerveranderdzou moeten worden, isdatnou niet genoeg? Het antwoord is: deVB'74is een materiaal-geori?nteerd boekwerk dat een algemene basis vormt: voor bijzondereconstructies zoals bruggen en viaducten kunnen aanvullingen zeker noodzakelijk zijn.'Voorschriften Betonnen Bruggen'is het onderwerp waarover ik u namens de Voorschriften-commissieVI iets moet vertellen. Verwacht u van mij nu nieteen kanten klaar recept van hoe hetmoet. De commissie is eind 1978 gestart en thans onderweg, en hoopt medio 1981 eenconcept-rapport gereed te hebben. Als u vandaag nog geen bruggen kunt ontwerpen, kunt u hetdus morgen ook niet.De rode draad in mijn verdere verhaal isHet (nog) niet beschikbaarzijn van een - een stukje geschiedenis; Commissie VI is niet 'geschapen', maar voortgekomen uit iets dat er alvoorschrift 'Betonnen Bruggen' heeft het was;bouwen van bruggen niet belemmerd; er zijn - de opzet en werkwijze; u moet denken aan keuze van uitgangspunten en het werkplan van dezelfs bijzonder fraaie resultaten bereikt commissie;- stand van zaken; wat hebben we tot nu toe afgerond;- verdere uitwerking na vandaag.Voordracht gehouden tijdens de CUR-VB-dag 29 april 1980 te Rotterdam.Aanpak en werkwijzeHet tweede stukje rode draad; aanpak en werkwijze van de commissie. Zoals gezegd iscommissie VI 'Betonnen bruggen' eind 1978gestart. Thans opereren wij onder de vleugels vande CUR-VB. In NNI-verband functioneren de commissies 'Stalen Bruggen' en 'Brugbelas-tingen'. De comrnissie 'Brugbelastingen' is bemand met deelnemers uit zowel de commissie'Stalen Bruggen' als 'Betonnen Bruggen'.Als uitgangspunt voor wat betreft de opzet van de voorschriften, heeft de commissie zich erallereerst over beraden of deze de vorm zouden moeten krijgen van een soort 'handboekCement XXXII (1980) nr. 10 617Bovenaan: de brug bij Zwolse Hoek,daaronder de Moerlakenbrug bij Breda en deTorontobrug in Amsterdam, hierboven deZeelandbrug met daarnaast het viaduct overde autoweg Amsterdam-Utrecht bijMaarssenbroek, rechts het aquaduct'Waterdrager' in Nieuwerkerk aid l.lsse!Cement XXXII (1980) nr. 10 618Metroviaduct AmsterdamDat de commissie terecht aandacht besteedtaan de bijzondere belastinggevallen, kanworden opgemaakt uit de volgende situaties:... verkeersbelasting tegen de onderkant vande brug......chauffeur dacht dat het een basculebrugwas...Cement XXXII (1980) nr. 10soldaat' voor bruggenbouw. Voorde praktische leesbaarheid houdtditin, datveelal artikelen uitandere voorschriften zouden moeten worden gedupliceerd.Met het oog op de duidelijkheid in 'Voorschriftenland' vonddecommissie dit niet juist. Er zouwel een nieuwarbeidsterrein worden aangeboord. Hoeveel soorten constructies bestaanernieten voor elke zou een apart boek gemaakt kunnen worden. Voor de eenduidigheid vond decommissie een voorschrift Betonnen Bruggen met artikelsgewijze aanvullingen op deen dan alleen waar nodig - de beste opzet. Dit in tegenstelling tot de vroegere gedachten om tekomen tot een Richtlijn Betonnen Bruggen. De VB'74 is de kapstok. De voorschriften behande-len overeenkomstig de VB'74 zowel ontwerp alsu itvoering en zuIlen naastde VS'74een bindendkarakter hebben. Maar het wordt geen onderdeel van de VB'74.Wat is het werkplan van commissie VI? De volgorde van activiteiten is als volgt weer te geven:- inventarisatie buitenlandse voorschriften op het gebied van betonnen bruggen;- verzamelen, bestuderen bestaande rapporten, vooral die van de Stuvo;- opstellen voorlopig raamwerk;- bepaling van onderwerpen die moeten worden opgenomen in het belastingvoorschrift;-invullen artikelen, opstellen concept-voorschrift.I De commissie is thans bezig met het invullen van de artikelen. Qua tijdsbesteding zijn allevermelde punten niet even zwaar, want dan zouden wij vrijwel klaar moeten zijn en dat is zekerniet het geval.Het zal u ongetwijfeld interesseren hoe de brugvoorschriften in het buitenland eruit zien. Wantals er in het buitenland al iets zou bestaan van hetgeen wij zoeken, dan zouden wij dat alleenmaar behoeven te vertalen. Commissie VI heeft gekeken naar Engeland, Frankrijk, West-Duitsland en Amerika.In Engeland worden thans uitgebreide, verzamelde voorsch riften op het gebied van brugbelas-tingen, stalen bruggen, betonnen bruggen en samengestelde bruggen uitgebracht. Er zijnhierin artikelen overgenomen uit algemene voorschriften, maar er wordt eveneens naar vige-rende voorschriften verwezen. Onze opzet is iets anders; we hebben uitsluitend aanvullingen opbestaande voorschriften. We kunnen Van de Engelsen wel goede artikelen overnemen. Vooralhet artikel Over temperatuur heeft onze interesse. De commissie vindt het werk overigens opzichzelf beschouwd een zeer goed document dat eigenlijk het vertalen best waard is.In Frankrijk zijn uitgebreide maar ingewikkelde voorschriften van niet-recente datum. Het heeftde commissie niet aangesproken, en daar heeft de taal niets mee te maken.In Duitsland kent men aanvullingen op bestaande voorschriften. Een opzet dus gelijk die vanons. Alleen ?lle facetten worden behandeld tot geluidsschermen en rijwegindelingen toe. Hettendeert eveneens naar een handboek voor bruggenbouw.In Amerika zijner voorschriften overeenkomstig die in Engeland, maar minder uitgebreid. Zezijn moeilijktedoorgronden en bevatten veelonduidelijkeformules. Dezevoorschriften daterenvan 1967.De conclusie uit de inventarisatie kan luiden datde buitenlandsevoorschriften zekervelegoedeonderdelen bevatten, die voor ons bruikbaar zijn. Dit geldt vooral voor de Engelse. Maar wijblijven een inpassingbinnenhet raamwerk van de VB'74nastreven. Bij eventuele veranderingenin de VB'74 kunnen de brugvoorschriften eenvoudig mede worden aangepast.Hoe zit het met de belastingen en wat komt daarvan in de voorschriften? Wij kunnen twee typenbelastingen onderscheiden, namelijk:belastingen die duidelijk als uitwendige kracht op de constructie aangrijpen, en- belastingen die een opgedrongen krachtswerking in de constructie kunnen geven.Bij de eerste categorie kan naast verkeers- en windbelastingen eveneens worden gedacht aanaanrijding, aanvaring en belasting op brugpijlers door ijsgang in vaarwegen. In het belas-tingvoorschrift zullen voor deze belastingen de grootte van de krachten worden opgenomen.Regels voor bescherming en vormgeving van de betonconstructie, alsmede wapeningsdetaille-ringen in relatie totbijzondere belastingen komen wel in het voorschrift Betonnen Bruggen.De tweede categorie belastingen betreft de temperatuur, krimp, kruip en zettingen. Zij zullen inhetbelastingvoorschrift als 'aandacht vereisende punten' worden opgenomen. De naderedetaillering komt in het voorschrift Betonnen Bruggen. Doordat vier leden van commissie VIzitting hebben in de commissie 'Brugbelastingen' is een goede afstemming van devoorschrif-ten mogelijk.Dat juist bijzondere belastinggevallen de sterke aandacht van de commissie hebben, blijkt uitenkele foto's. Hoewel bruggen en viaducten worden gemaakt om er overheen te rijden en deverkeersbelasting veel aandacht krijgt, kan een misrekening inzake de bijzonderebelastingenvaak ernstige gevolgen hebben. Ook zeerfraaie bruggen kunnen instorten, niet zelden gepaardgaand met menselijk leed. Uitschadegevallen kan belangrijke lering worden getrokken. Devoorbeelden in de fotoserie zullen de lezer er hopelijk van overtuigen dat het opstellen van hetvoorschrift Betonnen Bruggen echt de moeite waard is.619?..een brug te ver ......een geval vanoevererosie bij onzezuiderburen, waarbij door eenzijdigegronddruk een pijler onderuit ging......onjuiste inschatting van krimp en kruip,waardoor een gevaarlijke scheefstand van deoplegging is opgetreden...Cement XXXII (1980) nr. 10...de andere kant gelukkig nog heel......geen ongeluk, maar ter lering; men kan zichafvragen of bij een frontale botsing de pijlerswel sterk genoeg zijn. Men zietdit nogal eensbij oude viaducten......vervangen van de opleggingen; het is vanbelang dat dit te allen tijde kanplaatshebben...620...bijdit ontwerp is uit het roer lopen 'meestalraak'; het doet denken aan waareen half jaar geleden vele slachtoffers warente betreuren......hier heeft men zich er kennelijk wel zorgenom gemaakt en een zwarebeschermingsconstructie aangebracht......en als het warmer wordt dan waaropgerekend is, krijg je dit; de beste remedie is dezaak gewoon nat houdenStand van zaken - hoe verder?De commissie streeft er naar om medio 1981 een 'concept-voorschrift' gereed te hebben. Totnog toe zijn binnen de commissie ide?en uitgewerkt en conceptartikelen opgesteld over ondermeer:- zettingen;- kruip, krimp;- botsingen, wapeningsdetaillering, kolommen en pijlers;- opleggingen;geconcentreerde belastingen;- funderingen;- geleide-constructies;- dooizouten.Van deze artikelen moet men zich geen overdreven voorstelling maken. De inhoud heeft veelaleen beschouwend karakter en benadrukt aandachtvragende punten. De onderwerpen 'voeg-constructies' en 'temperatuur' worden door studiecellen binnen de Stuvo uitgediept. Deonderwerpen 'aanrijding' en 'aanvaring' zijn eveneens aan de orde in de Commissie VI tenbehoeve van Commissie 'Brugbelastingen'.Met het verder invullen van het raamwerk gaat de commissie vol goede moed verder, maar wesignaleren dat meer onderdelen een gedegen onderzoek vereisen om tot volwaardige voor-schriftregels te komen. In overleg met de CLJR-VBis besloten om die onderwerpen voor naderestudie uit te besteden aan ingenieursbureaus. Hiervoor komen in aanmerking:schematisering van de constructie; enig vooronderzoek is reeds door de commissie verricht;samengestelde liggers; dit betreft zowel geprefabriceerde liggers als staal-beton;- secundaire wapening;- grenstoestand met betrekking tot bezwijken en vervormingen;- (berekening scheurwijdte).Van het uit te besteden werk verzorgt de commissie de opdrachtformulering alsmede co?rdina-tieen beoordeling van het resultaat.Hiermee be?indig ik dit overzicht. Ik heb in vogelvlucht laten zien waaruit de werkzaamhedenvan Voorschriftencommissie VI bestaan. In het begin van mijn betoog heb ik gesteld, verwachtvandaag geen kant-en-klaar recept voor het ontwerpen van bruggen. Gelukkig toont een aantalfoto's dat het nog niet beschikbaar zijn van voorschrift Betonnen Bruggen het bouwen vanbruggen niet heeft belemmerd. Kennelijk kom je met een gezond verstand toch ook aan deoverkant.?ementXXXl1 (1980) nr.10 621