Idee?nprijsvraag dragendegevelelementenDe toepassing van geprefabriceerde dra"gende gevelelementen in Nederland dateertvan het begin van de jaren zeventig. Aanvan-kelijk werd deze ontwikkeling die met namein Belgi? en de VS al langer aan de gangwas, aarzelend overgenomen. Met namevoor de bouw van kantoren heeft deze bouw"methode inmiddels een behoorlijk markt-aandeel verworven. Blijkens een in 1979 inNederland en Belgi? gehouden enqu?te is indeze sector nog een verdere opmars vandragende gevelelementen te verwachten(Cement 1980 nr. 12, blz. 790-793)Enkele fabrikanten hebben zich met succesmet dit marktgebied beziggehouden, onderandere Hurks Beton BV, met vestigingen inVeldhoven en Roeselare (Belgi?). Om hetontwerpen op basis van deze bouwmethodete stimuleren, heeft Hurks Beton vorig jaareen idee?nprijsvraag uitgeschreven. Ge-vraagd werd een ontwerp te maken voor eengeprefabriceerd vloerdragend gevelelementvan beton, waarmee kleinschalige kantoor-gebouwenkunnen worden gebouwd. Menhoopte ermee te bereiken dat meer ontwer-pers zich zouden verdiepen in de mogelijk-heden van dragende gevelelementen. Menhoopte eveneens dat zou worden aange"toond dat met dragende gevelelementenveel meer mogelijk is dan het (over)bekendekaderelement, bij toepassing waarvan snelmonotonie optreedt. Met andere woorden,dat er een impuls tot innovatie vanuit zougaan. Toch is duidelijk niet alleen gekekennaar de architectonische waarde van de in-gezonden ontwerpen. De beoordelingscrite-ria waren:vormgeving,bouwfysica,constructie',montage, transport en produktieDe inzendingen zijn dus niet beoordeeld opde gevel als eindprodukt,maar op de samen-voeg ing van de specifieke eisen die voortko-men uit de constructieve en bouwfysischefuncties. In het prijsvraagreglement warenbeperkende voorwaarden opgenomen, dieovereenstemmen inet de normale bouw-praktijk.Hoewel er op het gebied van de architectuurvrijwel doorlopend prijsvragen aan de ordezijn, is de getoonde belangstelling bijzonderbemoedigend. De uitdaging aan de creativi-teit van architecten constructeur, die in dezeprijsvraag lag opgesloten, is door velen op-genomen. Er zijn in totaal 55 ontwerpen in-gezonden. De jury, bestaande uit profW.Ey-kelboom (voorzitter), C.I.Couss?e, prof.ir.PA de Lange, ir.A.Krijgsman, ir.M.J.A. vant,fe{i:t~!rJ~,~:ff~=/vl".dflA1:.erde!"'q) va'='onders.Y>de.nnasfddJin Ie-sIorim ~)k./s:.......tb_Vf;.'JW~n,rfrntj-ie.-ISalak- ./;iv vloerdeme"fBd/Jk~"J,m->w,.-hef~":f!1~verMk. !"9A~-,drd'je/Jd b;metJSpouw kjWEJrmfe?lso/aite,~~?':L5LAD 2 DOJwNEDEN ~~.JbLi:201a-bGevelfragment en -doorsnede van hetontwerp 'Dragee 2 in l' (1ste prijs)2Schaa/mode/1 :3Cement XXXIV (1982) m.l 583a-bGevelfragment en -doorsnede van hetontwerp 'Facetten' (2de prijs)Sambeek enir.RAG.Hendriks (secretaris),heeft de uitslag op 27 november jongstledenbekendgemaakt. De bekendmaking en prijs-uitreiking hadden plaats in de betonfabriekte Veldhoven, waar alle ingezonden ontwer?pen waren tentoongesteld. De expositie isnadien eveneens gehouden in de betonfa-briek te Roeselare (Belgi?). Thans zijn voor-bereidingen gaande de expositie te houdenbij de TH-Eindhoven en de TH-Delft.1ste prijs 'Dragee 2 in l' (tig. 1)De eerste prijs (f 10000,~+de opdracht voorhet ontwerpen van een kantoorgebouw indragende gevelelementen met een brutovloeroppervlak van tenminste 2000 m2) istoegekend aan de inzending van ir.K.A vanOoij b.i. en ir.J.F.Bakker c.i. uit Amsterdam.Het bekroonde ontwerp droeg het motto'Dragee 2 in 1'. Ter gelegenheid van de prijs-uitreiking en expositie was het door HurksBeton op schaal 1:3 uitgevoerd (foto 2).In eerste aanblik lijkt dit ontwerp nietwezen-?lijk te verschillen van de gebruikelijke kader-elementen, behalve dan dat 2 raamopenin-gen in ??n element zijn verwezenlijkt. De juryoordeelde echter dat de specifieke bouwfy-sische, constructieve en uitvoeringstechni?sche eisen op een vormtechnisch ver-antwoorde wijze zijn vertaald. Belangrijk isdat door de spouwconstructie de dragendeen bekledende functies zijn gescheiden,waardoor ruime mogelijkheden voor isolatieen afwerking ontstaan. Het ontwerpprincipelaat nog variatiemogelijkheden toe ten aan-zien van de raamopeningen.4aGevelfragment van het ontwerp'Geve/ruimte' (gedee/de 3de prijs)Cement XXXIV (1982) nr. 12de prijs 'Facetten' (tig. 3)De tweede prijs (f SOOO,-) is toegekend aanhet ontwerp 'Facetten' van ir.B.F. van Leer-dam (Pijnacker) enir.LG.w.Verhoef (DenHaag). Door hen waren in totaal vierontwer-pen ingezonden, die als het ware een opklim-mende lijn vormden. Drie daarvan behoor-den na een eerste schifting van de inzendin-gen tot de laatste vijf ontwerpen waaruit deprijswinnaars werden gekozen.De jury meende dat dit ontwerp technischuitstekend is uitgevoerd. Zij merkte op datnaar haar mening het ontwerp aan architec-tonischewaardezou winnen indien deborst-weringen zonder profilering waren uitge-voerd. Hierbij moet evenwel worden opge-merkt dat de profilering een belangrijke rolspeelt in de kanalisering van het afstromen-de hemelwater en dus een positievebijdrage59levert in het voorkomen van hinderlijkevervuiling.Gedeelde 3deprijs 'Gevelruimte' en'Multiple Choice' (tig 4 en 5)Bij het toekennen van de gedeelde derdeprijs (f 2S00,-elk) aan de ontwerpen 'GeveI-ruimte' en 'MultipleChoice' heeftde jury zichlaten leiden door de variatie die in beideontwerpen tot uitdrukking komt. Hoewelzich bij beide ontwerpen technische moei-lijkheden voordoen, heeft de jury gemeendde ontwerpen te moeten belonen in verbandmet het innoverende karakter dat zij tonen.Deze redenering is enigszins opmerkelijk.De eerste twee prijzen mogen dan naartechnische gave oplossingen zijn gegaan,aansluitend bij de bestaande produktie- enbouwtechnieken, als trendsetters kunnen ze4bDoorsnede en detailS van het ontwerp'Gevelruimte'draagelementraamelement; tgl.....n plln,,'en uit;...l....lb??r)I;jl I:::;~~,'." ~Ilt',doorsnede achtoeraanzich't:niet worden aangemerkt. Beide gaan uit vanhet idee dat de gevel wordt opgebouwd doorherhaling van ??n element; uit oogpunt vanvormgeving blijft dit bij het oude. Anders ligtdit bij de twee 3de-prijswinnaars. Daar is meteen zeer beperkt aantal elementtypen eenwisselend patroon mogelijk waardoorde ge-vel visueel boeiender kan worden.'Gevelruimte'Dit ontwerp is eveneens afkomstig van ir. vanLeerdam en ir.Verhoef. De in het prijsvraag-reglement gestelde eis van aansluitmoge-lijkheden voor binnenwanden h.o.h. 1,80 mis hier genegeerd; dit werd door de jury vanondergeschikt belang geacht. De jury toon-de veel waardering voor het ingenieuze enorgi nele ontwerp. Hetbasiselement heeft devorm van een 'acht'. Door een bepaalde sta-paling ontstaan zeshoekige raamopenin-gen. Ten gevolge van deze bijzondere sa-'menvoeging onstaan passings- en af-dichtingsproblemen die nader onderzoekvereisen; een raam sluit namelijk aan op vierverschillende gevelelementen.Door de diagonale vorm ontstaat een zeerstijf gevelvlak, waaraan de stabiliteit van hetgebouw kan worden ontleend.'Multiple Choice'Ook in dit ontwerp is het 1,BO m moduul voorbinnenwanden genegeerd. De jury uittewaardering voor dit als boeiend ervarenbouwsysteem, maar had de indruk dat devraagstelling te veel vanuit het eindprodukt(de gevel) is benaderd. Deelementen hebbengeen spouwconstructie, waardoor ter plaat-se van de vloeraansluitingen koude-bruggen ontstaan.Het initiatief van Hurks Beton tot het houdenvan deze idee?nprijsvraag is toe te juichen.Het uitdagende ervan kan zeker impulsengeven tot nieuwe ontwikkelingen in de (be-ton)bouwtechniek. Opvallend is dat de tweeontwerpen waarin de voorgeschreven 1,BO mmoduul voor binnenwanden opzettelijk isgenegeerd een wezenlijke nieuwe vormbe-handeling laten zien en daardoor inspire-rend kunnen werken voor verdere studies.Men kan zich dan ook afvragen ofjuistdeaande normale praktijksituaties ontleenderandvoorwaarden de gewenste creativiteithebben belemmerd.ing.J.H.K?hneSa-bGevelfragment en -doorsnede van hetontwerp 'MultipleChoice 120'(gedeelde3deprijs)Cement XXXIV (19B2) nr. 1 60