Ine ter BorchAan de zuidoost rand van de uitbreidingswijk `Velser-broek' staat een rijtje `urban villa's', die de overgang mar-keren naar het omringende natuurgebied. Elke villa is uit-gewerkt door een ander architectenbureau. Hierdoor ver-schillen de villa's sterk van elkaar in architectonisch ont-werp en materiaalgebruik. E?n villa valt op door een inge-togen, sobere uitstraling met een voor woningbouwongebruikelijk gevelmateriaal. DKV Architekten bv lietzich inspireren door Japanse voorbeelden en koos voor in't werk gestort schoon beton.Te midden van de villa's, met een grote verscheiden-heid aan gevelmaterialen naar ontwerp van collegaarchitecten, had DKV vooral behoefte aan een rus-tige, ingetogen uitstraling. Ge?nspireerd door de ver-stilde schoonheid en esthetische zuiverheid vanJapanse betonarchitectuur kozen zij voor in het werkgestortschoonbeton.Eengewaagdekeuze,wantnietalleen DKV begaf zich hiermee op relatief onbekendterrein, ook voor de uitvoerders was het storten vanschoon beton in de woningbouw geen dagelijkswerk. De uitvoering vergde de nodige voorbereiding,uitvoerig overleg en vooral `denken in schoon beton'om het gewenste kwalitatief hoogwaardige, estheti-sche resultaat te bereiken.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 2002 426URBAN VILLAIN SCHOON BETONUrban Villa, zicht op oost-gevel met toegangsdeurgarage en zuidgevel metkamerbrede balkons(foto Klaas Laan)O n t s n a p t a a n s t e d e n b o u w k u n d i gr e g i m eIn de stedenbouwkundige randvoorwaarden zijn debouwhoogte en de voetafdruk voor alle villa's vast-gelegd. DKV wist aan dit strakke regime te ontsnap-pen door in plaats van een kubus, twee smalledoosjes te ontwerpen die in het midden met elkaarverbonden zijn door een transparant trappenhuis eneen lift. De doosjes bevatten ieder vier bouwlagenmet op elke laag een appartement. Een uitzonderingvormt de onderste laag van het westelijke blok,waarin de parkeergarage en de bergingen voor dezeven appartementen zijn gevestigd.Eenhoutenloopbrug,dietotindekernvanhetbouw-volume doordringt, leidt naar de toegangsdeur en deentreehal van het appartementencomplex. De liftbiedtmeteengeheelglazenachterwandeenfraaiuit-zicht over het natuurgebied. Het trappenhuis en delift ontsluiten twee appartementen per verdieping.P r a k t i s c h e i n d e l i n gDe indeling van de woningplattegronden is eenvou-dig en praktisch. Een voorzieningenkern, waarinbadkamer, keuken, toilet, berging en meterkast zijnopgenomen, verdeelt de beschikbare ruimte naarwens in woonruimte en ??n of twee slaapkamers. Dewoonkamerisoverdehelekopgevelbreedtevoorzienvan een ruim balkon dat uitziet op het natuurgebied.Verdiepingshoge glazen schuifdeuren maken hetmogelijk om de natuur als het ware bij de woonka-mer te trekken.De slaapkamers grenzen aan de kopgevel die aan destraatkant ligt. Deze gevel is voorzien van opvallendabstracte, smalle horizontale raamstroken die om dehoek zijn doorgezet. In het interieur waarborgen deraamstroken zowel voldoende daglicht, als privacy.Alle kozijnen, ook die in de zijgevels, zijn geplaatstindiepeneggendiedediktevandebetongevelaccen-tueren.C o n s t r u c t i e v o l g t a r c h i t e c t o n i s c hc o n c e p tAls een logisch gevolg van het architectonischconcept, dat is opgedeeld in twee bouwblokjes, ver-toontdeconstructieveopzetvanhetgebouwdezelfdetweedeling. De rechthoekige blokjes zijn zelfstandigen onafhankelijk van elkaar geconstrueerd. Tegelij-kertijd in het werk gestort, dragen de zijgevels debreedplaatvloeren van de verdiepingen. Voor dekoppen zijn aparte oplossingen bedacht. De prefabbalkonplaten liggen op stalen hoeklijnen, die weerzijn bevestigd aan de zijgevels. Vanwege de com-plexe opbouw van om de hoek doorlopende raam-stroken, afgewisseld met betonnen borstwering-stukken, kon de kopgevel aan de straatkant niet inhet werk worden gestort. Om kleur- en structuur-verschillen met de zijgevels te voorkomen is ervoorgekozendeborstweringsstukkeninapartemallenopde bouwplaats te storten. Door het storten parallel telatenlopenmetdestortvandezijgevelszijndeweers-omstandigheden zoveel mogelijk gelijk gehouden.Bovendien konden zo de twee kopgevelstukken perstortgang in de kist worden gehangen en aangestort.E s t h e t i s c h e n a d e n e n g a t e nHet grafische patroon van stortnaden en centerpen-gaten is geen letterlijke afspiegeling van de stort-methode. Plaatnaden zijn als stortnaden geaccentu-eerd met sponningen. In werkelijkheid is de wandover de hele lengte, verdiepingshoog, in ??n keergestort. Projectleider Weyers: "Het nadenpatroonwas gebaseerd op een storthoogte van 1,40 m oftewelde onderdorpelhoogte van de kozijnstroken. In depraktijk bleek deze hoogte niet effici?nt en is aange-pastaaneenkisthoogtevan3,20m.Omtochhetstort-naadpatroon te laten stroken met de kozijnen zijnlatten in de bekisting aangebracht die de tussenlig-gende stortnaden simuleren." Ook het centerpenga-ten patroon is aangepast om esthetische redenen.Steigergaten zijn voorzien van dezelfde afwerkingA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 2002 4 27Oplegging prefab-balkonplaatHoekkozijnen woonka-mer/balkon. Het nadenpa-troon loopt niet door in denegge van het kozijn,hieraan is af te lezen dathet nadenpatroon nietsamenvalt met dewerkelijke stortnadenFoto's Berry BoesmanA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 2002 428schoonbeton i.h.w. gestort+11.360centerpennen ?42+11.200+11.570L120x120x15breedplaatvloerbetontegels 500x500x50dakgrind10mm verdiept afwerkenas3707010020030150501755023018280405sponning 20x10klimconstructie loopsteiger ?42, glad en strak afwerken als wandextra centerpennen ?42, verdiept afwerken 10mmcenterpennen ?42, verdiept afwerken 10mm3960 3960aluminium waterslagincl. inkassing970+ vlpwaterhol10x202.370+ vlpschoonbeton i.h.w. gestort1.030+ vlp2.340+ vlpas4025200 100 70370170 30 62 108 1060 140alsdecenterpen-conussenmetterugliggendekrimp-mortel. Hierdoor ontstaat een ongewoon, alterne-rend patroon van stroken met een enkele rij enstroken met een dubbele rij gaten. Weyers: "Niet allecenterpengaten waren nodig, een aantal zijn metbehulp van rubberdoppen in de kist gecre?erd omeen regelmatig patroon te krijgen."S c h o o n b e t o n i n d e t a i lStrak en subtiel detailleren met een grove bouwme-thodiek als betonstorten lijkt op houtbewerken meteen kettingzaag. Toch is de architect erin geslaagdom ook in detail een esthetisch fraai resultaat tebereiken.Omvervuilingvanhetgeveloppervlakdooraflopend regenwater te voorkomen zijn de kozijnenin diepe neggen geplaatst. Speciale aandacht isgegeven aan de hoekafwerking van de negge. Doorde bekistingsnaden met rubberen strips af te dichtenontstaat een gave, subtiel afgeronde hoek. In denegge is een verticale sponning aangebracht om hetwater te keren en ten behoeve van een waterdichteonderdorpelaansluiting is een inkassing gemaakt inhet beton. Ook subtiele details als een inkassing van20mm diep voor het naamplaatje en beldrukker zijngerealiseerd. Al zegt Weyers hierover: "Je verkijkt jegauw op de schaal, zo'n inkassing ziet er op tekeningmaakbaar uit, maar in de bekisting wordt het eennietig dingetje".F r i s v e r f j eOndanks het feit dat de opzet van de architectgeslaagd is en de schoon beton gevels er bewonde-renswaardig strak en fris bijstaan, is niet iedereenovertuigd van de esthetische kwaliteit van beton voorwoningbouw. Sommige bewoners, voor het meren-deel welgestelde bejaarden, vragen zich af wanneerde wanden van de entreehal van een fris verfjeworden voorzien. Inderdaad is de uitstraling van hetbeton bij regenachtig weer wel wat somber ondanksde toevoeging van titaanoxide en doet het complexeerder denken aan woonblokken in het voormaligeoostblok dan aan de stralende, esthetische architec-tuur van de Japanse meesters. Maar zodra de zondoorbreekt en de gevels tot bijna wit opdrogen, isalles anders en komt het beeld dat DKV voor ogenstond helder naar voren.Projectgegevens7 luxe appartementen met parkeergarage en ber-gingen.Architect:Dobbelaar, de Kovel, de Vroom Architekten bv(DKV Architekten bv)Meewerkend architect/projectleiding:Otto WeyersMedewerkers:Ard BuijsenOpdrachtgever:Johan Matser Projectontwikkeling bv, HilversumConstructeur:ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek B.V., DelftAannemer:M & M Bouw West, Alphen a/d/ RijnRuwbouw fase:Voorbij betonStart bouw:okt 2000Oplevering:dec 2001A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 2002 4 29AroosterA'hydrofoorrolhekstallingsruimtebouwnummer 2bouwnummer 4bouwnummer 6prefabbalkomplatenprefabbalkomplatenroosterBrolhek+5.600+2.800opgelegd op hoekstaal+8.400breedplaatvloervloeren:+11.200-breedplaatvloer-ballast grindopbouw dak:36202600 17000 200kozijnmaatasgemoffeldgestippeld isde inkassingaluminium L30x30x3kozijnmaatafschuining dagkant vloerlijnaluminium plaat 5mmgemoffeldschoonbeton i.h.w. gestortisolatie 90mmas370200 100 7010170307010025530Westgevel. Het horizontalenadenpatroon is gebaseerdop de onderdorpelhoogtevan de raamstroken aan destraatzijde en valt nietsamen met de werkelijkestorthoogteDe gevelbalkonzijde.Hoekkozijnen woonka-mer/balkon. De positie vande zijgevelkozijnen is metopzet niet gerelateerd aanhet nadenpatroonDwarsdoorsnede westelijk blok