themaSamenwerking sleutel tot succes620134themaSamenwerkingsleutel tot succes1Nieuwe verbinding tussen bestaande Zuid-Willemsvaart en de MaasWillemsUnieDe WillemsUnie v.o.f. is een samenwerkingsver-band tussen Van Hattum en Blankevoort, KWSInfra, GMB Civiel en Van den Herik kust- enoeverwerken. Op vlakken waar de eigencompetenties niet toereikend zijn, wordt deWillemsUnie ondersteund door strategischepartners als Cofely, Vialis en Liebregts.Samenwerking sleutel tot succes 62013 5Onderdelen projectIn het kanaal bevinden zich twee sluizen: ??n bij Hintham en??n bij Empel in de primaire waterkering van de Maas. De sluisbij Hintham heeft een vast peilverschil van 2,7 m. Bij de sluisbij Empel wordt tot maximaal 2,5 m afgeschut of tot 2,4 mopgeschut. Bij deze sluis komt ook een spui-/gemaalcomplexvoor de peilbeheersing van het nieuwe kanaal.De kruisende wegen zorgen voor in totaal acht vaste bruggenover het kanaal. De hoogte van deze bruggen is vastgesteld op7,25 m boven het streefpeil van het kanaal. De brug in de A59is al eerder aangelegd in het kader van het project verbredingA2 rondweg 's-Hertogenbosch.Voorts komen er een kruising van het spoor 's-Hertogenbosch? Nijmegen met de direct naastliggende Tivoliweg en eennieuwe onderdoorgang in de Empelseweg. Beide wordenverzorgd door ProRail.Voor kruisende waterlopen worden in totaal vier sifons aange-legd, waarvan de sifon in de Aa de grootste is. Voor de overigewaterhuishouding worden nog vier gemalen aangelegd entevens diverse waterlopen aangepast.Ten slotte worden langs het kanaal diverse ecologische voorzie-ningen aangelegd die passen in de regionale visie vastgelegd inhet landschaps- en natuurcompensatieplan bij het Trac?besluit.Direct oostelijk naast het kanaal wordt door de gemeente's-Hertogenbosch het Kanaalpark aangelegd. In het plan is ookde aanleg van een nieuwe beek, de Rosmalense Aa, opgeno-men. Het nieuwe park en de beek voorzien in een ecologischeverbinding tussen de Aa en de Maas.AanbestedingDe aanbesteding van de omlegging is gestart in 2009 en zijn ertwee aparte Design&Construct-contracten op de markt gezet:ProRail de spoorkruising met bijbehorende werken en Rijkswa-terstaat het kanaal met alle overige kunstwerken.ProRailProRail heeft bij de aanbesteding ervoor gekozen met de gese-lecteerde aannemers in een aantal overlegronden de belangrijk-ste risico's van het werk door te nemen en samen te zoekennaar optimalisaties en kansen in het contract. Veel aandacht isir. Evert Aukema1)Rijkswaterstaating. Jaap Blokland2)WillemsUnie v.o.f.1 Door de omlegging en opwaardering vande Zuid-Willemsvaart wordt Noord-Brabantbeter bereikbaar via het water en zal hetvrachtverkeer op de weg afnemenfoto: Rijkswaterstaat, Joop van HoudtHet nieuwe deel van de Zuid-Willemsvaart loopt globaal tussen's-Hertogenbosch en Empel aan de westzijde en Rosmalen aande oostzijde door. Het trac? gaat langs bedrijventerrein DeBrand (aan de zuidzijde van 's-Hertogenbosch) en door natuur-gebied de Koornwaard (aan de noordzijde) (fig. 2). Naast deomlegging wordt ook gewerkt aan de opwaardering (verbre-ding en verdieping) van de bestaande Zuid-Willemsvaarttussen 's-Hertogenbosch en Veghel, en worden de bruggen indit deel van het kanaal verhoogd.Dankzij de omlegging hoeven schepen niet meer door debinnenstad met als gevolg minder vrachtverkeer op de weg,minder files, minder uitstoot van CO2en fijnstof en dus eenverbetering van de leefbaarheid van de binnenstad. Vanaf 2015kunnen zogenoemde Klasse-IV-schepen ? met drie lagencontainers ? vanaf de havens van Rotterdam, via de Maas en denieuwe verbrede Zuid-Willemsvaart naar Veghel varen.Hiermee wordt een belangrijk deel van Noord-Brabant beterbereikbaar over water, met als doel een duurzame, economi-sche ontwikkeling van de regio. Verwacht wordt dat een grootdeel van de goederen die nu over de weg worden vervoerd, inde toekomst per schip zullen gaan.Voor het project is, na overleg met de bestuurlijke partijen inde regio, in mei 2008 een Trac?besluit vastgesteld. Hierin ligtvast welke kruisende wegen en waterwegen worden hersteld inde vorm van een brug over of een sifon onder het kanaal. Ookzijn de bijbehorende kunstwerken op hoofdlijnen bepaald.Bij 's-Hertogenbosch wordt in opdracht van Rijks-waterstaat gewerkt aan de omlegging van deZuid-Willemsvaart. Met een 9 kilometer lang stuknieuw kanaal, recent omgedoopt tot M?xima-kanaal, wordt aan de oostkant van de stad eennieuwe verbinding gemaakt tussen de bestaandeZuid-Willemsvaart bij Den Dungen en de Maas.Om dit project mogelijk te maken worden diversezeer uiteenlopende kunstwerken gerealiseerd. Deomlegging is het grootste aanlegproject voor vaar-wegen van de komende tien jaar.1) Ir. Evert Aukema is technisch manager bij Rijkswaterstaat.2) Ing. Jaap Blokland is projectdirecteur van de WillemsUnie en werkzaam bij VanHattum en Blankevoort bv.M?ximakanaalOp 20 september 2013 maakte Rijkswaterstaat bekend dat hetnieuwe deel van de Zuid-Willemsvaart het M?ximakanaal gaatheten.themaSamenwerking sleutel tot succes6201362 Trac? van de omlegging van de Zuid-Willemsvaart3 Brug N279, Nijvelaarfoto: Marc van Venrooij4 Impressie van het kanaal in de nieuwe situatiebesteed aan de bouwlogistiek en het minimaliseren van hindervoor de omgeving. Een lastige opgave omdat het spoor overruim een kilometer fors omhoog moest, vlak langs tuinen vanbewoners. ProRail heeft gegund op basis van laagste prijs incombinatie met CO2-prestatieladderkorting. MNO Vervat heeftde aanbesteding gewonnen.RijkswaterstaatBij de aanbesteding van Rijkswaterstaat is gekozen voor eencontract op hoofdlijnen met relatief weinig eisen. Het zwaarte-punt van het contract vormde het te realiseren Trac?besluit.Een van de doelen bij deze aanbesteding was de ontwerp-inspanningen tijdens de aanbesteding te minimaliseren, dooralleen op hoofdlijnen te ontwerpen en te ramen. Om de risico'svoor de inschrijvers te beperken en voor de opdrachtgeverinzichtelijk te maken, konden bij de inschrijving voor eenbeperkt aantal risico's verwachtingswaarden en maximumwaar-den worden opgegeven.Belangrijk deel van de opdracht was verder, dat de opdracht-nemer nog een deel van de eisen, de nadere uitwerking van hetTrac?besluit, moest gaan ophalen bij de toekomstige beheer-ders: gemeenten, provincie en waterschap.Tijdens de aanbesteding is de eerste selectie door Rijkswater-staat uitgevoerd op basis van een plan van aanpak voor deaspecten `samenwerking tussen Rijkswaterstaat en opdracht-nemer' en `wijze van toepassen van de principes van SystemsEngineering'. Als gunningscriteria zijn hieraan in de tweedefase voor het Plan van Inschrijving nog de aspecten `beperkenhinder' en `duurzaamheid' toegevoegd.SamenwerkingEen gedegen samenwerking tussen de WillemsUnie en Rijks-waterstaat vormde de basis voor het Plan van Inschrijving. Diesamenwerking begon al met de dialoogfasen. Door open enheldere communicatie hebben de WillemsUnie en Rijkswater-staat een team gevormd, zijn duidelijke afspraken gemaakt enwas alle informatie transparant en traceerbaar. Rijkswaterstaatis door de WillemsUnie betrokken bij de projectaanpak en23Samenwerking sleutel tot succes 7voor de omgeving, is het beperken van de hinder(beleving) diedoor de realisatie ontstaat een van de belangrijkste taken.Regelmatig vinden informatieavonden plaats. De hoge opkomsten de vele discussies laten zien dat de omlegging van de Zuid-Willemsvaart leeft. De hinder(beleving) is niet alleen tijdens derealisatiefase proactief beheerst en wordt zo nodig bijgestuurd,maar is ook meegewogen in de ontwerpkeuzen. Dit met hetoog op het beperken van hinder door onderhoud en beheer inde gebruiksfase.Tot slotDe aanpak het contract te gunnen op hoofdlijnen met relatiefweinig eisen heeft vruchten afgeworpen. In een vroeg stadiumzijn de wensen opgehaald bij de stakeholders en zijn deze in hetontwerp meegenomen. Rijkswaterstaat en de diverse stakeholderszijn bij de vaststelling van het definitieve ontwerp intensiefbetrokken. De omlegging van de Zuid-Willemsvaart is een voor-beeld van een integrale aanpak waarin gebruik wordt gemaaktvan de kennis en kunde van alle betrokken partijen. Het is eensamenspel van grond, stortsteen, staal, asfalt en beton. Ook hierbijgeldt: goed samenspel is de sleutel tot succes. heeft inzicht gekregen in de genomen stappen. `Samenwerken'was in deze fase `samen delen'.In de contractfase is hierop verder gebouwd. De onderlingeverantwoordelijkheden zijn scherp gedefinieerd. Ook hierwaren transparantie en traceerbaarheid sleutelwoorden, mededoor Systems Engineering, dat een integraal onderdeel van deprojectaanpak vormt. In deze fase is `samenwerken' `samenbeheersen'.De samenwerking vormt de basis voor de integrale aanpak vanontwerp, omgevingsmanagement en uitvoering. Het gaatdaarbij om gezamenlijk ontwerpen, voorbereiden, inkopen,kansen benutten en risico's beheersen. De uitvoering vindtplaats door het `uitgeven' van werkpakketten aan organisatiesdie deze het beste kunnen doen. De overallaansturing en-begeleiding van deze werkpakketten blijft echter een taakvan de WillemsUnie.OmgevingSpeciale aandacht gaat uit naar de omgeving. Gezien deomvang van de omlegging en de impact die dit project heeft4 ProJEctgEgEvEnsproject omlegging Zuid-Willemsvaartopdrachtgever Rijkswaterstaatopdrachtgever spoorbrug ProRailopdrachtnemer WillemsUnieopdrachtnemer spoorbrug MNO Vervatvormgeving Zwarts & Jansma Architects